Ο Γιάννης Μουστάκας σε μια αποκλειστική συνέντευξη με τον Ιεροκλή Μιχαηλίδη. Διαβάστε όλα όσα μας είπε ο δημοφιλής καλλιτέχνης.
Ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης «εξομολογείται»
Άγαμος ή Θύτης;
Τα τελευταία καλοκαιρινά μπάνια μας βρήκαν με τον Ιεροκλή Μιχαηλίδη να απολαμβάνουμε παρέα μια παγωμένη μπύρα στην παραλία, κάνοντας μια χαλαρή συζήτηση εφ’ όλης της ύλης.
Πάντα πρόθυμος, δίχως αναστολές και ετοιμοπόλεμος για κάθε λογής κουβέντες. Αυτοσαρκαστικός και καυστικός εκεί που «παίρνει», σοβαρός και με φιλοσοφική διάθεση εκεί που αρμόζει. Και καθ’ ομολογία του ιδίου, «φλύαρα αοριστολόγος»!
Πετυχαίνοντάς τον χαλαρό κι «αφηρημένο», άδραξα την ευκαιρία ζητώντας να μου λύσει μια παλιά μου απορία…
Πάντα είχα την περιέργεια: Άγαμος ή Θύτης;
«Με τη συμβολική έννοια, πάντα άγαμος. Ο θύτης ως ρόλος εναλλάσσεται διαρκώς με το θύμα. Απολογιστικά, μάλλον περισσότερο υπήρξα θύμα και λιγότερο θύτης. Αυτό δεν λειτουργεί όμως συμψηφιστικά. Τις φορές που υπήρξα θύτης, λοιπόν, ήμουν άδικος. Ένας θύτης που προκάλεσε μεγαλύτερη οδύνη απ’ όση έπρεπε».
Με βλέμμα παιχνιδιάρικο και το ζεστό του χαμόγελο, με άφησε να αναρωτιέμαι… Οι συστάσεις είναι περιττές, μα εμείς θα τις κάνουμε. Γεννημένος σε ένα μικρό χωριό της Κοζάνης, όπου και μεγάλωσε, ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης αποφάσισε από νωρίς ότι θα γίνει ηθοποιός, έτοιμος να αντιμετωπίσει τις όποιες δυσκολίες. Αποφοιτώντας από τη δραματική σχολή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, κάνει τα πρώτα του θεατρικά βήματα στη Θεσσαλονίκη στο ΚΘΒΕ αλλά και σε μικρότερους θιάσους, ώσπου το 1990 ιδρύει τους Άγαμους Θύτες. Με το ίδιο όχημα, λίγο αργότερα κατεβαίνει να κατακτήσει και την Αθήνα.
Η καριέρα του σημαντική και πολύπλευρη, περνώντας από το θέατρο, τη μικρή και τη μεγάλη οθόνη πάντα με τεράστια επιτυχία. Από το «Είμαστε στο αέρα» και τον «Αστυνόμο Μπέκα», στην «Πολίτικη Κουζίνα» και το «1968» και σαφώς από μια μεγάλη γκάμα του ελληνικού και διεθνούς θεατρικού ρεπερτορίου.
Φωτογραφία από την παράσταση «Ήρωες»
Το αφετηριακό του σημείο ήταν μια ραδιοφωνική εκπομπή κι ένα κείμενο που έμελλε να μας χαρίσει κάτι πολύ ξεχωριστό:
«Ήταν η επιστολή του Βορειοηπειρώτη. Την έγραψα για μια εκπομπή που έκανα στο ραδιόφωνο, προ Αγάμων. Ίσως αυτό το κείμενο να ήταν η αφορμή να ξεκινήσω και το σχήμα. Αποτέλεσε τη βάση για την πρώτη παράσταση, δίνοντάς μου τις προδιαγραφές, το στίγμα και τον προσανατολισμό».
Στα πρώιμα χρόνια, οι «Άγαμοι Θύται» ήταν σκηνικά λιτοί, πάντα βέβαια με το πηγαίο και αστείρευτο χιούμορ που τους χαρακτηρίζει. Όπως μας λέει ο ίδιος «ήμουν ο μοναδικός περφόρμερ, στο πεδίο των κωμικο-θεατρικών σκετς, παρέα με τους μουσικούς. Η μία κολώνα της παράστασης ήταν η επιστολή του Βορειοηπειρώτη και η άλλη ένα κείμενο του Γιώργου Σκαμπαρδώνη. Και εννοείται ο ρόλος της γιαγιάς!».
Η υπερ-αιωνόβια γιαγιά! Πόσο είναι, αλήθεια;
«Σκέψου ότι πριν τριάντα χρόνια την υπολογίζαμε γύρω στα 80! Η οποία γιαγιά ήταν η δική μου εκδοχή του stand–up comedy. Δεν υπήρχε άλλο ελληνικό δείγμα τότε, αν εξαιρέσουμε τον Χάρυ Κλυν, τον Γιώργο Μαρίνο, ίσως και τον Τζίμυ Πανούση. Οι Αμερικανοί stand–up κομίστες δημιουργούν ένα χαρακτήρα. Εμένα μου ήταν πιο οικείο να υποδυθώ ένα ρόλο».
«Με το παραμορφωτικό πρίσμα, το άκσεντ που υποδηλώνει την καταγωγή και το μυαλό της γιαγιάς, που αυτό παράγει το χιούμορ και την κάνει αγαπητή. Και βέβαια, το παράδοξο ενός μαντράχαλου πάνω στη σκηνή, μονάχα με ένα μαντήλι και γυαλιά, να κάνει ότι είναι η γιαγιά του».
«Την αγαπώ και νιώθω βολικά μέσα σε αυτό το πλαίσιο που γίνεται κλισέ και στερεότυπο για να παράγει γέλιο. Μέσα στα χρόνια υπήρξε ταύτιση, ένα δικό μου alter ego. Η διαχωριστική γραμμή έγινε πολύ λεπτή, η σχέση μας μια θεμιτή σχιζοφρένεια. Τώρα που αρχίζω να πλησιάζω την ηλικία της γιαγιάς, η συνέχεια μπορεί να έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον ή να αποδειχθεί μεγάλο λάθος».
Δεν καταφέραμε να συγκρατήσουμε τα γέλια μας στην προσπάθειά μου να τον «παρηγορήσω» για το αναπόφευκτο του χρόνου, υπενθυμίζοντάς του ότι δεν θα παίζει πια κόντρα ρόλο αλλά θα ταυτίζεται με αυτόν. Προβληματισμένος προφανώς από τη σκηνοθετική μου παρατήρηση, ο Ιεροκλής παρήγγειλε αμέσως και δεύτερη μπύρα…
Όταν ξεκινούσαν οι «Άγαμοι Θύται», περίμενες ότι θα έχουν τέτοια επιτυχία και διάρκεια;
«Θα μπορούσα να πω ναι, αλλά δεν είναι ακριβώς αλήθεια. Ήταν ένας ευσεβής πόθος. Ένιωθα πως διαθέτει ενδιαφέρον και προοπτική, αν και ήταν ακόμη κάτι περιθωριακό, άγνωστο. Για την εξέλιξη και την έκταση που πήρε, όχι δεν το περίμενα».
Σήμερα αυτό πως σε κάνει να αισθάνεσαι;
«Αυτό που με απασχολεί είναι να μην χάσει τη δροσιά, το πάθος και τη λάμψη του. Να συνεχίσει να μας οδηγεί η μεγάλη εσωτερική ανάγκη. Με αυστηρές επιλογές ώστε μην εκφυλιστεί και να αντέξει στο χρόνο. Γιατί η παγίδα της δημοφιλίας μπορεί να το καταστήσει σκιά του εαυτού του».
«Για να κρατηθεί ζωντανή αυτή η δουλειά, γιατί σχήμα δεν υπάρχει με την αυστηρή έννοια, επέλεξα συνειδητά να μην παίζουμε διαρκώς».
«Θυμάμαι μια υπερφίαλη δήλωση στους πρώτους συνεργάτες ότι θέλω να φτάσουμε στα είκοσι χρόνια. Τριάντα χρόνια αργότερα, ο στόχος έχει ξεπεραστεί, κρατώντας μάλιστα το επίπεδο που ήθελα. Σε αυτό συνέβαλε η διαρκής ανανέωση και συνεργασίες, πάντα με σταθερή δομή και αισθητική. Έμεινε ίδιο, διαρκώς μεταβαλλόμενο».
Αν ο κορονοϊός δεν μας είχε προλάβει, το φετινό Σεπτέμβριο θα απολαμβάναμε το εορταστικό πάρτι του σχήματος στο Ηρώδειο. Βάσει όμως της περιγραφής του Ιεροκλή Μιχαηλίδη, μάλλον η σκηνή δεν θα τους χωρούσε!
«Αν δεν μας ερχόταν η συμφορά του κορονοϊού, θα μαζευόμασταν άπαντες οι κατά καιρούς Άγαμοι Θύται. Όλοι οι συνεργάτες που έχω καλέσει στην πορεία, εκτός βέβαια του Γιώργου Νταλάρα που μας κάλεσε κάλεσε αυτός», υπογραμμίζει γελώντας.
«Συνεργάτες που υπήρξαν πολύτιμοι. Κάποιοι ήδη φτασμένοι, κάποιοι νέοι που μετά διέπρεψαν ο καθένας στο χώρο τους. Είχα στο μυαλό μου ένα σταθερό σχήμα και κάποιους guest για συμπαράσταση. Ένα μικρό πάρτι γενεθλίων, ζωή να ‘χουμε», συνεχίζει.
Μπορεί η πανδημία να μας στέρησε την επετειακή παράσταση, αλλά η καραντίνα μας χάρισε μια ευχάριστη έκπληξη. Το κανάλι των Αγάμων Θυτών στο YouTube και τις καυστικές εμφανίσεις της γιαγιάς, που έκαναν πάταγο.
Αυτό γιαγιά ξαναπές το… και διαδικτυακά;
«Ίσως θα έπρεπε να το κάνω νωρίτερα αλλά είχα ενδοιασμούς με την κάμερα. Φοβόμουν ότι η γιαγιά μπορεί να μην λειτουργούσε γιατί βασίζεται στη ζωντανή επικοινωνία κι αλληλεπίδραση. Οπότε ήταν κι ένα πείραμα. Παρόλη τη διαρκή αναβλητικότητα και τεμπελιά, η καραντίνα αποδείχθηκε ωφέλιμη».
«Δεν ήταν εύκολο. Είχε ψυχικό κόστος και απαίτησε πολλές εργατοώρες. Δυστυχώς, δεν έχω την ικανότητα να κάνω γρήγορα αυτά τα πράγματα».
Στιγμιότυπο από βίντεο της γιαγιάς στο YouTube
Τελικά, το αποτέλεσμα ήταν υπέροχο και η ανταπόκριση του κοινού τεράστια. Η γιαγιά αποτέλεσε ένα ευχάριστο διάλειμμα στην καραντίνα, που προσέφερε κουράγιο και γέλιο.
Το καλοκαίρι που ακολούθησε δεν ήταν ευχάριστο για τον κόσμο του θεάματος. Κόντρα στους καιρούς, ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης μαζί με τους Γεράσιμο Σκιαδαρέση και Λευτέρη Γιοβανίδη, πήραν «Το Τάβλι» τους κι άρχισαν να περιοδεύουν στη χώρα.
«Χωρίς να βλογάμε τα γένια μας, πήγε εξαιρετικά, καλύτερα απ’ ότι περιμέναμε. Πέρσι ήταν παράδοξη επιλογή περιοδείας, φέτος όχι και τόσο. Η παραγωγή ήταν έτοιμη και ευέλικτη. Μιλάμε φυσικά για ένα εξαιρετικό κείμενο. Μέχρι τον Αύγουστο, είχαμε συνεχόμενα sold out. Το δεύτερο κύμα έξαρσης του ιού και των μέτρων όμως μας κόστισε».
Τον περασμένο χειμώνα, σε είδαμε στο «Ένα λιοντάρι μεσοπέλαγα». Στον ερχόμενο, μήπως λιοντάρι μεσοπέλαγα θα είναι το ίδιο το θέατρο;
«Αυτό είναι 100% δεδομένο. Μάλιστα, χωρίς πυξίδα, χωρίς προσανατολισμό. Τουλάχιστον να καταφέρουμε να κρατήσουμε το πηδάλιο σε σταθερή πορεία. Να μην χαθούμε στον ωκεανό, να μην βυθιστούμε».
«Μας αφορά όλους, τους χιλιάδες ανθρώπους που δουλεύουμε στο χώρο».
«Την άνοιξη είχαμε τη γνωστή κοινοτοπία περί αχαρτογράφητων νερών. Σήμερα είμαστε χαμένοι μεσοπέλαγα».
«Από τη μία, παραμένουμε ετοιμοπόλεμοι να παράγουμε κάτι. Από την άλλη, δεν ξέρουμε ούτε πώς ούτε πότε. Δύσκολο και ψυχοφθόρο. Την άνοιξη λέγαμε ότι ‘ντάξει, θα περιμένουμε. Τώρα τα προβλήματα γίνονται μόνιμα στη ζωή μας, μια νέα κανονικότητα. Για τον πολιτισμό είναι χειρότερη από οπουδήποτε αλλού».
«Είμαστε σε κατάσταση αναμονής. Δεν ξέρω… Είμαι και παραμένω φύση αισιόδοξος».
Πάμε να χαλαρώσουμε λίγο το κλίμα, σε μικρές ερωτήσεις-μικρές απαντήσεις.
«Νομίζεις!», μου απάντησε με ένα σαρδόνιο χαμόγελο, προαναγγέλλοντάς μου πως δεν θα καταφέρω να αποσπάσω μικρές απαντήσεις για τις αγαπημένες μου μικρές ερωτήσεις.
Την απολογία του Ιεροκλή την παραθέτω αυτολεξεί:
«Όταν κατακτήσω την ωριμότητα και τη σοφία για να απαντώ μονολεκτικά, θα έχω καταφέρει το πιο σημαντικό. Αλλά δεν το βλέπω… Ίσως μόνο στα κείμενα των Αγάμων. Στην καθημερινότητά μου είμαι ένας φλύαρος αοριστολόγος».
Κοιταχτήκαμε για μια στιγμή και τον καθησύχασα συναινώντας.
Αγαπημένο θεατρικό;
«Από αυτά που δεν έχω παίξει είναι ο Ριχάρδος ο Γ’. Από αυτά που έχω παίξει, είναι τα νεοελληνικά: «Ο δρόμος περνά από μέσα», τα «Αξύριστα πηγούνια» και «Ο άγριος σπόρος».
«Μια ακόμα εμπειρία ήταν με το «Μεγάλη Μαγεία». Λόγω του συγγραφέα, Εντουάρντο ντε Φιλίππο, αλλά και του σκηνοθέτη, Μίνου Βολανάκη. Μπορώ να πω ότι επηρέασε όλη μου τη καριέρα».
Αγαπημένο τραγούδι;
«Ωχ, είναι δεκάδες και μεταβάλλονται».
«Στο τραγούδι αυτή η αίσθηση του αγαπημένου μεταβάλλεται γιατί μπορείς να κάνεις πολλές ακροάσεις. Όσο περνά ο χρόνος όμως κι ανακαλύπτοντας κάτι, το παλιό πάει σε άλλη θέση μέσα σου κι έρχεται το καινούργιο. Άρα δεν μπορώ να σου απαντήσω…»
«Έχω όμως μια μεγάλη αγάπη στα λαϊκά και τα ρεμπέτικα. Εκεί μπορώ να απαντήσω αλλά μόνο αν σου πω τουλάχιστον 20».
Χόμπι;
«Χόμπι; Μπα, είμαι ένας πολύ ξενέρωτος τύπος. Αλλά μπορώ να σου αναφέρω κάποιες εμμονές μου».
«Όπως η βλακεία που μου χρειάζεται για ξεκούραση. Κάποτε έμαθα τα πάντα για τον καπνό της πίπας. Ανθυγιεινό σπορ. Το άλλο είναι η ιστορία και η πολιτική. Είμαι ένας άνθρωπος που παρακολουθεί σταθερά τα πολιτικά πράγματα και την ιστορία, με έμφαση στην Ελληνική, παρόλο που δημόσια δεν εκφράζομαι».
«Δεν χρησιμοποιώ τα social media για να σχολιάζω αυτό που συμβαίνει γύρω μας. Δεν είναι αναχωρητισμός ή φόβος. Έχω την αίσθηση ότι είμαι πάντα ένας πολύ ενημερωμένος μαθητής. Αν νιώσω την ανάγκη να πω κάτι, το κάνω. Αλλά αυτό συμβαίνει σπάνια».
Ομάδα δεν ρωτάω, ξέρω. Γριά!
«Γριά όνομα και πράμα».
(Για όσους δε γνωρίζουν, αυτό σημαίνει Ηρακλής)
Αυτή ήταν σίγουρα η μόνη σύντομη απάντηση που κατάφερα να αποσπάσω.
Τι σε κάνει να χαμογελάς, τι σε κάνει να λυπάσαι; Κάτι απλό, κάτι σύντομο έτσι για αλλαγή.
«Απλό; Σύντομο;».
Πάλι με αυτό το γερμένο κεφάλι και το σαρδόνιο χαμόγελο.
Σύντομο, σύντομο! Εμένα, ας πούμε, με κάνουν να χαμογελάω τα αυγά μάτια με πατάτες τηγανητές.
«Καλά, αν το θέτεις σε επίπεδο φαγητού, υπάρχουν χιλιάδες πράγματα. Το φαγητό για τον άνθρωπο είναι ένα πολύ σημαντικό μέρος της ψυχικής του ισορροπίας. Υπάρχουν πάρα πολλά πιάτα που μου χαμογελάν και τους χαμογελώ».
«Χαμογελάω επίσης και λυπάμαι με την ανθρώπινη ανοησία και τον τρόπο που διαχειριζόμαστε τη χώρα μας. Σε γενικότερο επίπεδο, με την κοινωνική μας οργάνωση και τις συμπεριφορές μας. Το πως ζούμε όλοι μαζί».
«Αυτό με εξοργίζει, με απογοητεύει, με λυπεί. Όταν η διάθεσή μου είναι καλύτερη, μπορώ να το σαρκάσω».
Τελειώνοντας, ας κλείσουμε με ότι θες εσύ. Ένα αντίο στη συνέντευξη.
«Μου βάζεις δύσκολα. Για να κλείσει θεαματικά μια τέτοια συνέντευξη, πρέπει να θυμηθώ έναν αφορισμό (κλεμμένο όμως), ο οποίος να είναι στο επίπεδο του Σοπενάουερ ή στο επίπεδο (έστω χιουμοριστικά) του Μπαλζάκ και κάτι τέτοιο νομίζω ότι θα ήταν κοινοτοπία».
«Για να μην ανατρέξω, λοιπόν, στα τεφτέρια μου ή να γκουγκλάρω κάτι από αυτά που έχω σημειώσει κατά καιρούς, ας πούμε κάτι απλό».
«Κουράγιο, να μη χάσουμε την πίστη και το μεράκι μας. Να συνεχίσουμε να κάνουμε τα πράγματα που αγαπάμε».
Με αυτά τα υπέροχα λόγια έκλεισε τη συνέντευξή του ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης στον Γιάννη Μουστάκα.
