Είναι η πρώτη του συνεργασία με το ΚΘΒΕ και ο Τάκης Χρυσικάκος σκηνοθετεί και παίζει στην παράσταση του έργου «Βαβυλωνία» που έγραψε ο Δημήτριος Κ. Βυζάντιος το 1827.
Αισθάνεται ότι τώρα ξεκινάει. Ότι χθες τελείωσε τη δραματική σχολή του θεάτρου Τέχνης από την οποία αποφοίτησε και τώρα ξεκινάει. Για τον ηθοποιό και σκηνοθέτη Τάκη Χρυσικάκο η σχέση του με το θέατρο κρατάει γερά εδώ και αρκετές δεκαετίες. Είναι τιμή του που φέτος βρίσκεται στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος και με το συγκεκριμένο έργο. Με το έργο του Δημητρίου Κ. Βυζάντιου το οποίο έχει επεξεργαστεί δραματουργικά και με το οποίο έχει μακρά σχέση. Για την ακρίβεια είναι η τρίτη του ενασχόληση με αυτό.
Η πρώτη παράσταση «Βαβυλωνία» με τον Κουν
Η πρώτη παράσταση ήταν με το Θέατρο Τέχνης όπου έπαιξε τον Κύπριο. Ο Κάρολος Κουν είχε σκηνοθετήσει τη «Βαβυλωνία» το 1964 και ο Τάκης Χρυσικάκος είχε παίξει στην επανάληψη της παράστασης το 1973. Ήταν μια εποχή όπου ο Κουν είχε ανεβάσει μια παράσταση που δεν άρεσε στο κοινό και αποφάσισε να κάνει την επανάληψη της «Βαβυλωνίας». Ένα από τα έργα που στα δύσκολα το ανεβάζεις γιατί ξέρεις ότι θα πάει, μου εξηγεί ο Τάκης Χρυσικάκος. Αν βέβαια το ανεβάσεις σωστά, δεν πειραματιστείς και δεν αρχίζεις να κάνεις ένα άλλο έργο μέσα σε αυτό. Αυτό το έργο, όπως μου λέει, αν δουλευτεί σωστά είναι στα όρια μιας επιτυχίας.
Αρχίζουμε τη συνέντευξη από τη φράση του Σπύρου Ευαγγελάτου ο οποίος είπε το εξής: ό,τι αξία έχουν για την πεζογραφία μας τα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη, άλλη τόση αξία έχει για το θέατρο η Βαβυλωνία του Βυζάντιου.
Άρα, μου λέει ο Τάκης Χρυσικάκος, μιλάμε για το κορυφαίο ελληνικό έργο. Μετά τους αρχαίους μας ποιητές θα το τοποθετούσαμε ψηλά. Και γιατί; Γιατί καταγράφει όλη την συμπεριφορά των Ελλήνων και όχι μόνο. Βρισκόμαστε στο Ναύπλιο του 1827 μετά την αναγγελία της νίκης των συμμαχικών δυνάμεων στο Ναυαρίνο και ουσιαστικά της Απελευθέρωσης της Ελλάδας.
Το θέμα του έργου – «Βαβυλωνία»
Σε μια ταβέρνα –λοκάντα της εποχής- μαζεύονται Έλληνες από διάφορα μέρη για να γλεντήσουν την Απελευθέρωση. Αυτό είναι και το θέμα του έργου. Εκεί κουβαλάνε τη ντοπιολαλιά τους, την τοπική τους ενδυμασία, το τραγούδι και το χορό του τόπου τους. Και την κοινωνική συμπεριφορά τους βέβαια, μου λέει ο σκηνοθέτης ο οποίος για τη δραματουργική επεξεργασία του κειμένου βασίστηκε πάνω στις δύο εκδοχές του έργου (1836 και 1840). Έχουμε να κάνουμε με κάτι πολύτιμο, γιατί ο Βυζάντιος καταγράφει κατά τόπους όλη την Ελλάδα. Τον Ανατολίτη, τον Χιώτη, τον Αρβανίτη, τον Κρητικό, τον Κύπριο. Πρόκειται για ένα ψηφιδωτό που ανάλογο δεν υπάρχει σε κανένα έργο. Και το μυστήριο, όπως μου εξηγεί ο σκηνοθέτης, είναι ότι ο Βυζάντιος ή όπως είναι το πραγματικό του όνομα Χατζηασλάνης, το γράφει ως κοραϊστής την εποχή εκείνη για να πει σταματήστε πια αυτές τις χυδαίες εκφράσεις. Μιλήστε μια γλώσσα. Το έργο σώζεται ακριβώς επειδή καταγράφει όλη αυτή την διαφορετικότητα. Και αυτό είναι συγκλονιστικό.
Η δεύτερη παράσταση το 1989
Καταπιάστηκε για δεύτερη φορά με αυτό το έργο, όταν το ανέβασαν με τον παιδικό του φίλο και νυν σεναριογράφο Σταύρο Αβδούλο στο θέατρο Αλάμπρα το 1989. Ο ίδιος είχε ερμηνεύσει τον Επτανήσιο. Τότε είχαν κάνει μια καινοτομία την οποία επεξεργάστηκε και σε αυτό το ανέβασμα που θα δούμε τον Οκτώβριο στη σκηνή «Σωκράτης Καραντινός» στη Μονή Λαζαριστών. Ο σκηνοθέτης μου την εξηγεί παρακάτω.
Κατά τους ειδικούς, όταν ο Βυζάντιος έγραψε την πρώτη Βαβυλωνία δεν είχε δει θέατρο. Ωστόσο, έγραψε ένα θεατρικό έργο. Πολλές φορές, μου λέει ο Τάκης Χρυσικάκος, η αγάπη για κάτι δεν σημαίνει ότι το έχουμε δει ή το γνωρίζουμε. Γεννιέται μέσα μας. Λένε λοιπόν ότι η πρώτη εμπειρία του Χατζηασλάνη ή Βυζάντιου ήταν το θέατρο σκιών. Και έτσι γράφει την Βαβυλωνία ως κινηματογραφικό μυθιστορηματικό έργο, στο οποίο οι χώροι αλλάζουν από τη μια σκηνή στην άλλη. Κάποιοι του είχαν πει ότι αυτό δεν γίνεται και ότι όλη η δράση πρέπει να είναι είτε στην ταβέρνα, είτε στο δρόμο ή στη φυλακή.
Η καινοτομία του Χρυσικάκου, λοιπόν, είναι ότι ακολουθεί τη δεύτερη γραφή του Βυζάντιου με κάποιες προσθήκες της πρώτης, αλλά με την κινηματογραφική ακολουθία της πρώτης. Γίνεται ένα παιχνίδι με τον φωτισμό και επί σκηνής είναι όλοι οι χώροι όπου διαδραματίζεται η δράση.
Και σε αυτό το σημείο μου διηγείται κάτι αστείο. Στο πρώτο ανέβασμα είχε την τύχη να κάνει τα σκηνικά και τα κοστούμια ο Μέντης Μποστατζόγλου. Ο Χρυσικάκος του ζήτησε να κάνουν τα μέσα έξω. Να φαίνεται το εσωτερικό της λοκάντας, πίσω της ένας μιναρές, απέναντι να είναι η φυλακή. Ο Μποστ του είπε ότι πως γίνεται η ταβέρνα να είναι απέναντι από τη φυλακή; Και ο Χρυσικάκος του απάντησε ότι κάτι ανάλογο βλέπουμε στον καραγκιόζη. Για παράδειγμα, η καλύβα του είναι απέναντι από το σαράι. Ο Μποστ έβαλε τα γέλια και του είπε ότι έχει δίκιο, και έτσι φτιάχτηκε το σκηνικό.
Η τρίτη παράσταση στο ΚΘΒΕ
Ζούμε την εποχή της αποδόμησης και του μεταμοντέρνου, μου λέει ο σκηνοθέτης. Η παράσταση που ανεβάζει στο ΚΘΒΕ δεν έχει να κάνει με τίποτα από αυτά. Είναι μια παράσταση η οποία υπηρετεί το γράμμα του συγγραφέα όπως το ήθελε αρχικά με την καλή γραφή του. Ο Χρυσικάκος προσπαθεί μέσα από αυτά που πήραμε από τους μεγάλους δασκάλους και μέσα από τον λαϊκό εξπρεσιονισμό, να αποδώσει αυτό το κείμενο όπως θα κάναμε σε μια παράσταση του καραγκιόζη. Όπως θα κάναμε σε μια παράσταση του Αριστοφάνη, όπως είναι μέσα από τις ζωγραφιές του Τσαρούχη, του Θεόφιλου ή τους στίχους του Γκάτσου. Αυτή είναι η κληρονομιά. Και αυτή την παράδοση προσπαθεί αυτή η παράσταση να υπηρετήσει.
Σκυτάλη στους νέους ηθοποιούς
Αυτή τη φορά θα ερμηνεύσει τον Ανατολίτη, καθώς ήθελε να βάλει μια δυσκολία στον εαυτό του. Νιώθει τυχερός που ο Κοσμάς Ζαχάρωφ ερμηνεύει τον Επτανήσιο αστυνόμο. Οι υπόλοιποι είναι ηθοποιοί του Κρατικού Βορείου Ελλάδος, παλαιοί και νέοι. Ως Χιώτης ο Ηλίας Μπερμπέρης, Αρβανίτης ο Αλέξανδρος Μούκανος, Κρητικός ο Κωνσταντίνος Χατζησάββας και ως Κύπριος ο Βασίλης Παπαδόπουλος. Επίσης, ως Λογιότατος ο Νικόλας Μαραγκόπουλος, Πελοποννήσιος ο Κώστας Ίτσιος, Λοκαντιέρης ο Δημήτρης Παλαιοχωρίτης, Γραμματέας Αστυνόμου ο Λευτέρης Λιθαρής και ως Στρατιώτης ο Θανάσης Ραφτόπουλος.
Μου μιλάει για την τέχνη, για την μαστοριά των ηθοποιών. Κάτι που προσπάθησε να κάνει σε αυτή την παράσταση και που πάντα υποστηρίζει. Η συντεχνία των μαστόρων της τέχνης να περνάει από χέρι σε χέρι, όπως ακριβώς η σκυταλοδρομία.
Ο παλιός ηθοποιός απλώνει το χέρι και δίνει τη σκυτάλη στο νέο. Και ο νέος το πάει παραπέρα. Όπως μου λέει, αν αυτό αποκοπεί βίαια όπως το έχουμε δει τα τελευταία χρόνια, δημιουργούνται τέρατα. Με αυτό εννοεί τις παραστάσεις που ξεκινούν από το να κάνουμε κάτι που δεν έχει γίνει ξανά. Αλλά να το κάνουμε ως παραξενιά εις βάρος της ουσίας του έργου. Ο σεβασμός στο έργο είναι η αρχή. Αν κάποιος θέλει να το αποδομήσει, τότε μπορεί να γράψει ένα άλλο έργο. Κλείνουμε τη συνέντευξη με τη μουσική που έγραψε ο Δημήτρης Λάγιος στην παράσταση του 1989. Αυτή τη μουσική θα ακούσουμε και στο τωρινό ανέβασμα, ενός σπουδαίου συνθέτη που έφυγε τόσο πρόωρα. Αυτή τη μουσική δεν θα την άλλαζε και δεν θα την πείραζε με τίποτα.
Πληροφορίες παράστασης – «Βαβυλωνία»
«Βαβυλωνία» του Δημητρίου Κ. Βυζάντιου
Σκηνοθεσία- δραματουργική επεξεργασία: Τάκης Χρυσικάκος
Σκηνικά- Κοστούμια: Σάββας Πασχαλίδης
Διανομή
Ανατολίτης: Τάκης Χρυσικάκος
Αστυνόμος: Κοσμάς Ζαχάρωφ
Λογιότατος: Νικόλας Μαραγκόπουλος
Πελοποννήσιος: Κώστας Ίτσιος
Χιώτης: Ηλίας Μπερμπέρης
Λοκαντιέρης: Δημήτρης Παλαιοχωρίτης
Αρβανίτης: Αλέξανδρος Μούκανος
Κρητικός: Κωνσταντίνος Χατζησάββας
Κύπριος: Βασίλης Παπαδόπουλος
Γραμματέας Αστυνόμου: Λευτέρης Λιθαρής
Στρατιώτης: Θανάσης Ραφτόπουλος
Από τον Οκτώβριο στη σκηνή «Σωκράτης Καραντινός» στη Μονή Λαζαριστών.
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link) Youfly.com.
