21.7 C
Athens
Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024

Κωνσταντίνος Μάρκελλος: Η Χορευτική Πανούκλα κι οι σχέσεις εξουσίας

Ο Κωνσταντίνος Μάρκελλος, που υπογράφει και σκηνοθετεί την «Χορευτική Πανούκλα», μας μιλάει για το έργο, τα μηνύματα που θέλει να περάσει καθώς και τι να περιμένει το κοινό από αυτήν την θεατρική παράσταση.

Η «Χορευτική Πανούκλα» παρουσιάζεται στο Σύγχρονο Θέατρο και είναι μία εκρηκτική παράσταση με Μπρεχτικές αναφορές, καταιγιστικούς ρυθμούς και ειρωνική-υπαινικτική γλώσσα που -με αφορμή ένα από τα μεγάλα άλυτα μυστήρια της Ιστορίας, την μεσαιωνική Χορευτική Πανούκλα του Στρασβούργου του 1518- καυτηριάζει αλληγορικά τα κακώς κείμενα του σήμερα.

Απολαύστε τον!

Ο Κωνσταντίνος Μάρκελλος
Credits: Λεωνίδας Βασιλόπουλος

Ο Κωνσταντίνος Μάρκελλος για την «Χορευτική Πανούκλα»

Ποιες ήταν οι πρώτες σκέψεις και τα πρώτα συναισθήματα όταν καταπιαστήκατε με τη συγγραφή και στη συνέχεια με τη σκηνοθεσία της παράστασης «Χορευτική Πανούκλα»;

Όπως και στην Απαγωγή της Τασούλας (το πρώτο μου θεατρικό έργο, βασισμένο κι αυτό σε αληθινό συμβάν), έτσι και στην Χορευτική Πανούκλα θέλησα τα ιστορικά γεγονότα να λειτουργήσουν ως τα αφετηριακά σημεία μιας δραματουργίας που δεν θα περιορίζεται στην αναπαράσταση ή στην αναπαραγωγή τους, αλλά θα προεκτείνεται σε πεδία όπου συντίθενται έννοιες και ιδέες ευρύτερου κοινωνικού και πολιτικού ενδιαφέροντος.

Λόγω των αναλογιών της ιστορίας του 1518 και της σύγχρονης πραγματικότητας (επιδημία, φόβος, καταπίεση, ανέχεια), οι αναγωγές που μπορεί να κάνει το κοινό πριν έρθει στην παράσταση, διαβάζοντας ότι θα παρουσιαστεί μια τέτοια ιστορία στη θεατρική σκηνή, είναι αναπόφευκτες. Δεν θέλαμε όμως ούτε εμείς ούτε το κοινό να μείνουνε σε αυτή, την πρώτη ανάγνωση. Γι’ αυτό φροντίσαμε, και πάλι, τα ντοκουμέντα, να γίνουν μόνο το έναυσμα, η αφορμή που χρειαζόμασταν για να συνθέσουμε μια πλοκή και να παραγάγουμε μια δραματουργία που δεν αναφέρεται στείρα σε επιδημίες, θανάτους, άγνοια, κακοδιαχείριση και ατομική ευθύνη, αλλά σε κάτι ευρύτερο που να μπορεί να περιέξει μέσα του κάθε κοινωνική, πολιτική και οντολογική προέκταση της σύγκρισης των δύο εποχών και της σύνδεσης των δύο συμβάντων.

Το νέο έργο που τιτλοφορείται “Χορευτική Πανούκλα” είναι, επομένως, μια προσωπική ανάγνωση του μεσαιωνικού συμβάντος με μια σκηνοθεσία εστιασμένη στην εξέταση της δυναμικής των σχέσεων εξουσίας, στην κριτική της αλληλεπίδρασης του ατόμου ως κοινωνικού και πολιτικού όντος, και στην διάσταση μεταξύ της επιθυμίας της ελευθερίας και της αναγκαιότητας του συνανήκειν.

Ο Κωνσταντίνος Μάρκελλος για τη Χορευτική Πανούκλα
Credits: Λεωνίδας Βασιλόπουλος

Ποια είναι τα θέματα που πραγματεύεται η παράσταση και τι μηνύματα θέλει να περάσει στο κοινό;

Το έργο μιλάει με επιτηδευμένη αφέλεια και επιφανειακή ελαφρότητα για την Εξουσία ως μια συνθήκη άρρηκτα και αναπόφευκτα δεμένη με την ανθρώπινη κατάσταση. Υιοθετώντας γλώσσα υπαινικτική, σκωπτική, εύρυθμη και αλληγορική αναδεικνύει τον γκροτέσκο χαρακτήρα της Εξουσίας, και την Επιτήρηση ως την ναυαρχίδα όλων των μηχανισμών επιβολής που αυτή (η Εξουσία) εφαρμόζει πάνω στο άτομο προκειμένου να το ελέγξει, να το περιορίσει και εν τέλει να το κανονικοποιήσει.

Όσον αφορά το ίδιο το άτομο, τώρα, το έργο δεν παραλείπει να αφήσει υπαινιγμούς για το μερίδιο ευθύνης που αναλογεί στον καθένα από εμάς για το γεγονός ότι αυτού του είδους ο κοινωνικός δεσμός ο οποίος ονομάζεται “σχέσεις εξουσίας”, αν και θεωρούμενος ετεροβαρής, άδικος, καταπιεστικός, απάνθρωπος πολλές φορές, καταφέρνει τελικά να ανανεώνει την παρουσία του στο κοινωνικό γίγνεσθαι, να μεταλλάσσει την μορφή του, να ισχυροποιεί την δομή του, να εντείνει την αποτελεσματικότητά του, να αυξάνει τον αριθμό των θυμάτων τα οποία χρησιμοποιεί ως ξενιστές για την επιβίωσή του (εξουσιαστές και εξουσιαζόμενους), ένας άλλος ιός, λοιπόν, που προσβάλλει όχι το σώμα και την υγεία, αλλά την ιδεολογία κι ένα διαρκώς προσδοκώμενο και ποτέ εκπληρούμενο ιδανικό για μια κοινωνία ίσων όρων και δικαιοσύνης.

Προφανώς οι κύριες προθέσεις της δραματουργίας αναπτύσσονται μέσα από τις συγκρούσεις μεταξύ των δύο κυρίαρχων πόλων (Εξουσίας και Ατόμου), όμως σε κάποιες σκηνές βλέπουμε συγκρούσεις και μέσα στα μικροσυστήματα (μεταξύ πολιτών από τη μια μεριά και μεταξύ φορέων της εξουσίας από την άλλη), καθώς υπογραμμίζεται η παράμετρος της ατομικής ευθύνης και εκλογής: Δε μπορώ, ως πολίτης, να οχυρώνομαι πίσω από την παρηγορητική πεποίθηση πως οι σχέσεις εξουσίας έχουν μια και μόνη μορφή, η οποία μου έχει χαρίσει de facto τον ρόλο του εξουσιαζόμενου. Οφείλω και να αντιδράσω στην έξωθεν καταπίεση αλλά και να ελέγξω τον εξουσιαστή που κρύβω μέσα μου, στις σχέσεις μου με αυτούς που θεωρώ ότι βρίσκονται, αν όχι σε υποδεέστερη, τουλάχιστον στην ίδια μοίρα με μένα.

Μια άλλη παράμετρος της δραματουργίας, τέλος, είναι η πολύ σοβαρή διαπίστωση ότι ο έλεγχος και η καταστολή, πλέον, δεν έρχεται μόνο έξωθεν. Αλλά έχει εγκαθιδρυθεί μέσα στο ίδιο το κοινωνικό ον, το οποίο χάνει σιγά σιγά τις ελευθερίες και τα δικαιώματά του, ενώ οχυρώνεται πίσω από τα «κέρδη» μιας εξαργυρωμένης ασφάλειας, η οποία αν και θα έπρεπε να προσφέρεται από την εξουσία ως δικαίωμα του πολίτη, τώρα πια «πωλείται» ως αγαθό στην αγορά της Πολιτικής.

Εικόνα από την παράσταση Χορευτική Πανούκλα

Η απελευθερωτική εμπειρία της συγγραφής του έργου

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά εκείνα της παράστασης που σας γοήτευσαν και ποια εκείνα που σας «δυσκόλεψαν»;

Το έργο γραφόταν παράλληλα με τις πρόβες. Καθώς υπάρχουν προθεσμίες και χρονοδιαγράμματα, αυτό θα μπορούσε να φέρει άγχος και ανασφάλεια στην δημιουργική διαδικασία. Το να γράφεις όμως κείμενα και να πλάθεις χαρακτήρες με αφορμή την πρόβα, με πυξίδα την ιδιαίτερη ιδιοσυγκρασία του κάθε ηθοποιού είναι για μένα εμπειρία απελευθερωτική. Είχα την τύχη να μοιράζομαι αυτό το ταξίδι με θαρραλέους και απόλυτα διαθέσιμους καλλιτέχνες που δεν δίστασαν να δοκιμάσουν ακομπλεξάριστα κάθε άκρο, να ρισκάρουν να αποτύχουν, να αφομοιώσουν και να απορρίψουν, να ανακαλύψουν νέους κώδικες, να συμμετέχουν ενεργά στην σύνθεση του παραστασιακού αποτελέσματος με κάθε τρόπο.

Την ίδια χαρά και ευγνωμοσύνη έχω και για το κομμάτι της μουσικής που γράφτηκε από τον Λευτέρη Βενιάδη ειδικά για την παράσταση. Μια μουσική που ανέδειξε όσα η δραματουργία υπονοούσε και δεν επιθυμούσε να παραδώσει μασημένη τροφή στο κοινό. Κατά τόπους καθόρισε και ύφος -ή μάλλον «ύφη» για να είμαι πιο ακριβής, αφού πρόκειται για μια μουσική ενιαίας σύλληψης μεν, πολυσυλλεκτική δε και πολυδιάστατη.

Εικόνα από τη Χορευτική Πανούκλα που παίζει στο Σύγχρονο Θέατρο

Πώς είναι η συνεργασία με τους ηθοποιούς, Ελένη Στεργίου, Γιάννη Μαστρογιάννη, Χρήστο Παπαδόπουλο, Πάνο Ζουρνατζίδη, Ilya Algaer, Μυρτώ Παπά, Λευτέρη Βενιάδη και τον Βασίλη Ντοροβάτα;

Από τα παραπάνω γίνεται εύκολα αντιληπτό πως δεν θα μπορούσε να υπάρξει πιο εύστοχη επιλογή συνεργατών γι’ αυτή την παράσταση. Θα μεταφέρω μόνο την εμπειρία της εξαρχής επικοινωνίας μας, του απίστευτου συντονισμού μας. Ήταν σα να συνεργαζόμασταν με όλους χρόνια.

Καθώς κρατάω ταυτόχρονα τον ρόλο του συγγραφέα και του σκηνοθέτη του έργου, γεγονός είναι πως γράφω για να αναδυθούν, ταυτόχρονα, μια φόρμα κι ένα περιεχόμενο έχοντας πολύ κατά νου την σκηνική πράξη, ενώ την ίδια στιγμή οι ανάγκες της σκηνικής πράξης ανακατευθύνουν και καθορίζουν την γραφή. Πρόκειται για μια κανονική σχέση συγκοινωνούντων δοχείων. Όμως η γραφή δε φτάνει από μόνη της. Ούτε η επιλογή φόρμας, όσο καίρια κι αν μοιάζει, έχει τη δύναμη μόνη να αναδείξει τους κόμβους της δραματουργίας, πόσο μάλλον να προσφέρει αισθητική απόλαυση.

Για να συνυπάρξουν όλα τα στοιχεία της παράστασης σε αρμονία και για να μεταδοθούν τα μηνύματα, χρειάζεται η φωνή και το σώμα του ηθοποιού, το όχημα μετάγγισης όλων των προθέσεων στο κοινό. Σε ένα τόσο σύνθετο και απαιτητικό εγχείρημα όπως το δικό μας, όπου ο Λόγος, η Μουσική και ο Χορός συνομιλούν, όπου η σάτιρα και η φιλοσοφία συνυπάρχουν, όπου το γκροτέσκο και το βαθυστόχαστο ταυτίζονται, δεν αρκεί μόνο το ταλέντο ή η ικανότητα του ηθοποιού. Χρειάζεται η πίστη, η δέσμευση σε μια επίπονη, αλλά αποκαλυπτική και διασκεδαστική βόλτα στα ακρότατα όρια της πνευματικής και σωματικής εγρήγορσης.

Φωτογραφία από τη Χορευτική Πανούκλα

«Δεν θέλουμε σε καμία περίπτωση η παράσταση να είναι σοβαροφανής»

Τι να περιμένει το κοινό από την «Χορευτική Πανούκλα»;

Η φόρμα του έργου είναι πολύ συγγενής με αυτήν του Μπρεχτικού Θεάτρου, με μια, όμως, διογκωμένη αίσθηση του κωμικού (η παράσταση κινείται στα όρια κοντά στο γκροτέσκο, χωρίς όμως να τα ξεπερνά), υιοθετώντας κώδικες μουσικού θεάτρου, με αρκετά τραγούδια να παρεμβάλλονται στην ροή των σκηνών, τραγούδια που εκτελούνται ζωντανά από τους ηθοποιούς και μουσικούς της παράστασης.

Πρόθεσή μας είναι, πίσω από μια φαινομενικά “διασκεδαστική” εμπειρία (σάτιρα, τραγούδι, ειδικά εφέ) ο θεατής, κινητοποιημένος από και παρασυρμένος στο “παιχνίδι” μας, να ανακαλύψει αυτό που επιμελώς του κρύβουμε κάτω από τις λέξεις, γιατί δεν θέλουμε σε καμία περίπτωση η παράσταση να είναι σοβαροφανής. Κι αυτό δεν είναι τίποτε άλλο παρά o σπόρος μιας αναρώτησης (και γιατί όχι μιας συνειδητοποίησης) σχετικά με την θέση του ως ανθρώπου με πάθη, ως ατομικότητας με ανάγκες, ως μέλους μιας κοινωνίας που πάσχει. Πρόκειται για μια πρό(σ)κληση σε ένα παιχνίδι με πολύ σοβαρό έπαθλο για τους συμμετέχοντες, αλλά με “κανόνες” τερπνούς και ελαφρείς για κάθε ηλικία και για κάθε γούστο!

Ήταν ο Κωνσταντίνος Μάρκελλος που σκηνοθετεί και υπογράφει τη «Χορευτική Πανούκλα» στο Σύγχρονο Θέατρο.

Πληροφορίες και Συντελεστές

  • Συγγραφή-Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Μάρκελλος
  • Σύμβουλος στη Δραματουργία: Ελένη Στεργίου
  • Πρωτότυπες Συνθέσεις: Λευτέρης Βενιάδης
  • Χορογραφίες-Επιμέλεια Κίνησης: Ηρώ Κόντη
  • Σκηνικά-Κοστούμια: Νίκη Ψυχογιού
  • Σχεδιασμός Φωτισμών: Σάκης Μπιρμπίλης
  • Βοηθός Σκηνοθέτη: Βίβιαν Κραββαρίτη
  • Βοηθός Σκηνογράφου-Ενδυματολόγου: Σοφία Μπαμπανιώτη
  • Βίντεο-Trailer: Κώστας Στάμου (Artlabor Productions)
  • Ηχοληψία: Μανώλης Ανδρεάδης
  • Φωτογραφίες παράστασης: Στέφανος Σάμιος
  • Γραφιστικά-Αφίσα-Banner: Χάρη Καρακουλίδου
  • Φωτογραφίες promo-αφίσας: Alex Kat
  • Μακιγιάζ: Olga Falei
  • Παραγωγή: Εταιρεία Τέχνης Ars Aeterna & Το Διάσημο Μικρούλι Τσίρκο – Εταιρεία Θεαμάτων

ΠΑΙΖΟΥΝ: Ελένη Στεργίου, Γιάννης Μαστρογιάννης, Χρήστος Παπαδόπουλος, Πάνος Ζουρνατζίδης, Ilya Algaer, Μυρτώ Παπά, Λευτέρης Βενιάδης, Βασίλης Ντοροβάτας, Κωνσταντίνος Μάρκελλος

Πού: Σύγχρονο Θέατρο, Ευμολπιδών 45, Μετρό Κεραμεικός
Πότε: Από 22 Οκτωβρίου

Παραστάσεις:

  • Παρασκευή & Σάββατο: στις 21.00
  • Κυριακή: 18.15

Τιμές Εισιτηρίων:

  • Κανονικό 16 ευρώ
  • Μειωμένο 13 ευρώ (φοιτητικό, ανέργων, ΑΜΕΑ, άνω των 65)

Εάν επιθυμείτε να σχολιάσετε το παραπάνω άρθρο ή οτιδήποτε άλλο στο Youfly, επισκεφτείτε τη σελίδα μας στο Facebook. Ή στείλτε μας μήνυμα στο Twitter. Για φωτογραφικό υλικό και ιστορίες, μεταβείτε στο Instagram μας.

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link) Youfly.com

Ζωή Καραθανάση
Ζωή Καραθανάση
Απόφοιτη του τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Ήδη από τα παιδικά μου χρόνια είχα μία ιδιαίτερη αδυναμία στη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο και τις τέχνες γενικότερα. Σύντομα, μέσα από τη σχολή, αλλά και διάφορα σεμινάρια στη δημιουργική γραφή και την παραγωγή βίντεο, ανακάλυψα την αγάπη μου για τον πολιτιστικό κλάδο. Έχω ασχοληθεί ερασιτεχνικά με το ραδιόφωνο και το ντοκιμαντέρ, ενώ έχω εργαστεί ως αρθρογράφος και copywriter. Γνωρίζω αγγλικά και γαλλικά, ενώ λατρεύω επίσης το θέατρο, τα ταξίδια, το χορό και το stand up comedy.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ακολουθηστε μας
65,000ΥποστηρικτέςΚάντε Like
13,090ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
11,546ΑκόλουθοιΑκολουθήστε

ΔΗΜΟΦΙΛΗ