Ο Δημήτριος Ζαπάντης γράφει για το θέατρο, την επιστροφή στην κανονικότητα και την θεατρική οικονομική ιστορία στην Ελλάδα.
Επανερχόμενοι στη θεατρική πραγματικότητα
Μετά από αρκετό καιρό υγειονομικής κρίσης και με σύμμαχο τα εμβόλια διαφαίνεται να επιστρέφουμε σε μια – έστω υποτυπώδης- κανονικότητα. Μέσα στην υγειονομική κρίση επλήγησαν σχεδόν όλοι οι επαγγελματικοί κλάδοι και κατέγραψαν αρκετές ζημιές. Ένας από τους κλάδους που «χτυπήθηκε» ήταν και αυτός του πολιτισμού και ιδιαίτερα τα θέατρα καθώς καλούνται να συγχωνεύσουν στο τελικό προϊόν τους, την παράσταση δηλαδή, αρκετές επιμέρους τέχνες. Πρόσφατα διαβάσαμε στο άρθρο Οι θεατρικές παραστάσεις του χειμώνα 2021-2022 ένα ισχυρό «θεατρικό μενού», όπως αναφέρεται και στο άρθρο, κάτι που δείχνει πως επιτέλους κάτι αρχίζει να επαναλειτουργεί στο θεατρικό χώρο.
Τα υπέρ και τα κατά του διαδικτυακού θεάτρου
Μέχρι τώρα, οι όποιες θεατρικές παραστάσεις παρήχθησαν ήταν διαδικτυακές φέρνοντας μαζί τους εξελίξεις, στο χώρο του θεάτρου. Σε αυτό το σημείο να αναφέρω πως σε προηγούμενα άρθρα στο www.youfly.com έχω θεωρητικολογήσει τονίζοντας τα υπέρ και τα κατά του διαδικτυακού θεάτρου. Το θέμα, αν και δεν έχει εξαντληθεί, θα περάσει στην ιστορία όπου θα φανεί αν θα πραγματοποιηθούν οι όποιες θεωρίες έχουν αναφερθεί έως τώρα. Με το παρόν άρθρο σκοπό έχουμε να ανιχνεύσουμε μερικά πραγματολογικά μονοπάτια -επιτρέψτε μου να χρησιμοποιήσω καταχρηστικά την έκφραση – θεατρικής οικονομικής ιστορίας, στην Ελληνική πραγματικότητα· ώστε να αντιληφθούμε με ένα ρεαλιστικό πρόσημο κάποιες επιλογές που υποθετικά θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Να σημειώσω εδώ, πως δεν έχω εξειδικευμένες οικονομικές γνώσεις και ότι αναφερθεί εδώ όσον αφορά τις προτάσεις μπορεί να χωλαίνουν στην σύγχρονη πραγματικότητα, πηγάζουν όμως από την ιστορική θεατρική πραγματικότητα της Ελλαδικής κοινωνίας.
Η θεατρική αγωγή σήμερα
Ξεκινώντας να αναφέρουμε κάτι πολύ απλό, το πολυσυζητημένο θέμα της παιδείας. Με το να διδάσκονται οι μαθητές θεατρική αγωγή από εξειδικευμένους θεατρολόγους, μέχρι τη δευτέρα λυκείου χάριν παραδείγματος, προφανώς ως ενήλικοι θα υιοθετήσουν μια ποιοτική οπτική σε σχέση με τις παραστάσεις που παρακολουθούν, αναβαθμίζοντας το τελικό προϊόν. Επειδή όμως, αν και ανήκουμε στο Δυτικό κόσμο, ο οποίος, εἰρήσθω ἐν παρόδω, θεωρεί το αρχαίο δράμα πυρηνικό συστατικό του πολιτισμού του και κατά καιρούς το επέβαλλε στις αποικίες του, για να δείξει την ανωτερότητά του, δεν το τοποθετεί η πολιτεία σε ένα υψηλό αξιολογικό πλαίσιο προς εκμάθηση· έτσι, θα πρέπει να προχωρήσουμε περισσότερο σε πιο αυτόνομα πεδία της θεατρικής (οικονομικής) δράσης όπως αυτά μας έρχονται από το παρελθόν.
Μια αναδρομή στη θεατρική οικονομική ιστορία
Λίγο μετά το 1918, στην πρώιμη αστική Ελληνική πραγματικότητα του Βενιζέλου, ο ηθοποιός ως επάγγελμα εντάσσεται στα κανονικά (αστικά επαγγέλματα), δημιουργούνται σωματεία, το πρώτο είχε δημιουργηθεί το 1883 χωρίς επιτυχία και οι τρόποι χρηματοδότησης προέρχονταν είτε από την πολιτεία είτε από τους εύπορους πολίτες, κάτι που ισχύει ακόμα και σήμερα. Στο 1926 περίπου, έχουμε κάποιες σημαντικές αρνητικές οικονομικές εξελίξεις. Τα μεγάλα δάνεια της Ελληνικής κυβέρνησης, η παγκόσμια οικονομική ύφεση που ερχόταν και μεγιστοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 1929, η αλλαγές της κοινωνικής Ελλαδικής σύστασης, οι υψηλοί μισθοί των βεντετών καθώς και τα υψηλά ενοίκια των θεατρικών χώρων, μαζί με τη υψηλή φορολογία, οδήγησαν τους θιασάρχες σε αύξηση των εισιτηρίων και σε θεατρικά δάνεια.
Ίδρυση του εθνικού θεάτρου το 1932
Αυτό όμως δεν απέδωσε και οδήγησε στην ίδρυση του εθνικού θεάτρου το 1932. Η εξέλιξη αυτή, το να υπάρχει δηλαδή ένα κρατικό θέατρο, οδήγησε τα μικρότερα θέατρα είτε σε διάλυση είτε σε αναπροσαρμογή του ρεπερτορίου τους· με σταθερή πλέον δραματουργική αποτύπωση,(απέκτησαν ταυτότητα δηλαδή) και ένα ποιοτικότερο ρεπερτόριο. Κάτι που οδήγησε σε αναβάθμιση του προϊόντος με θεατρικά συμβούλια που είχαν ως έδρα τα ίδια τα θέατρα και λειτουργούσαν ανταποδοτικά σε σχέση με τους ηθοποιούς. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν πως το σταθερό σοβαρό ποιοτικό ρεπερτόριο σε πρώτη φάση κερδίζει το κοινό.
Η «ιερά ένωση»
Το 1935, ο Σπύρος Μελάς, θέλοντας να σπάσει το «μονοπώλιο» του εθνικού θεάτρου, ιδρύει με τις Κυβέλη-Κοτοπούλη (τις 2 βεντέτες) έναν θίασο που τον ονομάζει «ιερά ένωση». Σε αυτό το θίασο, βλέπουμε στην αστική Ελληνική κοινωνία το πρώτο κύτταρο φιλελεύθερου ανταγωνισμού στα θέατρα. Η καινοτομία του ανταγωνισμού του Σπ. Μελά όσον αφορά το θέατρο, προχώρησε αρκετά καλά μέχρι τη διάλυσή της. Βλέπουμε λοιπόν, πως ο ανταγωνισμός στην Ελληνική θεατρική ιστορία είχε ως αποτέλεσμα να δώσει κάποιες οικονομικές λύσεις, άρα μια μορφή ποιοτικού συνασπισμού έχει τη λογική βάση για τέτοια εγχειρήματα.
Το θέατρο στην Ελλάδα και το κρατικό χρήμα
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί, πως πλέον το κρατικό χρήμα διαμοιράζεται όσον αφορά το θέατρο είτε σε πόλεις, μέσω ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Είτε μέσω περιφερειών, αλλά υπάρχει και ένας μεγάλος οικονομικός τζίρος στο χώρο του θεάτρου που θα μπορούσε να ανακυκλωθεί στην πρωτεύουσα και στις τοπικές οικονομίες της επαρχίας. Μέσα από συνεργατικές πράξεις αυτών που απαρτίζουν τις θεατρικές δομές, ο τζίρος αυτός θα μπορούσε να λειτουργήσει ώστε να ιδρυθούν καινοτόμα και πειραματικά, ει δυνατόν θέατρα ως δομές και ως έρευνα, συνεργαζόμενα με τμήματα θεατρικών σπουδών των μεγάλων πόλεων, ώστε να προάγουν καινοτόμα και ποιοτικότερα θεάματα· κάτι που η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων ηθοποιών μπορεί να υποστηρίξει και των Ελλήνων θεατών έχει ανάγκη.
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε πως ο υγιείς ανταγωνισμός (δεν μιλάμε με πολιτικό πρόσημο), οι ποιοτικές συνεργασίες, η ανακύκλωση του μη κρατικά επιδοτούμενου τζίρου των θεάτρων, μπορεί να οδηγήσει σε μια αναβάθμιση του θεατρικού προϊόντος και συνεπικουρούμενο από τους εξαιρετικούς στην πλειοψηφία τους Έλληνες ηθοποιούς, να υπάρξει ένα τελικό αποτέλεσμα που θα ικανοποιεί οικονομικά τους επαγγελματίες και ως θέαμα το κοινό.
Δείτε επίσης:
- Οι παραστάσεις Αρχαίας Τραγωδίας και η αισθητική απόκλιση του κοινού
- Ορλάντο: Ο Νίκος Καμτσής μας μιλάει για τη νέα του παράσταση
Εάν επιθυμείτε να σχολιάσετε το παραπάνω άρθρο ή οτιδήποτε άλλο στο Youfly, επισκεφτείτε τη σελίδα μας στο Facebook. Ή στείλτε μας μήνυμα στο Twitter. Για φωτογραφικό υλικό και ιστορίες, μεταβείτε στο Instagram μας.
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link) Youfly.com
