15.8 C
Athens
Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

Σωτήρης Χατζάκης: Ένα δάνειο, ένα όνειρο και μια πανδημία

Δυο ρόλοι, δύο σκηνοθεσίες, ένα θεατρικό έργο για τον οίκο των Ατρειδών, ένα βιβλίο. Ο Σωτήρης Χατζάκης, δημιουργικός, αιχμηρός, υπέρμαχος του Θεάτρου, σε μια κουβέντα με «ζουμί», πολλές ειδήσεις και τροφή για θεατρική (και όχι μόνον) σκέψη. 

Γράφει ο Παύλος Ηλ.Αγιαννίδης

Σωτήρης Χατζάκης: Ένα δάνειο, ένα όνειρο και μια πανδημία

Ξεκινάω από την τελευταία κουβέντα του. Τον καλύτερο επίλογο στην κουβέντα μας με τον σκηνοθέτη, ηθοποιό (σε αρκετές παραστάσεις εσχάτως) και συγγραφέα  Σωτήρη Χατζάκη. «Δεν χρειάζεται να είσαι επαναστάτης και να προσπαθείς να αλλάξεις τον κόσμο. Αλλά να προσπαθείς να μην σε αλλάξει ο κόσμος». Στο θέατρο. Στην ζωή. Στις αξίες σου. Κάπως έτσι, θα πρόσθετα, γίνεται η επανάσταση και η αλλαγή. Από εκείνους που κρατούν, εν τέλει, ψηλά την σημαία των προσωπικών αξιών.

Όσο κι αν δέχτηκε πυρά ως διευθυντής κρατικών θεάτρων (ΚΘΒΕ, Εθνικό), ο Σωτήρης Χατζάκης έχει κρατήσει μέσα του, αλώβητο, εκείνο το κομμάτι που τον κάνει δυνατό και δυναμικό θεατράνθρωπο. Πολυσχιδή και πολυπράγμονα. Διαβασμένο και αενάως πράττοντα.

Οι ειδήσεις διαδέχονται η μια την άλλη, όπως και οι ρόλοι του. Με πρώτον έναν ρόλο τραπεζίτη. Ναι, τραπεζίτη. Που, άκαμπτος, αρνείται να δώσει ένα μικρό δάνειο σε έναν άνθρωπο καταστραμμένο από την κρίση και αναγκάζεται για πρώτη φορά να δει την πραγματική ζωή, όταν εκείνος απειλεί να αποπλανήσει τη γυναίκα του.

Το αιχμηρό και ξεκαρδιστικό «Δάνειο» του Καταλανού Τζόρντι Γκαλθεράν, που από τη Δευτέρα 6 Ιουλίου και κάθε Δευτέρα και Τρίτη θα παίζεται στον κήπο του Θεάτρου «Χυτήριο», με συμπρωταγωνιστή το σκηνοθέτη του έργου Δημήτρη Μυλωνά, ανοίγει την κουβέντα μας με το Σωτήρη Χατζάκη. «Είναι ένα έργο γέννημα της κρίσης, που ασκεί σοβαρή και βαθιά κριτική. Και μέσα από το ρόλο μου, που γνωρίζει όλες τις δομές της τεχνοκρατίας, ένας γιάπης που έχει τον απαραίτητο αμοραλισμό να αρνηθεί ένα πολύ μικρό δάνειο, με την αλαζονεία της ταξικής διαφοράς. Με την απειλή της αποπλάνησης αρχίζει να αποδομείται ο κόσμος του τραπεζικού και οδηγείται στην καταστροφή.»

Σωτήρης Χατζάκης: Ένα δάνειο, ένα όνειρο και μια πανδημία

Το πάνω επίπεδο, όμως, είναι μία σχεδόν μπουρλέσκ, σπουδαία κωμωδία. Ύστερα από την συμπεριφορά του τραπεζικού συστήματος και στην Ελλάδα, ύστερα από τρία σπαρακτικά για τον κόσμο μνημόνια, βρίσκονται πολλοί στην κατάσταση του ήρωα. Και τους δύο ήρωες θα τους αναγνωρίσει ο κόσμος και θα ξορκίσει έτσι την παγερή σκληρότητα που έχει το θέμα. Βλέποντας το έργο να αποκαθηλώνει, να ασκεί ανελέητη κριτική στον τεχνοκράτη που ξέρει τους αριθμούς, αλλά δεν έχει μάθει τι είναι πραγματική ζωή.

«Είναι μια επίθεση της Τέχνης σε αυτό που ονομάζουμε Επιχειρείν, το οποίο όταν δεν συνοδεύεται και από την αντίστοιχη πνευματικότητα, είναι ένα μηχανιστικό τέρας, το οποίο είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα καταβροχθίσει και τους εμπνευστές του».

Μεγαλόπνοο το επόμενο σχέδιό του (σκηνοθετικό αυτό), για τα μέσα του Οκτωβρίου, στο Γυάλινο Θέατρο της λεωφόρου Συγγρού. «Συνοικία το Όνειρο» του ποιητή Τάσου Λειβαδίτη και του συγγραφέα Κώστα Κοτζιά. Το πρώτο και τελευταίο σκηνοθετικό εγχείρημα του αξέχαστου Αλέκου Αλεξανδράκη. Ένα εγχείρημα που λογοκρίθηκε, αποδομήθηκε, μειώθηκε.

Σωτήρης Χατζάκης: Ένα δάνειο, ένα όνειρο και μια πανδημία

«Κόπηκε και ο ρόλος του τρελού επειδή η επιτροπή λογοκρισίας είπε ότι οι τρελοί δεν είναι στις γειτονιές της Ελλάδας, αλλά στα άσυλα. Ο Αλεξανδράκης δεν το αναγνώρισε, κομμένο, το έργο. Το έκανε μεν, αλλά κανείς δεν του χρηματοδότησε δεύτερο», μου θυμίζει ο Σωτήρης Χατζάκης. Ο οποίος αποφάσισε να συμπληρώσει τα δραματουργικά κενά που άφησε η χατζάρα της λογοκρισίας, να το διασκευάσει, να αποκαταστήσει το ρόλο του τρελού, στο στόμα του οποίου βάζει ποιήματα του Τάσου Λειβαδίτη (θυμάστε το συγκλονιστικό «Σαββατόβραδο» του Μίκη με το Στέλιο Καζαντζίδη;)

«Θα δούμε το έργο που έφτασε στην οθόνη το 1961, το σενάριο, θα ακούσουμε τα θρυλικά τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη (όπως το «Βρέχει στη φτωχογειτονιά»), αλλά και άλλα, που μας δίνει ο Μίκης. Συνολικά 17 άτομα θα περνούν από τη σκηνή, δίπλα στην ζωντανή ορχήστρα και τα τραγούδια με τη φωνή του Ζαχαρία Καρούνη. Είναι μια τολμηρή πράξη του Γυάλινου Μουσικού Θεάτρου σε τέτοιες εποχές».

«Μικροί άνθρωποι, μεγάλες προσδοκίες». Σε αυτή τη φράση του Ονορέ Ντε Μπαλζάκ, μου λέει ο Σωτήρης Χατζάκης, συνοψίζεται όλο το ιδεολογικό της «Συνοικίας». Τι είναι εκείνο που τον συγκινεί και τον δονεί στο έρτγο και στον λογοκριμένο ρόλο του τρελού, που τον αποκαθιστά; «Με ενδιαφέρει ότι παρόλη την εξέλιξη του πολιτισμού και τα σχέδια του πολιτικού προσωπικού να εξελιχθεί η χώρα και να πάει μπροστά, δυστυχώς ή ευτυχώς – με πόνο το λέω αυτό – οι αποσυνάγωγοι και οι περιττοί θα υπάρχουν πάντα.»

Εκείνο που δεν καταλαβαίνει η πλειοψηφία είναι ότι τούτοι είναι υλικό εύφλεκτο και όχι άχρηστο ή πεταμένο. Είναι εν δυνάμει υλικό μιας συνειδητότητας. Άνθρωποι έξω από το δίπολο παραγωγή – κατανάλωση, που τους πέταξαν έξω λόγω της μη κατανόησης των κανόνων. Και σήμερα έχουμε μεγάλο ποσοστό απόγνωσης και αγωνίας. Ανθρώπους που ήταν νοικοκυραίοι και έμειναν στο δρόμο. Η ύπαρξη αυτών των αποσυνάγωγων κρατάει αναμμένο το κεράκι της συνείδησης μας, για να μην προσχωρήσουμε στην αδιαφορία της σιωπηλής πλειοψηφίας».

Έχει και κάποια «παρκαρισμένα», όπως τα λέει χαριτολογώντας ο Σωτήρης Χατζάκης, θεατρικά σχέδια, που ανέκοψε την πορεία τους ο κορονοϊός. Ένα από αυτά θα δούμε, από τις αρχές Οκτωβρίου, στο Θέατρο «Πόλη», σε δική του σκηνοθεσία: «Σέρρα, ψυχή του Πόντου». Από το μυθιστόρημα του λογοτέχνη Γιάννη Καλπούζου, που «το κάνει όλο, με απόλυτα σωματικό θέατρο η Χρύσα Παππά».

«Με τη ‘Σέρρα’ θυμήθηκα τη θητεία μου στο πολωνέζικο θέατρο», μου δηλώνει ο σκηνοθέτης της. «Την πειραματική φόρμα, στην οποία σωματοποιείται όλη η εκφραστικότητα του κειμένου. Για μία ώρα και 40 λεπτά, μια γυναίκα υποδύεται, σωματικά, πολλούς ρόλους. Και μέσα από αυτό περνάει όλο το δράμα των Ελλήνων του Πόντου, από το τέλος του 19ου αιώνα έως τα τέλη της δεκαετίας του ’50 στη Σοβιετική Ένωση. Σαν ένα μαρτυρολόγιο του ποντιακού και του μικρασιατικού ελληνισμού».

Μιλάμε για το σώμα ύστερα από την πανδημία… «Η μεγάλη μας στεναχώρια με την πανδημία», μου λέει ο Σωτήρης Χατζάκης, «είναι πως υπάρχει επίθεση στο σώμα. Από διάφορα δόγματα, την οικονομία, τη θρησκεία, την πολιτική… Το σώμα έχει δαιμονοποιηθεί, έχει περιοριστεί, έχει ενοχοποιηθεί. Όμως, το σώμα είναι δικαίωμα και αυτοδιάθεση και ελευθερία. Ενώ έχει προχωρήσει πολύ το κίνημα της απελευθέρωσής του, έρχεται μια πανδημία που καθιστά το άλλο σώμα, αυτό τον Άλλον, τον Έτερο, εν δυνάμει δολοφόνο. Είναι τραγικό ότι πίσω από αυτό ελλοχεύει η επιστροφή σε έναν βαθύτατο συντηρητισμό, που μας λέει ότι η ετερότητα μας απειλεί. Και ότι τα σώματα πρέπει να απομακρυνθούν, να απομονωθούν. Και να βουτήξουμε σε έναν πνευματικό αυτισμό.»

Ελπίζω όλο αυτό να μην αφήσει αποτύπωμα στις ψυχές των ανθρώπων. Στην ανθρώπινη ενδοχώρα. Είναι βαθιά συντηρητικό και επικίνδυνο και θα περάσει στον ρατσισμό και στον πνευματικό αυτισμό. Το θέατρο παράγεται από το θάτερον. Το θέατρο του ετέρου. Θέατρο χωρίς εγγύτητα και σωματικότητα δεν υπάρχει».

Ένα ακόμη «παρκαρισμένο» σχέδιο του Σωτήρη Χατζάκη, που αναχαίτισε η πανδημία, είναι το «Σλουθ» του Άντονι Σάφερ, το οποίο έμεινε μετέωρο στο Από Μηχανής Θέατρο. Και θα ανεβαστεί εκεί από τη νέα θεατρική σεζόν (από Οκτώβριο). Επίσης, με συμπρωταγωνιστή το Δημήτρη Μυλωνά, σε σκηνοθεσία Χατζάκη. Ο τελευταίος το θεωρεί «από τα μεγαλύτερα έργα του ρεπερτορίου» και «αποτέλεσμα ανταγωνισμού ανάμεσα στα δύο αδέλφια, τον Άντονι και τον Πίτερ Σάφερ (του «Αμαντέους») από το Λίβερπουλ.

Σωτήρης Χατζάκης: Ένα δάνειο, ένα όνειρο και μια πανδημία

«Είναι ένα παιχνίδι, με αφορμή μια γυναίκα. Ένα παιχνίδι εξουσίας, με θύτη και θύμα και έχει ως κεντρικό πυρήνα τη μεταμφίεση, εξωτερική και στην ενδοχώρα. Είναι ένα έργο επικίνδυνο, αστυνομικής υφής με αναφορές στην Άγκαθα Κρίστι, Τον Ρέιμοντ Τσάντλερ και τον Ντάσιελ Χάμετ. Ένα θρίλερ με σοφή θεατρική δομή και, από κάτω, όλη τη γνώση της ιστορίας του θεάτρου. Σαν δύο σκακιστές που παίζουν πάνω στην ψυχή του ανθρώπου τις διάφορες εκδοχές της ύπαρξής του».

Και εδώ ο Σωτήρης Χατζάκης δεν σκηνοθετεί μόνον, αλλά πρωταγωνιστεί. «Τη χαίρομαι την επιστροφή μου στην υποκριτική», λέει. «Στον πυρήνα της θεατρικής πράξης που είναι ο ηθοποιός. Είναι μια νέα εφηβεία για μένα».

Στο μεταξύ, ήδη έχει κυκλοφορήσει (δεν έγινε η επίσημη παρουσίασή του, λόγω κορονοϊού) το βιβλίο του «Ο κήπος μέσα μου», από τις Εκδόσεις Hashtag. «Είναι ένα κείμενο αυτοαναφορικό, με συναντήσεις και στιγμιότυπα με πρόσωπα που έχουν χαράξει την ιστορία της χώρας, από την πολιτική και την τέχνη. Από την Τζένη Καρέζη και το Βασίλη Αυλωνίτη μέχρι το Θάνο Ανεστόπουλο (από τα Διάφανα Κρίνα) και από τη Βίκυ Μοσχολιού μέχρι την Ελίζα Βόζενμπεργκ και το Μίμη Δομάζο, αλλά και φίλους μου. Αυτό παρέχει και μια θέαση στις διάφορες γωνιές της πόλης, που έτσι χαρτογραφείται. Είναι μια οδοιπορία στον αναμνηστικό χρόνο και την ανακλητική μνήμη, ενός ανθρώπου που τα έζησε, τους έζησε και ξεκίνησε να μιλάει γι’ αυτός δίχως να το θέλει».

Την περίοδο του εγκλεισμού μας, ο Σωτήρης Χατζάκης έγραψε και ένα θεατρικό έργο, «που αφορά στους Ατρείδες και τους πρωταρχικούς μύθους. Όσους μετέχουν στον κύκλο του αίματος. Με έναν Χορό στο σημερινό Άργος. Ένα έργο που θέλω να το σκηνοθετήσω και να το ανεβάσω στη θεατρική σκηνή».

Γιατί Ατρείδες; Κι έπειτα Λαβδακίδες; «Η παγκόσμια δραματουργία», μου εξηγεί στο φινάλε της κουβέντας μας, «χτίστηκε με τα υλικά του Ομήρου, των τραγικών ποιητών και της Βίβλου. Έτσι δημιουργήθηκαν οι μεγάλες πηγές από τις οποίες δημιουργήθηκαν τα ρυάκια και τα ποτάμια της παγκόσμιας δραματουργίας».


ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΤΟ YOUFLY.COM ΣΤΟ GOOGLE NEWS ΚΑΝΟΝΤΑΣ ΚΛΙΚ ΕΔΩ

Παύλος Ηλ. Αγιαννίδης
Παύλος Ηλ. Αγιαννίδης
Από τη Γερμανική Σχολή Αθηνών, βρέθηκε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης να σπουδάζει Κτηνιατρική! Ενώ, στο μεταξύ, ξεκίνησε μια δημοσιογραφική πορεία, που κρατάει τέσσερις δεκαετίες, από την ιστορική «Ακρόπολη», με το… νυφικό της Νταϊάνας, στο διεθνές τμήμα της εφημερίδας (λόγω γλωσσών). Νοέμβριο του 1981 ξεκίνησε να εργάζεται στο Γραφείο Βορείου Ελλάδος των εφημερίδων «ΤΑ ΝΕΑ» και «ΤΟ ΒΗΜΑ». Συνεργάστηκε με τον «Ταχυδρόμο» και το «Marie Claire», σε μεγάλες συνεντεύξεις και με το Ραδιόφωνο της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης «Ράδιο 105». Αλλά και ως ανταποκριτής της Σουηδικής Ραδιοφωνίας και σε ρεπορτάζ με το «60 Minutes» του αμερικανικού τηλεοπτικού δικτύου CBS. Συμμετείχε στην πρώτη συντακτική ομάδα του περιοδικού «Δίφωνο», με τον «Ιστό» και πέρασε από την ΕΣΗΕΜΘ στην ΕΣΗΕΑ. Όταν, στην Αθήνα πλέον από το 1991, πέρασε στην αρχισυνταξία του Πολιτιστικού Τμήματος της εφημερίδας «ΤΑ ΝΕΑ», πρώτα υπό τη διεύθυνση του αείμνηστου Λέοντα Β.Καραπαναγιώτη. Εξέδωσε τα βιβλία «Αληθινά παραμύθια», «Με μουσικές εξαίσιες, με φωνές» και τη συλλογή διηγημάτων «Καπετάν Άγρα και Παραμυθίας γωνία». Συνεργάστηκε με τους ραδιοσταθμούς Innersound, Mood Radio και πλέον με το LaVitaRadio και με τον ιστότοπο Protagon.gr και από τον Ιούνιο του 2020 με το πολιτιστικό youfly.com.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ακολουθηστε μας
65,000ΥποστηρικτέςΚάντε Like
13,090ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
11,546ΑκόλουθοιΑκολουθήστε

ΔΗΜΟΦΙΛΗ