Ο Ιάσονας Τριανταφυλλίδης γράφει την κριτική του για την ταινία «Σμύρνη μου αγαπημένη», η οποία βασίζεται στο ομώνυμο θεατρικό έργο της Μιμής Ντενίση.
Σμύρνη μου Αγαπημένη: Η κριτική της ταινίας
Τελικά το «πολίτικαλ κορέκτ» δεν έκανε καλό ούτε στη μνήμη, ούτε στην τέχνη. Στη μνήμη γιατί προσπαθώντας να καταλάβεις την αλήθεια του άλλου μπορεί να φτάσεις στο σημείο να ξεχάσεις τη δική σου αλήθεια – είναι γνωστό πως για κάθε πράγμα υπάρχουν τόσες αλήθειες όσοι και άνθρωποι– στη δε τέχνη, είναι κακό γιατί εμποδίζει τη δημιουργία συναισθήματος και συγκίνησης που είναι απαραίτητες. Αν βάζεις συνέχεια κάτω τα πράγματα για το ποιος φταίει από τους δύο και αν έφταιγε ο ένας η ό άλλος στο τέλος δεν υπάρχει θύμα και ούτε θύτης.
Επίσης στον κινηματογράφο, όπως και παντού, εν αρχή ην ο λόγος, άρα χρειάζεται σενάριο. Αλλά αντίθετα με το θέατρο στο σινεμά είναι απαραίτητος ο σκηνοθέτης και αν δεν είναι καλός ο σκηνοθέτης κάτι λείπει της ταινίας…
Σμύρνη μου Αγαπημένη – Το θεατρικό της Μιμής Ντενίση
Η Σμύρνη μου αγαπημένη είναι ένα θεατρικό της Μιμής Ντενίση όπου ανέβηκε πριν από επτά χρόνια και παιζόταν επί τρία χρόνια με μεγάλη επιτυχία στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Ήταν αναμφισβήτητα ότι καλύτερο είχε γραφτεί στο θέατρο για τη μικρασιατική καταστροφή και την καταστροφή της Σμύρνης. Περιέγραφε τα τελευταία έξι χρόνια της ζωής στη Σμύρνη μιας ευκατάστατης οικογένειας Σμυρνιών μέχρι που γίνεται η καταστροφή. Το έργο είχε τόσο μεγάλη επιτυχία όχι μόνο γιατί ήταν ιστορικά πιστό, αλλά κυρίως γιατί είχε αυθεντική γνήσια συγκίνηση. Και δεδομένου ότι μετά το 1922 σε αυτήν την χώρα άλλος λίγο και άλλος πολύ όλοι κουβαλάμε τις αναμνήσεις των δικών μας πολλές γενιές μετά την καταστροφή. Εγώ πάντως που μεγάλωσα σε δυο οικογένειες που η μια είχε καταγωγή από τη Σμύρνη και η άλλη από την Κωνσταντινούπολη αυτό που θυμάμαι καλά και που μου επιβεβαίωσε χρόνια μετά ο Γιάννης Καψής, δημοσιογράφος και πολιτικός, είναι πως οι Σμυρνιοί καμάρωναν πως δεν ξέρουν τούρκικα αντιθέτως στη Σμύρνη οι Τούρκοι ήξεραν ελληνικά- και για αυτό άλλωστε κατηγορούσαν οι Σμυρνιοί τους Κωνσταντινουπολίτες ότι ήξεραν τουρκικά ενώ οι Κωνσταντινουπολίτες κατηγορούσαν για άλλα πράγματα…
Η μεταφορά του θεατρικού στον κινηματογράφο
Στη συγκεκριμένη ταινία βέβαια αυτό που μόλις έγραψα είναι το λιγότερο γιατί έχει τόσα πολλά για τα οποία μπορεί να την κατηγορήσεις, που αυτό είναι πταίσμα.
Παρόλο που το έργο βασίζεται σε ένα θεατρικό έργο, -που συνήθως αυτό είναι θετικό για ένα σενάριο και μια ταινία- εδώ φοβάμαι δεν βοήθησε καθόλου. Πολύ περισσότερο από τη μεταφορά του σεναρίου την έκανε η Μιμή Ντενίση η συγγραφέας του θεατρικού με βοηθό της τον Μάρτιν Σέρμαν ο οποίος δεν θυμάμαι να έχει κάνει κάτι τόσο ξεχωριστό στο σινεμά που να θεωρείται εξπέρ στα σενάρια.
Επίσης η ταινία πάσχει από έλλειψη σκηνοθέτη. Σε όλα τα επίπεδα. Από το πως είναι γυρισμένα τα πλάνα, από την έλλειψη στόχου και κοινής γραμμής σε ερμηνείες ας πούμε, ως την όλη ατμόσφαιρα. Η ταινία είναι γυρισμένη με τόση κακή διεύθυνση φωτογραφίας προφανώς, γιατί όλοι πιστεύουν πως αν η φωτογραφία είναι θαμπή και σκοτεινή είναι και ατμοσφαιρική, ειδικά σε ταινία εποχής. Το να μην είναι θαμπή και σκοτεινή απλώς είναι κάτι που δεν τους περνάει από το μυαλό. Εκτός όμως από τη φωτογραφία και η μουσική είναι και μάλλον άσχετη, αλλά πέφτει και σε άσχετες στιγμές Και στο μοντάζ έχει πρόβλημα. Αλλά πως να μην έχει πρόβλημα το μοντάζ, όταν πολλά πλάνα είναι γυρισμένα με την κάμερα στον ώμο και η εικόνα τρέμει, το μοντάζ τρέχει και ζαλίζεσαι…
Όσα λείπουν από την ταινία – κριτική
Ο παλιός ελληνικός κινηματογράφος ήθελε πάρα πολύ να γυρίσει την καταστροφή της Σμύρνης δεδομένου ότι είχε και έτοιμο κοινό από την πρώτη κιόλας γενιά των προσφύγων που ζούσαν τότε. Το απέφυγε όμως γιατί δεν υπήρχαν τα χρήματα για κάτι τέτοιο – θα ήταν καταστροφικά μεγάλη παραγωγή. Τώρα που υπάρχει το κομπιούτερ και που όλα φτιάχνονται πιο γρήγορα και πιο φτηνά, αποδεικνύεται τελικά πως μπορείς πιο εύκολα να εκτεθείς από αυτήν την ευκολία. Κοντινά πλάνα, για να φαίνονται γεμάτα με κόσμο ένα μόνιμο σκηνικό με τέσσερα κτίρια, κοντινά σε χέρια/πόδια, δυο-τρία πρόσωπα δεν βγάζουν όμως την αίσθηση της υπερπαραγωγής, την αίσθηση της καταστροφής και όλα τα υπόλοιπα που στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι απαραίτητα.
Δεδομένου ότι, όπως είπαμε, δεν υπάρχει σκηνοθέτης για να δώσει κοινή υποκριτική γραμμή, και δεδομένης της προσπάθειας ακόμα και σε μια τέτοια ταινία για «πολίτικαλ κορέκτ», μέχρι και ένας απλός παρατηρητής μπορεί να παρατηρήσει στο φινάλε πως εδώ που τα λέμε δεν είχαν και τόσο άδικο οι Τούρκοι που έκαψαν την Σμύρνη και έδιωξαν τους Έλληνες. Πολύ περισσότερο που την καλύτερη ερμηνεία στην ταινία τη δίνει ο Τούρκος Μπουράκ Χακί. Όπως και ο Χρήστος Στέργιογλου που καταφέρνει στα περίπου δυο-τρία λεπτά που κρατάει ο ρόλος του συνολικά να δώσει με τον καλύτερο τρόπο όλη την κτηνώδη προσωπικότητα του Έλληνα Ύπατου Αρμοστή, του Στεργιάδη, που δεν γύρισε ποτέ στην Ελλάδα και τελείωσε τη ζωή του το 1950 στη Γαλλία. Να προσθέσω και την γλυκιά παρουσία του Γιάννη Βογιατζή που, δυστυχώς, έχει μικρύνει τόσο πολύ ο ρόλος του πατέρα στην ταινία που δεν του δίνει δικαίωμα για πολλά. Οι υπόλοιποι παίζουν ο καθένας όπως ξέρει και μπορεί και μιλάνε σε συγχρόνως 2-3 γλώσσες. Κυρίως μιλάνε βέβαια τούρκικα, κάτι που για οποιονδήποτε Σμυρνιό που όπως είπα πιο πάνω θεωρείται όνειδος.
Ακόμα και το εύρημα του να γυριστούν κάποιες σκηνές του δρόμου με το γρήγορο ρυθμό που γυριζόντουσαν τα επίκαιρα για τα σινεμά εκείνης της εποχής, τη δεύτερη φορά που επαναλαμβάνονται χάνουν την πρωτοτυπία. Πολύ περισσότερο που είναι σε έγχρωμο και όχι σε ασπρόμαυρο φιλμ.
Ακόμα και σκηνές που από τη φύση τους οφείλουν να σου προκαλούν συγκίνηση, όπως το λιντσάρισμα του Χρυσόστομου Σμύρνης, εδώ περνούν και φεύγουν. Ενώ άλλες, όπως η αυτοκτονία της κοπέλας με το νυφικό σε ένα κομμάτι προκυμαίας που δεν υπάρχει άνθρωπος την ώρα που καίγεται η Σμύρνη και η μάνα της τη βλέπει και βάζει τα κλάματα, απλώς φαίνεται πως δεν είναι και πολύ σοβαρό πράγμα, όπως πολύ σοβαρό πράγμα δεν είναι το γεγονός πως υπήρχε Τούρκος που πήγε να αποχαιρετήσει τους Σμυρνιούς την ώρα που έφευγαν στην προκυμαία. Επίσης δεν είναι σοβαρό πράγμα εν έτει 2021 να υπάρχουν ιστορικές ταινίες που οι ηθοποιοί να λειτουργούν σαν εφημερίδες με πόδια λέγοντας συνέχεια τι συμβαίνει και τι δεν συμβαίνει τριγύρω. Το παράξενο είναι πως αυτό η Μιμή Ντενίση το είχε αποφύγει στο θέατρο για αυτό και το θεατρικό της ήταν άψογο….
Φοβάμαι πως η μικρασιατική καταστροφή και ειδικά οι επόμενες γενιές των πρώτης γενιάς προσφύγων θα περιμένουν ακόμα να δουν κάτι που να αξίζει για αυτό το συγκλονιστικό γεγονός. Προς το παρόν, η Μιμή Ντενίση μπορεί να κρατήσει άνετα τον τίτλο αυτής που έγραψε το καλύτερο θεατρικό για την μικρασιατική καταστροφή και την καλύτερη συνέχεια του.
Αυτή ήταν η κριτική του Ιάσονα Τριανταφυλλίδη για την ταινία “Σμύρνη μου Αγαπημένη”.
Δείτε επίσης:
- Σμύρνη μου Αγαπημένη: Τι δήλωσαν ηθοποιοί και καλεσμένοι στη μεγάλη πρεμιέρα
- Σμύρνη μου Αγαπημένη – Νέο τρέιλερ: Η αντίστροφη μέτρηση ξεκίνησε
- Σμύρνη μου αγαπημένη: Πότε κάνει πρεμιέρα στους κινηματογράφους
Εάν επιθυμείτε να σχολιάσετε το παραπάνω άρθρο ή οτιδήποτε άλλο στο Youfly, επισκεφτείτε τη σελίδα μας στο Facebook. Ή στείλτε μας μήνυμα στο Twitter. Για φωτογραφικό υλικό και ιστορίες, μεταβείτε στο Instagram μας.
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link) Youfly.com
