Ο Ιάσονας Τριανταφυλλίδης γράφει την κριτική του για την παράσταση «Το Αϊβαλί η πατρίδα μου», που παρουσιάζεται στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά.
«Το Αϊβαλί η πατρίδα μου» του Φώτη Κόντογλου
«Το Αϊβαλί η πατρίδα μου», είναι ένα από τα πιο σημαντικά έργα μιας πολυσχιδούς, βαθιάς, ουσιαστικής, ξεχωριστής προσωπικότητας των γραμμάτων και της τέχνης – ΚΑΙ των γραμμάτων ΚΑΙ της τέχνης – αυτής της χώρας του Φώτη Κόντογλου. Του Κόντογλου που έγραψε, ζωγράφισε, νοστάλγησε, προσευχήθηκε, δημιούργησε και θα μπορούσε κάποιος πραγματικά λόγω της ζωής και του έργου του, να τον ονομάσει ο Άγιος της προσφυγιάς. Πριν προχωρήσω θέλω να σας πω είστε, δεν είστε προσφυγικής καταγωγής διαβάστε το βιβλίο «Το Αϊβαλί η πατρίδα μου», του Κόντογλου. Είναι ένα αριστούργημα…
Φυσικά δεν είναι ένα βιβλίο που σκέφτεσαι εύκολα ότι κάποιος μπορεί να το διασκευάσει για θέατρο, ίσως να εμπνευστεί για να φτιάξει μια ταινία εντάξει, αλλά για να το κάνει παράσταση δύσκολα το βλέπεις…
Είναι ένα βιβλίο με αναμνήσεις, με νοσταλγία, με γλύκα και πίκρα για ένα κόσμο που σε μια νύχτα ή μάλλον σε μια μέρα έφυγε ανεπιστρεπτί. Πολύ περισσότερο που αυτός που τα γράφει είναι άντρας και δύσκολα φαντάζεσαι μια θεατρική παράσταση με γυναίκες…
Φυσικά το αυθεντικό ταλέντο αλλάζει όλες τις απόψεις και τα δεδομένα και έχει το δικό του τρόπο να σε γοητεύει και να σε καθηλώνει. Η Όλια Λαζαρίδου διασκεύασε το βιβλίο και το σκηνοθέτησε ως μια παράσταση για δύο γυναίκες. Δεν θα γράψω βέβαια ότι μόνο αυτή θα μπορούσε να το κάνει, γιατί ενδεχομένως θα μπορούσαν να το κάνουν και άλλοι. Δεν έχει περάσει στην ιστορία η Όλια Λαζαρίδου ως διασκευάστρια θεατρικών έργων ,όμως η αυθεντική ευαισθησία και το ταλέντο της, αλλά και η βαθιά καλλιέργειά της όχι μόνο της έδωσαν την ιδέα, αλλά και την έκαναν να φτιάξει ένα κάτι παραπάνω από ιδανικό… ένα συγκινητικό αποτέλεσμα…
Δυο γυναίκες πάνω στη σκηνή θυμούνται σαν να είναι ο χρόνος ενεστώτας…
Δυο γυναίκες πάνω στη σκηνή, σε ένα συγχρόνως συμβολικό και φευγάτο αλλά και χρήσιμο και πρακτικό σκηνικό που έμαθα πως εμπνεύστηκε η κυρία Δάφνη Ρόκου και φτιάχτηκε πάνω στη σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου του Πειραιά από την κυρία Μαγδαληνή Αυγερινού με απλά πέρα από το χρόνο κοστούμια της Εύας Νάθενα και φωτισμούς του Νίκου Βλασόπουλου, θυμούνται σαν να είναι ο χρόνος ενεστώτας και συγχρόνως σαν να έχουν συμβεί όλα αυτά χιλιάδες χρόνια πριν, δυο γυναίκες, δηλαδή ο Κόντογλου στην ουσία για την πατρίδα το Αϊβαλί που είναι μαζί όλες οι πόλεις και τα χωριά στην αποκεί μεριά του Αιγαίου από τα οποία ξεριζώθηκε πριν 100 χρόνια για πάντα ο ελληνισμός.
Βέβαια αυτές οι δυο γυναίκες είναι η Χάρις Αλεξίου και η Όλια Λαζαρίδου. Δυο επιβλητικές παρουσίες πάνω στη σκηνή, η κάθε μια παρουσία για διαφορετικούς λόγους, που μιλάνε, παίζουν, θυμούνται, ζουν και ξαναζούν τις χαμένες πατρίδες μέσα από το Αϊβαλί τους και πιο πέρα από τις αυθεντικά σημαντικές ερμηνείες τους, πέρα από την υπερβολική τους λάμψη πάνω στη σκηνή, μοιάζουν σαν να δένουν η μια με την άλλη με μοναδικό τρόπο…
Η Όλια Λαζαρίδου ήταν πάντα μια μαγευτική παρουσία. Μια νεράιδα πάνω στη σκηνή και στην οθόνη, ένα εύθραυστο πλάσμα που μπορεί να έκρυβε και ατσάλι, όπως όλα τα ευαίσθητα και τα εύθραυστα πράγματα.
Η κυρία Χάρις Αλεξίου ήταν μια μάγισσά και είχε πόδια με ρίζες βαθιές μέσα στο χώμα, εκεί που η Όλια Λαζαρίδου φαινόταν πάντα σαν να ζει σε ένα σύννεφο. Για αυτό και πέρα από τα κείμενα, πέρα από τα πάντα, ακόμα και πέρα από τον Κόντογλου με το που εμφανίζονται και αρχίζουν να μιλάνε θαρρείς και η Λαζαρίδου είναι η μνήμη και η Αλεξίου η προσφυγιά. Με την βοήθεια και της Εστουδιαντίνα Νέας Ιωνίας και του Ανδρέα Κατσιγιάννη, η παράσταση σε παρασέρνει, σε συγκινεί, σε ψυχαγωγεί, σε κάνει να σκεφτείς, να νοσταλγήσεις και όταν στο φινάλε η Αλεξίου βγαίνει στο μέσο της σκηνής για τον τελικό μονόλογο σε συγκλονίζει…
Πόσο δύσκολο είναι τελικά να γράψεις μια κριτική για ένα τόσο σημαντικό γεγονός όπως είναι αυτές οι δυο εκπληκτικές γυναίκες που δίνουν την ψυχή τους πάνω στη σκηνή – η Όλια Λαζαρίδου έδωσε και την ψυχή της για να φτιαχτεί αυτό το θέαμα- και ένα βιβλίο του Φώτη Κόντογλου. Είναι τόσο υπέροχο που όταν το ακούς σαν γεγονός σου φαίνεται ήδη πολύ σημαντικό και όταν το δεις καταλαβαίνεις πόσο τυχερός ήσουν. Και δυστυχώς είναι αλήθεια πως τέτοιες παραστάσεις είναι λίγες.
Ίσως είναι το πιο σημαντικό πράγμα που έγινε σε αυτή τη χώρα, αυτή τη χρονιά για τον ξεριζωμό του 1922…
Και για να κλείσω χαριτολογώντας πρέπει να πω, πως η Χάρις Αλεξίου είναι πολύ τυχερή πέρα από ταλαντούχα. Στα 50 χρόνια του ξεριζωμού το 1972 ερμήνευσε τόσο πολύ νέα την «Μικρά Ασία» των Καλδάρα, Πυθαγόρα, τώρα στα 100 χρόνια «τραγουδάει» Κόντογλου στη σκηνή του μαγευτικού Δημοτικού Θέατρου Πειραιά…
Εάν επιθυμείτε να σχολιάσετε το παραπάνω άρθρο ή οτιδήποτε άλλο στο Youfly, επισκεφτείτε τη σελίδα μας στο Facebook. Ή στείλτε μας μήνυμα στο Twitter. Για φωτογραφικό υλικό και ιστορίες, μεταβείτε στο Instagram μας.
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link) Youfly.com.
