Ένα θεατρικό δοκίμιο για τον κινηματογράφο, από τον Βασίλη Βαφέα.
Γράφει η Μαρίνα Ντέκα
Ένας αστικός μύθος θέλει τον νεαρό τότε Έλληνα κωμικό, Κώστα Βουτσά, να γνωρίζεται με τον σούπερ σταρ, Μπάστερ Κίτον, στα πλαίσια ενός διεθνούς κινηματογραφικού φεστιβάλ. Κανείς δε θυμάται τι είπε την πρώτη στιγμή της γνωριμίας τους ο μεγάλος Αμερικανός κωμικός. Αυτό που έμεινε στη μνήμη των παρευρισκομένων είναι η ατάκα-απάντηση του Έλληνα πρωταγωνιστή σε…άπταιστα ελληνικά: «Α ρε Μπάστερ Κίτον…έτσι και ήξερα αγγλικά, δε θα σ’ ήξερε ούτε η μάνα σου»!
Δε γνωρίζω αν το συγκεκριμένο συμβάν, αληθινό ή όχι, ήταν αυτό που ενέπνευσε τον Βασίλη Βαφέα για τη συγκεκριμένη παράσταση. Σημασία έχει πως η πρωτοβουλία του μεγάλου Έλληνα σκηνοθέτη να «καλέσει» επί σκηνής τους δύο κορυφαίους κωμικούς ηθοποιούς, υπό το βλέμμα μάλιστα του μεγαλύτερου, ίσως, δραματουργού του 20ου αιώνα, Σάμιουελ Μπέκετ, αποδείχτηκε εμπνευσμένη και εύστοχη.
Βρεθήκαμε Σάββατο βράδυ σε μία αυλή ενός νεοκλασικού σπιτιού, σ’ένα δρομάκι κοντά στην πλατεία Αμερικής, που απέξω έγραφε: «Πολυχώρος Τέχνης Αλεξάνδρεια». Αργότερα μάθαμε διά στόματος του ηθοποιού, Βασίλη Βλάχου, που είναι ο δημιουργός και η ψυχή του συγκεκριμένου χώρου, ότι το όμορφο αυτό νεοκλασικό, ήταν η κατοικία του μεγάλου Έλληνα συγγραφέα, Μ. Καραγάτση.
Το υπαίθριο σκηνικό θύμιζε ένα μουσικό καφενείο. Υπήρχαν τραπεζάκια παντού ενώ μπορούσες να πιείς ένα ποτό και να απολαύσεις τη φιλική ατμόσφαιρα. Στο βάθος μια μικρή σκηνή, στην πλάτη της η λευκή οθόνη και στα δεξιά ένα ηλεκτρικό πιάνο. Στις 21:15 η παράσταση άρχισε…
Το θεατρικό δρώμενο-πολυθέαμα που παρακολουθήσαμε, περιελάμβανε θέατρο, κινηματογράφο, αφηγήσεις και ζωντανή μουσική.
Στην έναρξη μας καλωσορίζει μία ταινία μικρού μήκους του Βασίλη Βαφέα, που γυρίστηκε τον Απρίλιο του 2020, κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού, με βασικό πλάνο ένα εγκαταλειμμένο θερινό σινεμά. Η εικόνα αυτή, της εγκατάλειψης, καθώς και οι εικόνες πολλών θερινών σινεμά που σήμερα έχουν χάσει την λάμψη των καιρών που αποτελούσαν τους πιο προσφιλείς προορισμούς, μας μεταδίδει γλυκόπικρα συναισθήματα και τη νοσταλγία των παλιών αναμνήσεων.
Το μέρος της αφήγησης υπηρέτησαν δύο αναγνωρισμένοι ηθοποιοί, ο Γιώργος Μυλωνάς και ο Ρήγας Αξελός, εισάγοντας το κοινό σε μια παλιά και ξεχασμένη αξία του κινηματογράφου, όταν αυτός είχε κάτι να πει.
Όταν παρακολουθούσες εμβληματικές ταινίες μεγάλων σκηνοθετών όπως: «το Αυγό του Φιδιού» του Μπέργκμαν, το «Annie Hall» του Γούντι Άλλεν, «η Θυσία» του Αντρέι Ταρκόφσκι, «το λιμάνι της Αγωνίας» του Ελία Καζάν κ.τ.λ. και σε εισήγαγαν σε ζητήματα βαθιάς αναζήτησης κοινωνίας και εσωτερισμού.
Η συνέχεια του δρώμενου περιλαμβάνει ένα μονόπρακτο θεατρικό του Πάνου Βίτσικα. Ερμηνευμένο από τον ίδιο και τη Μπέσσυ Γιαννέλη. Οι δυο τους αναπαριστούν ένα ζευγάρι μέσης ηλικίας, που έπειτα από 40 χρόνια γάμου, συνεχίζουν να διεκδικούν ο ένας την αγάπη του άλλου, να ζηλεύουν, να γελούν, να αγκαλιάζονται τρυφερά στο σινεμά, λες κι αυτός ο «μαγικός» χώρος, μέσα σε 2 ώρες προβολής μιας ταινίας, είχε τη δύναμη να ανανεώσει σκέψεις και συναισθήματα…
Έπειτα, παρακολουθήσαμε μία βουβή ταινία μικρού μήκους, άγνωστη για πολλούς, με σενάριο του Σάμιουελ Μπέκετ, σκηνοθεσία του Άλαν Σνάιντερ και πρωταγωνιστή τον Μπάστερ Κίτον. Καθ’ όλη τη διάρκεια ο Μπάστερ Κίτον παίζει με πλάτη στο κοινό, προσπαθώντας να κρύψει το πρόσωπό του, αποφεύγοντας οτιδήποτε θυμίζει βλέμμα.
Κάθεται στην κουνιστή πολυθρόνα του, βλέπει παλιές φωτογραφίες από τα νιάτα του, με τη γυναίκα του, το παιδί του, και όταν φτάνει στην τελευταία που τον δείχνει όπως είναι τώρα, γερασμένος, τη σκίζει με μανία όπως και όλες τις προηγούμενες. Απομένει να λικνίζεται μόνος του στην πολυθρόνα.
Στο τέλος μόνο της ταινίας, η κάμερα εστιάζει στο πρόσωπό του, αποκαλύπτοντας έναν μονόφθαλμο ήρωα. Εκεί ο πρωταγωνιστής συνειδητοποιεί, πως ο ίδιος είναι η αιτία της μοναξιάς του. Με αυτό τον τρόπο, ο Μπέκετ, μας μεταγγίζει όλα τα συναισθήματα απελπισίας, αποστροφής και μοναξιάς ενός ρόλου, όπου ο ίδιος ο Βασίλης Βαφέας τον παραλληλίζει με τον «Οιδίποδα» του Σοφοκλή.
Την τελευταία μικρού μήκους ταινία, έρχεται να αναγγείλει ένα μονόπρακτο θεατρικό του μεγάλου Έλληνα σκηνοθέτη, ερμηνευμένο από την Αλίκη Κατσαβού και την Χριστίνα Χαραλαμπάκη. Η συγκεκριμένη ταινία του Βασίλη Βαφέα, με τίτλο «Στο Μώλο», είναι γυρισμένη το 2012 και πρωταγωνιστούν ο Κώστας Βουτσάς και η Χριστίνα Κουτσουδάκη. Στο ολιγόλεπτο αυτό φιλμ απολαμβάνουμε τον αγαπημένο μας κωμικό ηθοποιό, σε μια σκηνή ενός ηλικιωμένου ζευγαριού όπου με νοσταλγικό τρόπο, η επερχόμενη απώλεια λόγων των γηρατειών, αναδύεται μέσα από το κωμικό στοιχείο.
Ήταν πράγματι μία όμορφη βραδιά! Την επιτυχημένη εναλλαγή των δρώμενων έντυσαν επίσης μουσικές συνθέσεις των: Μπάχ και Σούμπερτ. Πρόκειται επί της ουσίας, για μία αβανγκάρτ παράσταση που αφορά τη νοσταλγία, το γήρας, την απώλεια , ιδωμένα όμως με μία φρέσκια ματιά και πολύ πολύ χιούμορ.
Το παράλογο των διαλόγων και ο σουρεαλισμός των εικόνων αποτελούν την ποικιλία της σκηνικής σύνθεσης, αφιερωμένη στις άγνωστες πτυχές των δύο μεγάλων κωμικών: του Μπάστερ Κίτον από το διεθνές στερέωμα και του Κώστα Βουτσά από το Ελληνικό. Οι ερμηνείες τους, στις δύο πειραματικές ταινίες, αναδεικνύουν την τραγική πλευρά του ταλέντου τους. Μια εμπλοκή του κωμικού με το δραματικό, σε μία αέναη επιστροφή των αναπάντητων ερωτημάτων της ανθρώπινης ύπαρξης.
Κλείνουμε με τις δηλώσεις του ίδιου του Βασίλη Βαφέα, ο οποίος μας λέει:
«Ειλικρινά δεν ξέρετε τι πέρασε αυτός ο θίασος ώσπου να ολοκληρώσει αυτό το έργο. Είναι αποτέλεσμα συλλογικής προσπάθειας και μεγάλου μόχθου. Ο Βίτσικας, βλέποντας την προσπάθεια που κάναμε, έγραψε ένα μονόπρακτο μπεκετικού ύφους, χωρίς όμως να χρησιμοποιεί λέξεις και κείμενα από τον Μπέκετ. Είχαμε επιχειρήσει να το κάνουμε και παλιότερα, με τον Βαγγέλη Σαμιώτη, σε ένα θεατράκι στο Life, αλλά δεν ευοδώθηκε η προσπάθεια. Για αρχή θα το δούμε στο άλσος της Νέας Σμύρνης, αλλά μετά θα πάμε πάλι στο Life, σε έναν πολύ μικρό και ζεστό χώρο. Ο Βαγγέλης, μου έλεγε παλιότερα, όταν κάναμε κάτι τεστ για τον Μπάστερ Κίτον “κύριε Βαφέα μήπως φάμε ξύλο;” και του λέω, Ευάγγελε, μη φοβάσαι, δεν τρώμε ξύλο. Είμαστε παιδιά που δίνουμε και ξύλο…άμα το φάμε»!
Και φυσικά, το βασικό και διαχρονικό ερώτημα που τριγυρνά διαχρονικά στο μυαλό μας για την τέχνη και τη ζωή είναι το ίδιο: «είναι ένα τέλος του παιχνιδιού ή ένα παιχνίδι τέλους»;
Info: επόμενη στάση για το «Περιμένοντας» στις 28 Αυγούστου, στο Άλσος Νέας Σμύρνης.
ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΤΟ YOUFLY.COM ΣΤΟ GOOGLE NEWS ΚΑΝΟΝΤΑΣ ΚΛΙΚ ΕΔΩ
