Τα καλοκαιρινά θέατρα άνοιξαν, οι περιοδείες των παραστάσεων ξεκίνησαν με συγκεκριμένες οδηγίες λόγω της πανδημίας Covid-19 και πρόσφατα το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου ανακοίνωσε τα μέτρα στους χώρους των φετινών εκδηλώσεων.
Πόσο έτοιμοι είμαστε να δούμε και πάλι παραστάσεις στις θεατρικές αίθουσες; Κάναμε μια εκτενή συζήτηση με πέντε σκηνοθέτες και καλλιτεχνικούς διευθυντές οι οποίοι μοιράστηκαν μαζί μας τις ανησυχίες τους και την μεγάλη αγάπη που έχουν για την τέχνη τους: το θέατρο.
Ο Δημήτρης Τάρλοου, ο Λευτέρης Γιοβανίδης, ο Πάνος Κατσαρίδης, ο Βασίλης Μαυρογεωργίου και ο Μάνος Καρατζογιάννης μιλούν για τα ζητήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος τους, την ανάγκη του κοινού να παρακολουθήσει θέατρο και για το γεγονός ότι τα θέατρα οφείλουν να ανοίξουν τον προσεχή χειμώνα. Παράλληλα, ετοιμάζουν ακάθεκτοι τον προγραμματισμό των θεάτρων τους με παραστάσεις που θα αφήσουν ιστορία.
Γράφει η Μαριλένα Θεοδωράκου
Η ασφάλεια του κοινού και των εργαζομένων στα θέατρα…
Για τους κλειστούς χώρους, θα δοθούν συγκεκριμένες οδηγίες εν ευθέτω χρόνο ώστε να δημιουργηθεί η αίσθηση της ασφάλεια στους θεατές και στους εργαζομένους στα θέατρα. Αν ακολουθήσουμε τα πρωτόκολλα θα μπορέσουμε να γυρίσουμε γρήγορα σε αυτό που όλοι λέμε κανονικότητα;
Ο Δημήτρης Τάρλοου, σκηνοθέτης και καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου Πορεία, καταλαβαίνει την αγωνία όλων να ανοίξουν τα θέατρα και να υπάρξει η επιστροφή του κοινού σε αυτά, αλλά η πραγματικότητα είναι λίγο διαφορετική. «Αφενός, η συνάθροιση πολλών ανθρώπων μέσα σ’ έναν κλειστό χώρο είναι κάτι διαφορετικό από το να κάθεσαι για παράδειγμα σ’ ένα καφέ, όπου οι πόρτες είναι ανοιχτές και δεν υπάρχει καμία αίσθηση ότι είμαστε όλοι κοντά. Αφετέρου, η συνάθροιση διακοσίων ή παραπάνω ατόμων σε μια αίθουσα είναι ένα θέμα. Και δεν είναι θέμα μόνον της πολιτείας με την έννοια των υγειονομικών μέτρων είναι και του κοινού. Κατά πόσο το κοινό θα αισθάνεται ασφαλές να βρίσκεται στον ίδιο χώρο για 2-3 ώρες με άλλους που κάθονται δίπλα του ή παραδίπλα του. Όλα αυτά είναι ζητήματα. Το σίγουρο είναι ότι αυτό που προέχει είναι η αίσθηση της ασφάλειας όλων. Από εκεί και έπειτα το αν θα πρέπει να ανοίξουν τα θέατρα είναι και αυτό ένα ζήτημα. Αυτό είναι ένα θέμα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε τον χειμώνα βλέποντας τα επιδημιολογικά στοιχεία».
Πόσο ασφαλής μπορεί να νιώσει κανείς σε μια καρέκλα ενός εστιατορίου, μιας καφετέριας, ενός κομμωτηρίου ακόμα και σ’ ένα γυμναστήριο όπου ο κόσμος κάθεται και ξανακάθεται στην ίδια καρέκλα κατά τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας; Σε όλους τους χώρους, εστίασης και μη, γίνονται φυσικά οι απαραίτητοι καθαρισμοί με υποχλωριώδες νάτριο (που περιέχεται στην οικιακή χλωρίνη) με αραίωση 1:50 όπως έχει υποδείξει ο ΕΟΔΥ και ο κόσμος φαίνεται να είναι εντάξει με αυτή τη συνθήκη.
«Στο εστιατόριο και στο τουριστικό λεωφορείο, στο κομμωτήριο, στο γυμναστήριο η κάθε καρέκλα χρησιμοποιείται ξανά και ξανά, καθώς είναι επιχειρήσεις που λειτουργούν από το πρωί μέχρι το βράδυ, κάτι που δεν συμβαίνει στο θέατρο» σημειώνει ο Πάνος Κατσαρίδης Διευθύνων Σύμβουλος των Θεατρικών Σκηνών όπου τον φετινό χειμώνα θα δούμε στο Παλλάς «Το τρίτο στεφάνι» του Κώστα Ταχτσή, το παιδικό μιούζικαλ «Μάικ, ο Φασολάκης» της Μαρί Κωνσταντάτου (αν δεν επιτρέψουν οι συνθήκες να γίνει παιδικό θέατρο θα μεταφερθεί για του χρόνου), στο θέατρο Ήβη για δεύτερη χρονιά την επιτυχία του Γιώργου Καπουτζίδη «Όποιος θέλει να χωρίσει να σηκώσει το χέρι του» και στο Αλκυονίς τη γαλλική κωμωδία «Εταιρεία διαζυγίων».
Να σημειώσουμε ότι το θέατρο Παλλάς ήταν το πρώτο θέατρο που ανακοινώσε μια μεγάλη παραγωγή για τον φετινό χειμώνα.
Στο «Τρίτο στεφάνι» του Κώστα Ταχτσή ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης θα σκηνοθετήσει την Μαρία Καβογιάννη και τη Μαρία Κίτσου και έναν θίασο είκοσι ηθοποιών. «Ανυπομονώ για έναν κανονικό θεατρικό χειμώνα τουλάχιστον ως προς αυτά που εμείς ως Θεατρικές Σκηνές θα προσφέρουμε στο κοινό» μου εξηγεί ο Πάνος Κατσαρίδης. «Εάν η ανωτέρα βία, γιατί περί ανωτέρας βίας θα πρόκειται, δεν μας επιτρέψει να κάνουμε όσα έχουμε σχεδιάσει τότε θα αναγκαστούμε να πατήσουμε ξανά ένα pause και να συνεχίσουμε όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν. Δεν μπορούμε εξ αρχής να μην σχεδιάσουμε τίποτα και να περιμένουμε πότε και αν θα ξαναέρθει ο κορονοϊός. Θα πάρουμε όλα απαραίτητα μέτρα, μια βαθιά ανάσα και θα κάνουμε τη δουλειά μας που είναι να προσφέρουμε θέατρο στους θεατές».
Και συμπληρώνει ότι μπορεί οι χώροι εστίασης να έχουν μειωμένη πληρότητα, αλλά η κάθε καρέκλα αλλάζει πελάτη πολλές φορές μέσα στη μέρα. Στο θέατρο δεν μπορούν να μπουν θεατές από το πρωί μέχρι το βράδυ, παρά μόνο στις συγκεκριμένες ώρες των παραστάσεων. Οπότε δεν υπάρχει η δυνατότητα ανακύκλωσης θεατών, όπως γίνεται σε ένα εστιατόριο. Αυτή είναι μια ιδιαιτερότητα που έχει μόνο το θέατρο και ίσως είναι και μια ασφαλέστερη προσέγγιση όταν στην ίδια καρέκλα η οποία έχει απολυμανθεί βάσει κανόνων θα καθίσει μετά από περίπου 24 ώρες κάποιος άλλος.
Είναι πολύ σημαντικό να ανακοινωθούν τα μέτρα και το πρωτόκολλο, γιατί θα είναι μεγάλα τα έξοδα απολύμανσης καθαρισμού στα θέατρα και εκεί ίσως θα μπορούσε να υπάρξει κάποιο επίδομα, να βοηθήσει η δημοτική αστυνομία ή ο δήμος, μου λέει και ο Μάνος Καρατζογιάννης, σκηνοθέτης και καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου Σταθμός όπου φέτος το πρόγραμμα του θεάτρου θα ανακοινώνεται ανά τρίμηνο. Είναι μια αλλαγή ακριβώς επειδή υπάρχει αυτή η αστάθεια και παρόλο που το πρόγραμμα είναι ήδη διαμορφωμένο μέχρι και τον Μάιο του 2021, θα ανακοινώνεται κάθε τρεις μήνες. «Κάπως θα πρέπει να διασφαλιστεί η λειτουργία των θεάτρων ώστε να νιώσουν και οι θεατές ασφαλείς. Σίγουρα θα πρέπει να τηρηθούν οι κανόνες για την προστασία της υγείας και όσο πιο νωρίς γνωστοποιηθούν οι όροι αυτοί για τον χειμώνα τόσο το καλύτερο. Θα πρέπει να γίνουν σεβαστοί και να ακολουθηθούν οι κανόνες υγιεινής από όλα τα θέατρα».
Το θέατρο Σταθμός συνεχίζει στους τρεις άξονες που έχει παρουσιάσει τα τελευταία χρόνια: νεοελληνικό έργο («Ο ήχος του όπλου» της Λούλας Αναγνωστάκη, «Γάμος» του Μάριου Ποντίκα), δραματουργία που αφορά στην ετερότητα («Φυλές» της Νίνα Ρέιν) και μικρά κλασικά που είναι έργα που παρουσιάζονται στη σκηνή και προέρχονται είτε από τη λογοτεχνία είτε από την ποίηση.
Η σεζόν θα ξεκινήσει με τις τρεις παραστάσεις που δεν μπόρεσαν να κάνουν πρεμιέρα την άνοιξη του 2020.
Δηλαδή το τελευταίο έργο του Μάρτιν Σέρμαν «Όπως πάει το ποτάμι» σε σκηνοθεσία Γιάννη Λεοντάρη με τους Περικλή Μουστάκη, Μάνο Στεφανάκη και Μάνο Καρατζογιάννη (13 Νοεμβρίου είναι η προγραμματισμένη πρεμιέρα). Νωρίτερα όμως το θέατρο θα ανοίξει τον Οκτώβριο με τις πρεμιέρες δύο παραστάσεων που παρουσιάζονται για πρώτη φορά στη σκηνή, το «Spoon river» του Έντγκαρ Λη Μάστερς σε σκηνοθεσία Δήμητρας Κονδυλάκη και το «Στη χώρα όπου ποτέ δεν πεθαίνεις» της Ορνέλα Βόρπσι που σκηνοθετεί ο Ενκε Φεζολάρι με την Αμαλία Αρσένη στη διανομή. Πριν ανοίξει επίσημα το θέατρο Σταθμός, ο Μάνος Καρατζογιάννης θα παρουσιάσει σε ανοιχτούς χώρους από τον Σεπτέμβριο τους «Μάρτυρες των Αθηνών» που υπογράφει το κείμενο και τη σκηνοθεσία της παράστασης.
Βέβαια αν ο κόσμος δεν θέλει να βγει ότι και να κάνει η πολιτεία ή το εκάστοτε θέατρο, όπως επισημαίνει ο Δημήτρης Τάρλοου, δεν μπορεί κανένας να τον πείσει να βγει. Ακόμα και αν οι αίθουσες είναι απολυμασμένες, αν υπάρχουν αντισηπτικά παντού και αν τηρούνται όλοι οι κανόνες του ΕΟΔΥ, αν η αίσθηση είναι lockdown, τότε τέλος. Θα πρέπει λοιπόν, να βοηθήσει και η ίδια η κατάσταση έτσι ώστε να αναθαρρήσει ο κόσμος και να έχει την αίσθηση ότι δεν κινδυνεύει μπαίνοντας σ’ ένα θέατρο. Μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος ή ο φόβος του κινδύνου για τις ευπαθείς ομάδες, τους ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας που στηρίζουν το θέατρο και είναι ένα μεγάλο μέρος του κοινού που κόβει συστηματικά εισιτήριο.
Αν δεν βρεθεί το εμβόλιο ή κάποια φαρμακευτική αγωγή που να επιτρέπει σε άτομα της ευπαθούς ομάδας να μπορούν να επισκεφθούν τους θεατρικούς χώρους και πάλι χωρίς κινδύνους, θα υπάρξει ζημιά στα έσοδα των θεάτρων ανεξαρτήτως της πληρότητας που θα μπορούν να έχουν αυτά. Στο θέατρο Πορεία έχει ήδη ανακοινωθεί ο προγραμματισμός για τη νέα σεζόν, ο οποίος υπόκειται σε ενδεχόμενες αλλαγές αν αλλάξουν τα πράγματα.
Είναι το πρώτο θέατρο που με κάποιον τρόπο θα προσπαθήσει να εφαρμόσει από την αρχή της νέας σεζόν το live streaming, δηλαδή τη ζωντανή αναμετάδοση μιας παράστασης με θεατές μέσα στην αίθουσα, αλλά και συνεργείο με τέσσερις κάμερες και σκηνοθέτη. Αυτό δεν είναι κάτι εύκολο σε ότι αφορά στο τεχνικό μέρος, αλλά ο Δημήτρης Τάρλοου του Πορεία είναι σε διαδικασία να δημιουργηθεί μια πλατφόρμα όπου θα ανεβαίνουν οι παραστάσεις και από τον «Γιούγκερμαν» κιόλας που θα επαναληφθεί στις 30 Σεπτεμβρίου, ώστε να γίνονται ζωντανές αναμεταδόσεις των παραστάσεων για όσους δεν θα μπορέσουν να μπουν μέσα στο θέατρο.
Η συγκεκριμένη παράσταση αναμένεται να είναι sold out (βάσει της πληρότητας του 75%). Ζωντανή αναμετάδοση (με μειωμένο εισιτήριο) θα έχουν και όλα τα θεάματα του Πορεία (Ευρυδίκη, This is not Romeo & Juliet, Δόξα Κοινή, Η νύχτα της ιγκουάνα, It’s a jam) και αυτό προκειμένου να μην μειωθούν οι μισθοί των ηθοποιών και να μην γίνουν περικοπές. Μέχρι τις πρεμιέρες των παραστάσεων η όλη διαδικασία θα έχει ρυθμιστεί νομικά και μισθολογικά προκειμένου να είναι παντελώς συμβατή με τους όρους που θέτει το Σωματείο Ηθοποιών και των άλλων φορέων.
«Πρωτίστως πρέπει να δούμε την ασφάλεια των θεατών και των εργαζομένων στα θέατρα επομένως εμείς στο Skrow Theater θα ανοίξουμε μόνο εφόσον οι συνθήκες είναι απολύτως ασφαλείς. Δεν μας ενδιαφέρει να λειτουργήσουμε πάση θυσία για να βγάλουμε τα χρέη για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε και να πούμε ότι είμαστε ξανά μια επιχείρηση σε ενέργεια» συμπληρώνει και ο Βασίλης Μαυρογεωργίου ο οποίος ετοιμάζει με το Θέατρο Τέχνης -έπειτα από ανάθεση της Λυρικής Σκηνής- την παράσταση «Ρεμπέτικο αρχαοελληνικο συμπόσιο» που θα σκηνοθετήσει στο πλαίσιο του νέου θεσμού του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός».
Πρόκειται για μια παράσταση βασισμένη στο βιβλίο του Νίκου Τσιφόρου «Ελληνική Μυθολογία» γραμμένη με τη μάγκικη γλώσσα του συγγραφέα. Η παράσταση θα ανέβει 19 και 20 Αυγούστου στη Ρωμαϊκή Αγορά και στις 5 και 6 Σεπτεμβρίου στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Πειραιά. Θα ακούσουμε τις ιστορίες του Τσιφόρου με τη συνοδεία μπουζουκιού και ρεμπέτικων τραγουδιών. Ερμηνεύουν η Ιωάννα Μαυρέα, Σωτήρης Τσακομίδης, Πέτρος Μάλαμας, Παυλίνα Ζάχρα και ο Μιχάλης Κουτσκούδης.
Πόσο ανάγκη έχει ο κόσμος να δει ένα θέαμα; Μια πρώτη εικόνα που είχαμε από τις θεατρικές παραστάσεις που ξεκίνησαν την 1η Ιουλίου στα ανοιχτά θέατρα και στις περιοδείες έδειξε ότι υπάρχει ανταπόκριση από το κοινό και αυτό είναι πολύ ενθαρρυντικό. Αυτό παρατήρησε ο Λευτέρης Γιοβανίδης σκηνοθέτης της παράστασης «Το Τάβλι» (και καλλιτεχνικός διευθυντής του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά) η οποία ξεκίνησε την περιοδεία της στις 7 Ιουλίου στο Ευριπίδειο Θέατρο της Σαλαμίνας.
«Ο κόσμος είχε λαχτάρα να βγει έξω, να πάει σε μια συνάθροιση πολιτισμού και να δει ζωντανό θέαμα. Έχει λείψει αυτό και το θέλει ο κόσμος πια» σημειώνει. «Βεβαίως οφείλουμε να ακολουθούμε σωστά τα πρωτόκολλα και οι διοργανωτές αλλά και οι ίδιοι οι θεατές και σε αυτό πρέπει να δώσουμε λίγη περισσότερη προσοχή όλοι και να μην είμαστε τόσο χαλαροί. Αυτό το καλοκαίρι η προσπάθεια που έχει γίνει με τις παραστάσεις που κάνουν περιοδεία ή ακόμα και όσες χρηματοδοτεί το υπουργείο Πολιτισμού στους αρχαιολογικούς χώρους έχει βοηθήσει αρκετά πολύ κόσμο του θεάτρου να έχει ένα μικρό εισόδημα και να επιβιώσει. Θεωρώ ότι είναι απαραίτητο να ανοίξουν τα θέατρα τον χειμώνα, ότι θα υπερισχύσει το καλό σενάριο και ανεξάρτητα από αυτό εμείς ως υπεύθυνοι των θεατρικών χώρων και στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά ετοιμάζουμε το ρεπερτόριο μας και προσπαθούμε να γυρίσουμε σε μια κανονικότητα. Οφείλουμε να το κάνουμε αυτό».
Έτσι, το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά προετοιμάζει κανονικά το πρόγραμμά του από τον Σεπτέμβριο μέχρι και τον Μάιο του 2021, το οποίο θα ανακοινωθεί μέσα στον Ιούλιο. Πρόκειται να γίνουν μεγάλες παραγωγές εκεί, να θυμίσουμε ότι μια από αυτές είναι «Το μινόρε της αυγής» σε σκηνοθεσία Γιάννη Καραβριανού (πιθανόν με τους Γιώργο Παπαγεωργίου, Γιάννη Στάνκογλου, Ιεροκλή Μιχαηλίδη, Γεράσιμο Σκιαδαρέση, Ελεονόρα Ζουγενέλη).
Και ο Δημήτρης Τάρλοου σημειώνει την ανάγκη του κόσμου να δει θέατρο, ωστόσο το θέατρο δεν προτεραιότητα, δεν είναι σα να πηγαίνεις στο σούπερ μάρκετ για να αγοράσεις τα απαραίτητα προς το ζειν. Επίσης, δεν είναι σα να μπαίνεις στο αεροπλάνο όπως επιλέγουν κάποιοι να μπουν και αναγκάζονται να υποστούν το μαρτύριο ή τον κίνδυνο της συνύπαρξης με άλλους 200 ή 300 επιβάτες χωρίς κενό ανάμεσά τους, μόνο και μόνο για να πάνε διακοπές για μερικές μέρες. Ωστόσο, τονίζει πως μπορεί τα θέατρα να μην είναι πρώτη ανάγκη με την έννοια της επιβίωσης, αλλά στην πραγματικότητα είναι πρώτη ανάγκη με την έννοια της παρηγοριάς και της θετικής ανάτασης.
Πολλοί θα συμφωνήσουν μαζί του, ανάμεσά τους και ο Μάνος Καρατζογιάννης ο οποίος πιστεύει ότι τα θέατρα οφείλουν να ανοίξουν εφόσον δεν τίθεται θέμα δημόσιας υγείας όπως συνέβη τον Μάρτιο και να κρατήσουν το κομμάτι του κοινωνικού ιστού που τους αναλογεί καθώς για πολύ κόσμο, πέραν των ίδιων των εργαζομένων σε αυτά, είναι ανάγκη, είναι κάτι πέρα από την ψυχαγωγία που οδηγεί την ψυχή. «Μέσα στην καραντίνα υπήρχε κόσμος που έστελνε μηνύματα στήριξης στη ιστοσελίδα του θεάτρου Σταθμός, ευχές, ρωτούσε για τις παραστάσεις που ανέβηκαν διαδικτυακά και για το καινούργιο πρόγραμμα του θεάτρου. Υπάρχουν θεατές που παρακολουθούν τις παραστάσεις του θεάτρου Σταθμός, σε βαθμό που τους ξέρουμε με το μικρό τους όνομα. Θεατές που το θέατρο αποτελεί μέρος της καθημερινότητάς τους και τους δίνει ελπίδα και κίνητρο».
Οι ζημιές και τα προβλήματα στον κλάδο
Με κάποιον τρόπο συνδέονται το επιχειρηματικό, το οικονομικό και το καλλιτεχνικό κομμάτι και η κρίση που είναι και οικονομική, υγειονομική κυρίως, αλλά έχει να κάνει και με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Είναι ένα συνονθύλευμα πραγμάτων και όσο βρισκόμαστε μέσα σε μια κρίση είναι δύσκολο να μιλήσει κανείς καθαρά γι’ αυτήν πόσω μάλλον να προβλέψει την επόμενη μέρα. Έτσι και αλλιώς το θέατρο έχει περάσει πολλές κρίσεις στην ιστορία της ανθρωπότητας, οικονομικές έχουν συμβεί κι άλλες πανδημίες στην Ευρώπη, ωστόσο ποτέ δεν έχει έπαθε κάτι κακό από τίποτα, μου θυμίζει ο σκηνοθέτης και καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου Skrow, Βασίλης Μαυρογεωργίου.
Και έχει δίκιο γιατί μετά από τις μεγάλες κρίσεις έχουμε δει ότι υπάρχει πλούτος θεατρικών κειμένων. «Το θέατρο δεν φοβάται κάτι, τουλάχιστον η ψυχή του θεάτρου, τα κείμενα που γράφονται, οι συγγραφείς, η ιστορία του. Αυτή τη στιγμή αυτό που μας απασχολεί περισσότερο είναι το εφήμερο και το επιχειρηματικό κομμάτι του θεάτρου. Αυτά είναι που σήμερα βάλλονται από όλο αυτό που συμβαίνει και κάποια στιγμή πιστεύω ότι τα πράγματα θα επανέλθουν σε μια κανονική κατάσταση.
Το πιο άσχημο από όλα είναι ότι χτυπιούνται οι εργαζόμενοι, ειδικά οι ηθοποιοί που είναι ο πυλώνας του θεάτρου και μέσα από αυτή την κρίση έγινε φανερό το πόσο σαθρό είναι το σύστημα των συμβάσεων, των προσλήψεων, ο τρόπος που δούλευαν όλα αυτά τα χρόνια οι ηθοποιοί. Πόσοι ηθοποιοί υπάρχουν, πόσοι δουλεύουν συνέχεια σε απόλυτα επαγγελματικές συνθήκες, πόσοι ελάχιστα, πόσοι καθόλου.
Το επάγγελμα του ηθοποιού είναι αφημένο στην τύχη του εδώ και δεκαετίες και τώρα απλώς το πρόβλημα βγήκε στην επιφάνεια και πρέπει να αντιμετωπιστεί. Γιατί οι ηθοποιοί δεν είναι σωστό να δουλεύουν χωρίς συμβάσεις, χωρίς να πληρώνονται τις παραστάσεις τους με μισθό καθώς επικρατεί και το θέμα με τα ποσοστά επί των εισιτηρίων, με το “πάμε να δούμε πως θα πάει και αν δεν πάει θα το κατεβάσουμε” και τελικά ο ηθοποιός μοιάζει σα να δουλεύει για το κέφι του και για το ψώνιο του. Τώρα όμως υπήρξε μια συσπείρωση και αυτό είναι πολύ σημαντικό».
Και ο προγραμματισμός του Skrow theater έμεινε στη μέση λόγω Covid-19, με τις παραστάσεις που θα ανέβαιναν στη δεύτερη σεζόν της χρονιάς όπως το «The Flick» της Άνι Μπέικερ που έχει σκηνοθετήσει ο Μαυρογεωργίου με τους Αριάδνη Καβαλιέρου, Μιχάλη Πανάδη και Σωτήρη Τσακωμίδη. Μάλιστα, την Πέμπτη 12 Μαρτίου –μια μέρα πριν την πρεμιέρα- ενώ είχαν γενική πρόβα εκείνο το βράδυ ανακοινώθηκε ότι σταματάνε τα πάντα. Έτσι η παράσταση αυτή δεν ανέβηκε όπως και η παράσταση του Αργύρη Ξάφη «Έτσι πεθαίνουμε» η οποία θα ανέβαινε μετά το Πάσχα που πέρασε.
Αυτές οι παραστάσεις είναι έτοιμες να ανέβουν φέτος τον χειμώνα, αν όμως η κυβέρνηση πει να κινηθεί ο καθένας με δική του πρωτοβουλία αλλά υπάρχει μεγάλη αύξηση κρουσμάτων, ο ίδιος προσωπικά δεν θα ήθελε να ανοίξει το θέατρο και να θέσει σε κίνδυνο ηθοποιούς και θεατές. «Πρωτίστως πρέπει να δούμε την ασφάλεια των θεατών και των εργαζομένων στα θέατρα, επομένως εμείς στο Skrow Theater θα ανοίξουμε μόνο εφόσον οι συνθήκες είναι απολύτως ασφαλείς. Δεν μας ενδιαφέρει να λειτουργήσουμε πάση θυσία για να βγάλουμε τα χρέη για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε και να πούμε ότι είμαστε ξανά μια επιχείρηση σε ενέργεια. Αν όμως η κατάσταση είναι ήπια όπως είναι τώρα και με μια χαμηλότερη χωρητικότητα της τάξεως του 60-70% τότε θα λειτουργήσουμε κανονικά».
Το δεύτερο πράγμα που βάλλεται είναι τα ίδια τα θέατρα, οι επιχειρήσεις δηλαδή και τα χρέη που είναι ασήκωτα και σε πολλές περιπτώσεις είναι σχεδόν αδύνατο να αντέξουν οι επιχειρηματίες και οι παραγωγοί, συμπληρώνει ο Μαυρογεωργίου, ο οποίος επιχορηγήθηκε από το ΥΠΠΟ για τον «Προμηθέα Δεσμώτη» που ανέβει στο Skrow μετά το Πάσχα του 2021. Και συνεχίζει ότι στην Ελλάδα το θέατρο είναι μεροδούλι μεροφάι, δηλαδή τα χρήματα που βγάζεις σήμερα ήδη τα χρωστάς από χθες και περιμένεις να βγάλεις τα αυριανά για να πληρώσεις τα σημερινά. Ωστόσο, οι άνθρωποι που ασχολούνται με το θέατρο το κάνουν για την αγάπη τους και γιατί δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς αυτό.
Επομένως την ημέρα που έκλεισαν τα θέατρα, την επομένη όλοι βρέθηκαν χρεωμένοι. Δεν είναι μόνο ότι δεν μπορούν να λειτουργήσουν. Όλοι οι παραγωγοί βρίσκονται με ένα τεράστιο χρέος απέναντι σε συντονιστές, ηθοποιούς, ταμίες, ταξιθέτες, ανθρώπους που νοικιάζουν εξοπλισμό στα θέατρα, άλλους που κάνουν δημόσιες σχέσεις, επαγγέλματα που σχετίζονται με την τέχνη. Είναι μια τεράστια αλυσίδα επαγγελματιών. Ευτυχώς όμως που κατά τη διάρκεια του lockdown όλοι οι άνθρωποι του θεάτρου έδειξαν πολύ καλή θέληση, οι ηθοποιοί συσπειρώθηκαν αμέσως απέναντι στην κατάσταση, έδειξαν κατανόηση, γιατί αν το θέατρο στην Αθήνα βουλιάξει θα βουλιάξει όλο μαζί.
Είναι γεγονός πως όλοι ανεξαιρέτως οι θεατρικοί παραγωγοί έχουν υποστεί τεράστια οικονομική ζημία. Και δυστυχώς παρά τις συγκροτημένες προσπάθειες που έχουν γίνει προς τους αρμόδιους παράγοντες, μέχρι και αυτή τη στιγμή ουσιαστική βοήθεια στο θέατρο ή ουσιαστική αποζημίωση για τη ζημιά που έχουν πάθει και αλλά και για τις νέες παραγωγές που πρόκειται να ανέβουν τον χειμώνα, το ιδιωτικό θέατρο δεν έχει λάβει κάτι, σημειώνει ο Πάνος Κατσαρίδης. «Παρά τις προσπάθειές μας ούτε για τις δουλειές που κατέβηκαν που σημαίνει ότι χάσαμε ένα πολύ σοβαρό τρίμηνο τον Μάρτιο, Απρίλιο, Μάιο πήραμε μια ελάχιστη αποζημίωση ούτε μας δόθηκε κάποια στήριξη ή κάποιο κίνητρο για τα καινούργια σχέδια που ετοιμάζουμε. Άρα σαν κλάδος έχουμε υποστεί μια τεράστια ζημιά που ελπίζω να καταφέρουμε να την ξεπεράσουμε με τις δικές μας δυνάμεις».
Βέβαια δεν είναι μόνο το θέατρο που αντιμετωπίζει προβλήματα αυτή τη στιγμή. Όλοι οι άνθρωποι του θεάτρου στέκονται με πολύ σεβασμό απέναντι στην κοινωνία και εφόσον δεν τίθεται θέμα δημόσιας υγείας τα θέατρα οφείλουν να ανοίξουν τόσο για τους ανθρώπους που δουλεύουν σε αυτά, όσο και για το κοινό που τα στηρίζει τόσα χρόνια. «Συχνά τα θέατρα μέσα από τον προγραμματισμό τους ακόμα και όσοι δεν παρακολουθούν παραστάσεις έχουν μια μυστική δύναμη να καταθέτουν στο δημόσιο διάλογο μέσα από τη δική τους ταυτότητα να δημιουργούν μια ζύμωση, να καταθέτουν κάτι νέο» συμπληρώνει ο Μάνος Καρατζογιάννης «Θέλω να υπογραμμίσω ότι είναι το θέατρο είναι μέρος του κοινωνικού ιστού, οπότε η παρουσία του είναι σαν βασική προϋπόθεση για τη λειτουργία της δημοκρατίας. Η λειτουργία τους προϋποθέτει την ορθή λειτουργία της δημοκρατίας, είναι μέρος του δημόσιου διαλόγου, της πνευματικής ζύμωσης, της παιδείας ενός λαού και γι’ αυτό και βλέπουμε ότι από τους πρώτους χώρους που την πληρώνουν όταν υπάρχει δικτατορία είναι αυτός του θεάτρου».
Απ’ ότι φαίνεται είναι αρκετές οι «έτοιμες» παραστάσεις που καθώς δεν ανέβηκαν τη δεύτερη σεζόν του 2020 θα ανέβουν μέσα στον χειμώνα. Μονόλογοι, έργα με 2 ή τρεις ηθοποιούς, αλλά και μεγάλες παραγωγές ετοιμάζονται ήδη εδώ και καιρό για να σηκώσουν αυλαία εφόσον οι συνθήκες το επιτρέψουν και δεν πάμε σε καινούργιο lockdown. Είναι φύσει αδύνατο για έναν καλλιτέχνη να μείνει άπραγος, να σταματήσει να παράγει πολιτισμό. Κατά τη διάρκεια του lockdown ζήσαμε μια διαφορετική, πρωτόγνωρη εμπειρία για τα ελληνικά -και τα παγκόσμια – δεδομένα με τις παραστάσεις που παρακολουθήσαμε μέσω διαδικτύου. Πολλά ήταν τα τεχνικά προβλήματα για τα οποία παραπονέθηκαν κάποιοι, αυτό που κυρίως αντιμετωπίστηκε με σκεπτικισμό από τους θεατές αλλά και από τους ανθρώπους που βρίσκονται για χρόνια στο θέατρο είναι το πώς μπορεί αυτό το μέσο να «αντικαταστήσει» τη ζωντανή επαφή και την αμφίδρομη σχέση σκηνής-πλατείας.
«Όλο αυτό είναι πια μια ανάμνηση και θα προτιμούσα και θα ήθελα να παραμείνει ανάμνηση. Ελπίζω ότι δεν θα ξαναγυρίσουμε πάλι να βλέπουμε παραστάσεις μέσα από το διαδίκτυο και μόνο» σημειώνει ο Λευτέρης Γιοβανίδης. «Βεβαίως τώρα υπάρχει ένα προηγούμενο και τις παραστάσεις πλέον θα τις βιντεοσκοπούμε με ακόμα καλύτερο τρόπο και είμαι σίγουρος ότι οι επόμενες γενιές θα ετοιμάσουν θεάματα μέσω διαδικτύου. Αλλά για τη δική μας πραγματικότητα του 2020 θα προτιμούσα να αποφύγουμε εντελώς αυτό που λέγεται διαδίκτυο. Μπορεί μετά από κάποια χρόνια τα πράγματα να είναι διαφορετικά, αλλά στη γενιά που ανήκω και με τη νοοτροπία που έχω μεγαλώσει με δυσκολεύει αρκετά να μπορώ να ευχαριστηθώ μια παράσταση μέσω του διαδικτύου. Γιατί αν μια παράσταση που δεν σου αρέσει, δεν μπορείς να τη δεις και ταλαιπωρείσαι, ενώ στον κινηματογράφο με κάποιον τρόπο μπορείς να παρακολουθήσεις μια ταινία χωρίς να ταλαιπωρηθείς.
Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει μια σχέση με το ζωντανό θέαμα. Δημιουργείται μια χημεία μεταξύ θεατή και ηθοποιού και όλου του θεατρικού χώρου που μέσω του διαδικτύου χάνεται. Είναι μια μαγεία, μια ιεροτελεστία που δεν συμβαίνει τα τελευταία πενήντα ή εκατό χρόνια, δεν γεννήθηκε ξαφνικά μια μέρα το θέατρο. Το θέαμα με οποιαδήποτε μορφή το συναντάμε από τότε που δημιουργήθηκαν οι πρώτες κοινωνίες. Και όσο και να προχωρήσει και να εξελιχθεί αυτό που λέγεται πολιτισμός μέσω της τεχνολογίας και καλώς συμβαίνει δεν μπορεί με τίποτα να αλλάξει και το ζωντανό θέαμα, αλλά και την ανθρώπινη επαφή».
Αν αφήσουμε στην άκρη το διαδίκτυο και την μεγάλη οικονομική καταστροφή που προκάλεσαν οι μέρες του εγκλεισμού στα σπίτια, ίσως να δούμε και τα θετικά της κατάστασης όπως για παράδειγμα την αλλαγή στις κλιματολογικές συνθήκες, τη μείωση των ρύπων στην ατμόσφαιρα και της κατανάλωσης αγαθών από τους ανθρώπους. Ο κόσμος άρχισε να γυμνάζει το σώμα του, αλλά και το μυαλό του να διαβάζει βιβλία και να ασχολείται περισσότερο με την τέχνη.
«Με το lockdown ήταν σα να πατήσαμε μια παύση σε μια συνεχόμενη πορεία που δεν σταμάταγε και δεν σηκώναμε κεφάλι. Αυτή η παύση δεν είναι η ίδια μια καταστροφή, αλλά έφερε στην επιφάνεια όλα τα προβλήματα της κοινωνίας μας που ξεπετάγονται από παντού. Ενώ ήμασταν σε κίνηση δεν τα βλέπαμε» λέει ο Βασίλης Μαυρογεωργίου. «Μερικές φορές είναι καλό να παίρνεις μια απόσταση από τα πράγματα, να παίρνεις μια ανάσα για να μπορεί να σκεφτείς πιο ψύχραιμα τη συνέχεια. Προσωπικά και όσον αφορά το θέατρο ήταν και μια εποχή που διάβασα θεατρικά κείμενα που δεν προλάβαινα και βρήκα μια ευκαιρία να προετοιμαστώ για την συνέχεια».
Αναμένουμε να δούμε επίσης αν θα υπάρξει επιδότηση εργασίας όπως προανήγγειλε ο Πρωθυπουργός κατά την επίσκεψή του στην πρόβα των «Περσών» στο Εθνικό Θέατρο με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Πολιτισμού, κάτι που έχει προταθεί και από πλευράς θεατρικών παραγωγών. Γίνονται διάφορε συζητήσεις σε σχέση με τα μέτρα για την πληρότητα των θέσεων στα θέατρα, έχουν ξεκινήσει κάποια μέτρα όσο τα θέατρα ήταν σε αναστολή που αφορούν σε φορολογικές ελαφρύνσεις και ασφαλιστικές ρυθμίσεις τα οποία θα ήταν καλό να συνεχιστούν ως ένα βαθμό. Βέβαια αυτό δεν σημαίνει πως όταν ανοίξουν τα θέατρα ακόμα και με διευκολύνσεις με το ενοίκιό τους, θα μπορέσουν αμέσως να ανακτήσουν το χαμένο τους κοινό, το χαμένο τους χρόνο ή την οικονομική ζημιά που έχουν υποστεί.
ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΤΟ YOUFLY.COM ΣΤΟ GOOGLE NEWS ΚΑΝΟΝΤΑΣ ΚΛΙΚ ΕΔΩ.
