Παγκόσμια Ημέρα Πολιτισμού σήμερα και ο Δημήτριος Ζαπάντης γράφει για την αντανάκλαση που έχει το θέατρο στον πολιτισμό.
Ο πολιτισμός απευθύνεται σε ανώτερα ένστικτα του ανθρώπου και είναι κάτι αναγκαίο γιατί προσφέρει διασκέδαση και φυγή, αν θέλετε, από τις καθημερινότητα· όπως μας έδειξε η πανδημία του κορονοϊού. Ψήγματα πολιτισμού, όπως μας πληροφορούν οι ανθρωπολόγοι, βρίσκουμε και στους πρωτόγονους ανθρώπους, μέσω ανταλλαγής παραδόσεων κ.α. των πρώτων δομών κοινωνικής οργάνωσης. Η παγκόσμια μέρα πολιτισμού έχει καθιερωθεί να γιορτάζεται 21 Μαΐου, μην ξεχνάμε πως τον πολιτισμό τον έχουμε μέσα μας.
Το θέατρο ως διαχρονική πολιτισμική δραστηριότητα
Για αρκετούς όμως, μέρες πολιτισμού είναι κάθε φορά που συμμετέχουν σε μια πολιτιστική εκδήλωση(sic). Ξεχνώντας πως ο σημερινός θεατής του 21ου αιώνα δεν έχει καμία σχέση με το θεατή του 20ού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι σε ορισμένα θέατρα της Αμερικής, οι “tweet seats”. Όπου οι καθήμενοι μπορούν να τουιτάρουν και να εκφράζουν τη γνώμη τους, κατά τη διάρκεια της παράστασης. Μπορούμε να αντιληφθούμε λοιπόν, πόσο έχει μεταβληθεί ο ενεργός θεατής με τη βοήθεια της τεχνολογίας τον αιώνα που διανύουμε. Καθώς επίσης και το ρόλο που διαδραματίζει η τεχνολογία πλέον· και αυτό γιατί μέσα από το σπίτι ακόμα, οι υποψήφιοι θεατές μπορούν να ελέγξουν τα υπέρ και τα κατά της παράστασης από τους «ψηφιακούς κριτικούς». Εδώ γεννιούνται και ερωτήματα με το μέλλον της κριτικής όσον αφορά το θέατρο αλλά δεν ανήκουν σε αυτό το άρθρο.
Ειδικότερα στο θέατρο, το οποίο συνταιριάζει αρκετές από τις καλλιτεχνικές ανθρώπινες εκφάνσεις, μπορούμε να πούμε επιβεβαιωμένα πως αποτελεί μια διαχρονική πολιτισμική (δημιουργική) δραστηριότητα. Και έλκει πληθώρα ατόμων, είτε δημιουργών είτε θεατών οι οποίοι προσπαθούν να εκφραστούν- διασκεδάσουν μέσα από το συμβολικό κεφάλαιο του θεάτρου. Το θέατρο, τα αρχαία χρόνια ήταν μέρος μιας τελετουργίας. Από την αναγέννηση και μετά παίρνει τη μορφή που έχει σήμερα. Και εμπεριέχει τη διασκέδαση, ταυτίζοντας το αρχαίο ελληνικό δράμα με τον ψυχολογικό ρεαλισμό της δραματουργίας του 19ου και 20ου αιώνα, μη ξεχωρίζοντας το ένα είδος από το άλλο.
Το αρχαίο θέατρο
Η αρχαία δραματουργία, το προγονικό μας θέατρο, συναποτελεί μέρος του δυτικού πολιτιστικού πυρήνα. Εδώ στην Ελλάδα έχουμε την ιδιαιτερότητα της Επιδαύρου, η οποία εξυπηρετεί το αφήγημά μας για το ένδοξο προγονικό μας κλέος. Αλλά στην πραγματικότητα αυτό που βλέπουμε είναι μια λανθάνουσα αναβίωση για να ικανοποιηθεί ο αισθητικός πυρήνας των οπαδών του αρχαίου θεάτρου μονοσήμαντα. Όπου θέατρο εννοούν να ακούν το αρχαίο κείμενο (σε μετάφραση) πολλές φορές αποκλεισμένο από την αρχαία παραστασιακή του μορφή. Αρκετές από τις παραστάσεις που βλέπουμε στα μεγάλα θέατρα, ανά την Ελλάδα, εμπεριέχουν ίχνη καλλιστείων που καλείται να αναδειχθεί ο δείνα ή ο τάδε ηθοποιός. Ενίοτε και τραγουδιστής. Επίσης, οι δημιουργοί των σύγχρονων θεατρικών παραστάσεων αρκετές φορές δεν λαμβάνουν υπόψιν τον ορίζοντα προσδοκιών του κοινού και το κατά πόσο το αρχαίο θέατρο που παρουσιάζεται σήμερα δίνει τις ίδιες απαντήσεις που έδινε στο κοινό παλιότερων εποχών.
Βλέπουμε λοιπόν, πως πολιτισμικά κάθε φορά που στεκόμαστε στο παρελθόν (στο θέατρο) χάνουμε κάτι από το παρόν. Διαγράφουμε τη σύγχρονη ταυτότητά μας ετεροπροσδιοριζόμενοι σε σχέση με το προγονικό θεατρικό μας είδος. Είναι κατανοητό πως, το να δει κανείς μια παράσταση αρχαίου δράματος στο θέατρο της Επιδαύρου είναι ένα brand name για τη χώρα μας. Αλλά το μέλλον θα προέλθει μέσα από τη ρήξη-γόνιμο διάλογο- με το προγονικό μας είδος του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού πηγή. Γιορτάζοντας παγκόσμια τη μέρα πολιτισμού πρέπει να περιέχουμε και το θέατρο. Γιατί πάνω απ΄ όλα είναι μια «θετική δύναμη» μια ελεγχόμενη καταφατική αποτύπωση του πραγματικού που ελέγχει μέσα από τη ψευδαίσθηση.
Δείτε επίσης:
- Fabrica Athens: Σεμινάριο θεάτρου με τους Eugenio Barba & Julia Varley
- Ιφιγένεια η εν Ταύροις στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
- Ελευθέρωσέ με: Ηθοποιοί ζητούν την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα
Εάν επιθυμείτε να σχολιάσετε το παραπάνω άρθρο ή οτιδήποτε άλλο στο Youfly, επισκεφτείτε τη σελίδα μας στο Facebook. Ή στείλτε μας μήνυμα στο Twitter. Για φωτογραφικό υλικό και ιστορίες, μεταβείτε στο Instagram μας.
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link) Youfly.com.
