Ο Ιάσονας Τριανταφυλλίδης γράφει την κριτική του για την ταινία «Καλάβρυτα 1943».
Όσα συνέβησαν στα Καλάβρυτα
Το Δεκέμβριο του 1943 ως αντίποινα για το θάνατο Γερμανών στρατιωτών από τους αντάρτες στην Πελοπόννησο οι Γερμανικές δυνάμεις κατοχής στην κυριολεξία και χωρίς καμιά υπερβολή ρήμαξαν τα Καλάβρυτα. Ένα από τα πιο άγρια ίσως το πιο άγριο από τα εγκλήματα των Γερμανών στην Ελλάδα του πολέμου και της κατοχής για τα οποία έχουν γραφτεί πολλά, έχουν ειπωθεί πολλά, έχουν γυριστεί ντοκιμαντέρ και υπάρχει και μια ελληνική ταινία με τίτλο «Ένας Γερμανός στα Καλάβρυτα» που και μόνο ο τίτλος δείχνει πόσο το πρώτο και το δεύτερο συνθετικό του είναι τουλάχιστον θράσος να συναντηθούν…
Βεβαίως όταν έχεις διαλύσει την Ευρώπη, όταν έχεις δεκάδες εκατομμύρια νεκρούς, όταν έχεις προσπαθήσει να εξαφανίσεις έναν ολόκληρο λαό σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, όταν έχεις πραγματικά προσπαθήσει να πάρεις τη θέση του θεού και να επέμβεις στο ανθρώπινο DNA δημιουργώντας μια Αρία φυλή και καταλήγοντας σε σημαντικά, ερείπια από υποτίθεται γιατρούς τότε για να πούμε την αλήθεια τα Καλάβρυτα μπορεί να φανούν ακόμα και ήσσονος σημασίας. Αλλά δεν είναι. Δεν είναι γιατί εκεί ήταν και ο απόλυτος σαδισμός που φανέρωσε την ύπαρξη του…
Ταινία «Καλάβρυτα 1943» – Η κριτική μας
Στην ταινία «ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ 1943» ένας πολύ ηλικιωμένος άνθρωπος βαδίζει προς το φινάλε του βαριά άρρωστος και όλο τον βλέπουμε σε κάποιες στιγμές σήμερα ενώ συγχρόνως σε φλας μπακ στην παιδική του ηλικία που ήταν στα Καλάβρυτα το 1943 και πως γλύτωσε. Την ίδια στιγμή βλέπουμε εκ παραλλήλου και τον πανικό στον οποίο έχει πέσει το Υπουργείο Εξωτερικών της Γερμανίας όταν στο ζενίθ της οικονομικής κρίσης αν θυμάστε κάποιοι ζήτησαν και αποζημιώσεις για τα Καλάβρυτα, για το κατοχικό δάνειο κλπ κλπ. Υποτίθεται λοιπόν πως μια χαριτωμένη Γερμανίδα δικηγόρος του Υπουργείου ψάχνει να βρει στοιχεία για να ακυρώσει την υπόθεση και έρχεται και στην Ελλάδα γιατί συν της άλλης έχει ακούσει για κάποιον στρατιώτη Γερμανό που προσπάθησε να σώσει τα γυναικόπαιδα από το σχολείο που καιγόταν…
Ψάχνω πραγματικά να βρω κάτι καλό να γράψω για αυτήν ταινία αλλά δεν βρίσκω τίποτα σχεδόν. Ακόμα και η παρουσία του Μαξ φον Σίντοφ στον τελευταίο ρόλο της τεράστιας καριέρας του πέρα από μερικά γκρο πλαν του υπέροχου προσώπου του και δυο τρεις σκηνές στις οποίες στην ουσία δεν έχει και ρόλο να παίξει, πιο πολύ είναι ο μύθος και λιγότερο η ερμηνεία. Βέβαια συγχρόνως είναι και ο καλύτερος γιατί έστω και ένα γκρο πλαν του αξίζει όσο όλοι μαζί οι υπόλοιποι…
Τρεις ιστορίες χωρίς τη δέουσα δραματική πλοκή
Το μέγα πρόβλημα είναι καταρχήν στο σενάριο. Ασχολείται συγχρόνως με τρεις ιστορίες αλλά καμιά από τις τρεις δεν έχει αρκετή δραματική πλοκή για να σου κρατήσει το ενδιαφέρον ούτε καν τα γεγονότα στα Καλάβρυτα το 1943. Η ιστορία της Γερμανίδας δικηγόρου που ξεκινά με θυελλώδη δυναμισμό για να καταλήξει μετανιωμένη δεν έχει ιδιαίτερα δραματικά στοιχεία που θα συνταράξουν τον θεατή όσο θα συντάρασαν αυτήν για να αλλάξει προσωπικότητα. Άλλωστε ούτε η ίδια ηθοποιός που την ερμηνεύει βοηθάει σε κάτι τέτοιο.
Η ελληνική οικογένεια της οποίας είναι γόνος το παιδάκι που μεγαλώνοντας γίνεται ο Μαξ φον Σίντοφ και που είναι τα κύρια πρόσωπα δράσης στα «Καλάβρυτα 1943» δεν έχουν κανένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον ούτε οι ρόλοι βοηθούν τους ηθοποιούς να δώσουν μια δραματικότητα, να συνταράξουν τέλος πάντων -τι στο καλό για τη σφαγή των Καλαβρύτων μιλάμε. Όσο για τον ηλικιωμένο τα είπαμε. Αν δεν τον έπαιξε ο Μαξ φον Σίντοφ δεν θα είχε και λόγο ύπαρξης…
Το σενάριο και η σκηνοθεσία της ταινίας
Επιπλέον ο σεναριογράφος αλλά και ο σκηνοθέτης μάλλον έχουν μπερδέψει λίγο τα πράγματα σχετικά με την κατοχή και φοβάμαι πως η αντιμετώπισή τους – όπως και του ενδυματολόγου, του σκηνογράφου, του κομμωτή κλπ- μπέρδεψαν την κατοχή στα μεγάλα αστικά κέντρα με την κατοχή στα χωριά- δεν είχε καμία σχέση η μία με την άλλη. Πριν και πάνω απ’ όλα μόνο στα μεγάλα αστικά κέντρα υπήρξε η πείνα της κατοχής και όχι στα χωριά, αλλά στην ταινία και αυτό αναφέρεται.
Επίσης η συγκεκριμένη οικογένεια γιατί αυτή αντιπροσωπεύει κυρίως τον κόσμο των Καλαβρύτων μιλά, φέρεται, ντύνεται, χτενίζεται, ζει σε ένα σπίτι όλα με βάση αστική κοινωνία και όχι χωριό. Και όχι χωριό του 40 επιμένω. Τα Καλάβρυτα ήταν ένα χωριό στην Πελοποννήσου που οι άνθρωποι δεν είχαν καμιά σχέση με το πως ζούσαν οι Αθηναίοι. Τότε ακόμα η διαφορά της ζωής της Αθήνας με την επαρχία ήταν χαώδης. Συν όλα τα άλλα ο σκηνοθέτης μάλλον μπέρδεψε τις κατοχικές ιστορίες. Γύρισε τη σφαγή των Καλαβρύτων όπως θα γύριζε κάποιος «Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ».
Ένα κλειστοφοβικό δράμα που βασικά εξελίσσεται σε ένα σπίτι με ανθρώπους που ακούν, αντιδρούν, μιλούν αλλά σπάνια ξεπερνούν τους έξι ή επτά μαζί αλλά και τα πλάνα του όταν κάποιες στιγμές βγαίνει στο δρόμο ή καίγεται το σχολείο με τα γυναικόπαιδα, ή γίνεται η εκτέλεση φαίνεται καθαρά πως είναι μια προσπάθεια να στενέψει το πλάνο για να κάνει τους λίγους τελικά κομπάρσους να φαίνονται πολλοί – να καλύψει δηλαδή τις αδυναμίες τις παραγωγής- αλλά στην εκτέλεση και στο κάψιμο του σχολείου τα αποτελέσματα του είναι πραγματικά απογοητευτικά για να χρησιμοποιήσω μια όχι πολύ αιχμηρή λέξη…
Το αποτέλεσμα της ταινίας αφορά τους Γερμανούς και όχι τους Καλαβρυτινούς
Επίσης βάζοντας ένα συναισθηματικό φιλελεύθερο Ναζί στρατιώτη να ανοίγει την πόρτα του σχολείου την ώρα που καίγεται και να βγαίνουν έξω αλλόφρονες γυναίκες και παιδιά και να τρέχουν στους 5 ορίζοντες αυτομάτως περιορίζεις όλο το τραγικό γεγονός και το φέρνεις στα μέτρα της Καισαριανής και της Κοκκινιάς. Όχι πως η Καισαριανή και η Κοκκινιά δεν πλήρωσαν ακριβά την θηριωδία των Γερμανών στην κατοχή, αλλά εκεί ήταν μπλόκο. Δεν ήταν αφανισμός μιας πόλης ή ενός χωριού. Οπότε αναγκαστικά όλο μικραίνει…
Αλλά δεν μικραίνει μόνο από αυτό. Κυρίως μικραίνει γιατί το αποτέλεσμα της ταινίας αφορά τους Γερμανούς. Ούτε τους Έλληνες ούτε τους Καλαβρυτινούς. Στο τέλος η «κακιά» Γερμανίδα μετανοεί όπως άλλωστε μετανόησαν όλοι οι μεγάλοι εγκληματίες στη Γερμανία μετά το 1945 αλλά δεν κάνει και κάτι σημαντικό διαμέσου της μετάνοιας της. Ενώ η καλή Γερμανίδα η γυναίκα του στρατιώτη που άνοιξε την πόρτα του σχολείου δικαιώνεται για την καλή της ψυχή. Τώρα βέβαια πως γίνεται ένα παιδάκι του 1943 να είναι στη ταινία ο πάνω από 90 Μαξ φον Σίντοφ και η καλή Γερμανίδα που λέγαμε που παντρεύτηκε υποτίθεται στο ‘40 το Ναζί στρατιώτη με την καλή καρδιά να φαίνεται πολύ νεότερη του, δεν καταλαβαίνω. Και πως ζει ακόμα δεν καταλαβαίνω μετά από τόσες δεκαετίες…
Είναι κρίμα γιατί με ένα τέτοιο θέμα θα μπορούσε να κάνει μια ταινία πάταγο…
Ο Ναζί στρατιώτης με την …καλή καρδιά…
Και κλείνοντας ας πούμε και δυο λόγια για το γνωστό θέμα που έχει προκύψει τις τελευταίες μέρες με ανθρώπους που κατηγορούν την ταινία για αυτήν την περίφημη ύπαρξη του Ναζί φαντάρου με την καλή καρδιά. Στους οποίους απ’ ότι έμαθα απάντησαν οι υπεύθυνοι της ταινίας πως είναι εξακριβωμένο πως υπήρξε ένας τέτοιος άνθρωπος και μάλιστα το διασταύρωσαν από επίσημες και ιστορικές πηγές …
Καταρχήν μια ταινία, ένα καλλιτεχνικό έργο γενικά δεν είναι ιστορικό δοκίμιο. Να προσθέσεις πράγματά που δεν έχουν συμβεί στην πραγματικότητα για να δυναμώσεις την πλοκή είναι αποδεχτό. Όμως όταν ένα γεγονός έχει αποκτήσει και όχι άδικα τέτοιες τεράστιες διαστάσεις λαϊκή μνήμη μιας ολόκληρης χώρας καλό είναι να προσέχει κανείς τι κάνει. Είναι σίγουρο πως θα υπήρχαν και κάποιοι Γερμανοί φαντάροι που «έδρασαν» στην Κοκκινιά, στην Καισαριανή, στα Καλάβρυτα, στο Δίστομο κλπ κλπ, που μπορεί να μην συμφωνούσαν. Μπορεί να ήταν αντίθετοι αλλά εδώ δεν μιλάμε για μια ταινία για το υπαρξιακό δράμα ενός Γερμανού αντιφρονούντα, αλλά για μια σφαγή, μια τραγωδία, για έναν αφανισμό ενός ολόκληρου χωριού. Είναι και αυτή η γυναίκα του Καίσαρα βλέπετε…
Τι είχε πει ο Γιώργος Φούντας για την ταινία «Κατοχή»
Άκου τώρα τι θυμήθηκα…
Εκεί στα τέλη της δικτατορίας γύρω στο ‘53 αν θυμάμαι καλά η χούντα χρηματοδότησε μια πανάκριβη παραγωγή που παίχτηκε για λίγο όμως από την ελληνική τηλεόραση γιατί δεν είχε επιτυχία. Λεγόταν «Κατοχή». Καταλαβαίνετε βέβαια ποιο ήταν το θέμα της και είχε για την εποχή ένα ασύλληπτο καστ με αστέρια του σινεμά σαν τον Κούρτ Γιούργκενς, τη Μαρία Σελ και τον Κλάους Κίνσκι. Μαζί τους έπαιζε και ο Γιώργος Φούντας. Χρόνια μετά επειδή είχαμε καλή σχέση με τον Φούντα τον ρώτησα για εκείνη τη σειρά και μου απάντησε «Εγώ δεν έμεινα πολύ. Έφυγα γρήγορα, γιατί κάποια στιγμή πήρα είδηση πως γυρίζαν σκηνές που Γερμανοί έσωζαν μικρά ελληνόπουλα μες την κατοχή. Ε όχι»…
Ε ναι… Ε όχι…
Δείτε επίσης:
- Καλάβρυτα 1943: Η κριτική του Θοδωρή Κουτσογιαννόπουλου – Τι είπε ο σκηνοθέτης
- Καλάβρυτα 1943: Η ταινία του Νικόλα Δημητρόπουλου έρχεται στους κινηματογράφους
- Wicked: Η Ariana Grande σε έναν «μαγικό» ρόλο στη νέα ταινία
Εάν επιθυμείτε να σχολιάσετε το παραπάνω άρθρο ή οτιδήποτε άλλο στο Youfly, επισκεφτείτε τη σελίδα μας στο Facebook. Ή στείλτε μας μήνυμα στο Twitter. Για φωτογραφικό υλικό και ιστορίες, μεταβείτε στο Instagram μας.
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link) Youfly.com.
