Στο πλαίσιο της δράσης το «Θέατρο Τέχνης και στο σπίτι» ο Διαμαντής Καραναστάσης υπογράφει και σκηνοθετεί την την πρώτη web παράσταση. Πρόκειται για το έργο «Πυραμίδες» του Ανδρέα Φλουράκη, το οποίο θα κάνει πρεμιέρα στις 20 Δεκεμβρίου στην πλατφόρμα του Θεάτρου Τέχνης.
Όχι δεν αλλάζει η συνήθεια της θεατρικής πράξης. Κανένας δεν μιλάει για μια πάγια κατάσταση όπου οι παραστάσεις θα μεταδίδονται μέσω οθόνης. Αντιθέτως, οι καλλιτέχνες ενώνονται και προτείνουν τρόπους ώστε να μπορέσουν να σταθούν δίπλα στην πανδημία.
Οι ηθοποιοί Μανώλης Μαυροματάκης, Λένα Κιτσοπούλου, Ιωάννα Μαυρέα, Δημήτρης Πασσάς, Νίκος Χατζόπουλος, Ντάνη Γιαννακοπούλου, Φαίη Ξυλά, Κωνσταντίνα Τάκαλου, Μιχάλης Σαράντης και ο ίδιος ο Διαμαντής Καραναστάσης ξεκίνησαν πριν από λίγες μέρες -υπό την καθοδήγηση του τελευταίου- την κινηματογράφιση των μονολόγων του Ανδρέα Φλουράκη.
Αυτό που θα παρακολουθήσουμε από τις 20 Δεκεμβρίου μέσω της πλατφόρμας του Θεάτρου Τέχνης είναι μια κινηματογραφική ταινία γυρισμένη αποκλειστικά σε θεατρικό χώρο. Με ένα θεατρικό κείμενο που έχει γραφτεί αποκλειστικά για αυτό τον σκοπό.
Πώς ξεκίνησαν οι κινηματογραφήσεις στο Θέατρο Τέχνης
Με το πρώτο lockdown, ο Διαμαντής Καραναστάσης άρχισε με μια κινηματογράφηση των παραστάσεων που παίζονταν στο Θέατρο Τέχνης εκείνη την εποχή. Ο σκοπός ήταν να υποστηριχθούν οι καλλιτέχνες και οι τεχνικοί μέσω του συμβολικού ποσού που έδωσαν οι διαδικτυακοί θεατές σε παραστάσεις που σταμάτησαν.
Έγινε μια πολύ «κομάντο» κατάσταση, όπως μου εξηγεί ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Διαμαντής Καραναστάσης, ώστε να κινηματογραφηθούν όσες παραστάσεις ήταν εφικτό, ενόψει του αδιανόητου μέχρι τότε πρώτου lockdown.
Στη συνέχεια ο Διαμαντής Καραναστάσης έκανε το μοντάζ, το δούλεψε και έτσι έγινε η καινοτομία του Θεάτρου Τέχνης για την παρακολούθηση άμεσα των τρέχουσων παραστάσεων του από το σπίτι.
Ακούσαμε τις γνωστές γκρίνιες από διάφορες πλευρές, ωστόσο η όλη προσπάθεια αφορούσε στην υποτυπώδη υποστήριξη των καλλιτεχνών που θα έμεναν χωρίς δουλειά, μου λέει ο Διαμαντής Καραναστάσης. Ενώ ο ίδιος έχει όλη τη δυνατότητα και την τεχνογνωσία να διαχειριστεί ένα live stream από άκρη σε άκρη, δεν πιστεύει σε αυτό. Πιστεύει ότι αυτό που συμπληρώνει τη θεατρική διαδικασία και διαδρομή είναι το κοινό. Δεν μπορούμε να κάνουμε πράγματα αγνοώντας ότι υπάρχει η απουσία του κοινού και κάνοντας ότι παίζουμε σε κοινό. Αυτό είναι κάτι που τον ενοχλεί αφόρητα.
Πιστεύει σε κάποιες δράσεις που μπορούν να γίνουν μεμονωμένα, ίσως κάποιες παρουσιάσεις παραστάσεων όπως συμβαίνει σε όλες τις χώρες. Στην Αγγλία, για παράδειγμα, όπου το Royal Court κάνει διάφορες διαδικτυακές δράσεις και ενίοτε βγαίνει και μια παράσταση σε live stream ως μια έκπληξη, μία εξαίρεση. Ως ένα δώρο στους θεατές. Ποτέ όμως ως μια αντικατάσταση της θεατρικής διαδικασίας.
Οι μονόλογοι του Ανδρέα Φλουράκη
Ο Διαμαντής Καραναστάσης πρότεινε στην καλλιτεχνική διευθύντρια του Θεάτρου Τέχνης Μαριάννα Κάλμπαρη να δοκιμάσουν να κάνουν κάτι που κινείται ανάμεσα στα όρια κινηματογράφου και θεάτρου. Η ίδια του είχε προτείνει αρχικά να κάνουν κάτι ψηφιακό με το έργο του Φλουράκη.
Ο σκηνοθέτης σκέφτηκε κάτι το οποίο θα απελευθερώνεται από τους βασικούς κανόνες και τα γνωρίσματα του θεάτρου, θα απεγκλωβίζεται από οποιοδήποτε κανόνα κινηματογράφησης.
Κυρίως θα παρουσιάζει κάτι που έχει απεύθυνση στο μέσο αυτό καθαυτό, το διαδίκτυο και κατ’ επέκταση στον διαδικτυακό θεατή χωρίς όμως να αγνοεί την απουσία του κοινού. Αντιθέτως, μέσω της κινηματογράφησης που κάνει ο Καραναστάσης, σκοπός είναι να προβάλλουν την απουσία του κοινού και να παρουσιάσουν τους καλλιτέχνες σε έναν άδειο χώρο που περιμένουν το κοινό.
Περιμένουν να συμπληρωθεί η θεατρική διαδικασία και με αυτό που θα προτείνουν ελπίζουν να προσκαλέσουν κόσμο στο θέατρο όταν με το καλό ανοίξουν οι αίθουσες. Σε καμία περίπτωση όμως να αντικαταστήσουν το θέατρο με live stream και μια οθόνη υπολογιστή. Το θέατρο δεν αντικαθίσταται από μια οθόνη, καθώς είναι κάτι εντελώς διαφορετικό και μοναδικό, μου εξηγεί ο Διαμαντής Καραναστάσης.
Κάθε βραδιά είναι διαφορετική, γιατί κάθε βραδιά αλλάζει και ο κόσμος που είναι στην παράσταση. Κάθε βραδιά έχεις ένα διαφορετικό συμπαίκτη και αυτό είναι ένα ακόμα κομμάτι -πολύ σημαντικό- που συμπληρώνει τη μαγεία του θεάτρου.
Διαμαντής Καραναστάσης: «Κινδυνεύουν οι ίδιοι οι καλλιτέχνες»
Αυτή τη στιγμή, αυτό που συμβαίνει πέραν από το γεγονός ότι συνέβησαν πράγματα που έγιναν πολύ βιαστικά είναι το εξής. Κινδυνεύουν οι ίδιοι οι καλλιτέχνες να δημιουργήσουν μια νέα κατάσταση που δεν θα συνέβαινε αν δεν την είχαν δημιουργήσει οι ίδιοι. Το κοινό μπορεί να ζητάει να δει παραστάσεις on line, αλλά τι κάνουν οι καλλιτέχνες ως προς αυτό; Ο Διαμαντής Καραναστάσης θέτει το παραπάνω ερώτημα και συνεχίζει. Δεν πρέπει να προστατεύσουμε τη δουλειά μας, να σκεφτούμε, να εφεύρουμε;
Αυτό προσπαθεί και ο ίδιος να κάνει και δεν ξέρει αν θα το πετύχει. Μαζί με τους υπόλοιπους ηθοποιούς της παράστασης, προσπαθούν να εφεύρουν καινούργιους τρόπους απεύθυνσης και όχι να αντικαταστήσουν το θέατρο. Δεν είναι πρόθεσή τους να συνηθίσει το κοινό να βλέπει θέατρο με ένα εισιτήριο από τον υπολογιστή ως κανονικότητα, αλλά ως εξαίρεση.
To live stream θέατρο άλλωστε, συνέβαινε εδώ και χρόνια και θα συνεχίσει να συμβαίνει. Όπως με τις παραστάσεις από το Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας που αναμεταδίδονται ζωντανά στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, αλλά και άλλες, διαδικτυακές. Υπάρχουν ως events, όχι ως μια κανονικότητα.
Αυτό πρότεινε ο ίδιος να γίνει στο Θέατρο Τέχνης και συμφώνησε και η Μαριάννα Κάλμπαρη.
Γι’ αυτό και έχουν εξαγγελθεί από το Θέατρο Τέχνης νέες ψηφιακές δράσεις και έκτακτα εργαστήρια για όλους. Δεν είναι ο σκοπός ούτε του Θεάτρου Τέχνης, ούτε του ιδίου να μπουν πέντε κάμερες στη σκηνή, να βιντεοσκοπούν προκειμένου οι θεατές να δουν μια παράσταση και να κόβουν εισιτήρια.
Αυτή η περίοδος χρειάζεται προσοχή, ώστε όταν τελειώσει η πανδημία να μην έχουν αλλάξει η σύσταση και οι συνήθειες του θεατρικού κοινού.
Διαμαντής Καραναστάσης: Μια κινηματογραφική ταινία γυρισμένη σε θεατρικό χώρο
Αν ο κινηματογράφος έχει να κάνει με την εικόνα και το χρόνο, το θέατρο έχει περισσότερο να κάνει με το λόγο, μου εξηγεί ο Διαμαντής Καραναστάσης. Αυτό που καλείται να κάνει είναι μια κινηματογραφική ταινία γυρισμένη αποκλειστικά σε θεατρικό χώρο. Επίσης, με ένα θεατρικό κείμενο που έχει γραφτεί αποκλειστικά για αυτό τον σκοπό.
Στην παράσταση συμμετέχουν οι καλλιτέχνες
Μανώλης Μαυροματάκης, Λένα Κιτσοπούλου, Ιωάννα Μαυρέα, Δημήτρης Πασσάς, Νίκος Χατζόπουλος, Ντάνη Γιαννακοπούλου, Φαίη Ξυλά, Κωνσταντίνα Τάκαλου, Μιχάλης Σαράντης και ο ίδιος Διαμαντής Καραναστάσης.
Τι διαφορετικό γίνεται λοιπόν; Βάζουμε θεατρικό λόγο σε μια κινηματογραφική ταινία που ο χρόνος μετράει πολύ διαφορετικά, μου εξηγεί ο σκηνοθέτης. Οι εικόνες δεν είναι θεατρικές αλλά κινηματογραφικές.
Ακόμα και το μοντάζ που θα κάνει ο ίδιος, θα γίνει με μόνο σκοπό να προσεγγίσει και να προσκαλέσει το θεατή σε αυτό το χώρο που βρίσκονται οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην παράσταση «Πυραμίδες». Κάτι ανάλογο έχει κάνει και στην πρώτη μεγάλου μήκους ταινία που σκηνοθέτησε με τίτλο «Αίμα». Ένα θεατρικό στο οποίο προσπάθησε να κάνει όσο πιο κινηματόγραφο γίνεται, κρατώντας αυτούσιο το θεατρικό κείμενο.
Με τον τρόπο που γίνονται οι «Πυραμίδες» δεν θα μπορούν να παρουσιαστούν επί σκηνής. Η παράσταση είναι φτιαγμένη από την αρχή ως το τέλος καθαρά για το διαδίκτυο. Ο ίδιος και οι καλλιτέχνες της παράστασης προβληματίστηκαν ακόμα και για το πώς θα το ονομάσουν, λόγω όσων συμβαίνουν με τα live stream. Αναρωτήθηκαν αν θα έχει τη λέξη theater ή αν θα είναι cine-theater.
Θα προσπαθήσουν να προτείνουν έναν τρόπο και ένα νέο ίσως μέσο -όσο φιλόδοξο και αν ακούγεται- να προτείνουν και κυρίως να προσκαλέσουν και άλλους να μπουν σε έναν θεατρικό χώρο και να κάνουν αντίστοιχα project και δουλειές. Πάντοτε λαμβάνοντας υπόψιν το χώρο, τα αντικείμενα του χώρου, όχι όμως αγνοώντας την απουσία του κοινού. Του θεατή που θέλουμε να πει «αχ να ήμουν τώρα εκεί» και όχι «καλά το βλέπω κι από δώ».
