Χειμαρρώδης, σαρωτικός, ακριβής, ο Γρηγόρης Βαλτινός μίλησε στο youfly σε μια συνέντευξη του Παύλου Αγιαννίδη για το θέατρο που καταστρέφεται, για τους αρνητές της μάσκας που είναι αρνητές του θανάτου και της λογικής, για την παιδεία. Ακόμη και για τα «εγκληματικά» ριάλιτι.
«Η αρρώστια βογγάει σαν τα μεγάλα δάση / καθώς τα δέρνει η μπόρα. / Ήρθεν η ώρα η φοβερή, ωχ! ήρθε η ώρα…».
Σαν να βρίσκεται ακόμη υπό την επήρεια των στίχων του Κωστή Παλαμά (όπως εδώ στη «Μυστική παράκλησή» του). Σαν σαστισμένος ακόμη, ο Γρηγόρης Βαλτινός. Όπως όλοι μας. Μέσα στην πανδημία.
«Κανείς δεν τα περίμενε όλα αυτά», σημαδεύει από την αρχή την κουβέντα μας. «Δεν περιμέναμε ένα μικρόβιο, ένα αόρατο πράγμα, να φτάσει να το κυνηγάει όλη η ανθρωπότητα με σφεντόνες και ντουφέκια.
»Μας έβαλε, όμως, σε σκέψεις. Καμιά φορά, λόγω ευημερίας, λόγω τεχνολογικής εξέλιξης, λόγω πλούτου που συγκεντρώνουμε, δεν σκεφτόμαστε. Και, ξαφνικά, ένα μικρόβιο μας απέδειξε ότι αρχηγοί κρατών, με την ισχύ στα χέρια τους, άνθρωποι με πλούτο που μπορούν να εξαγοράσουν τα πάντα, είναι ανίσχυροι μπροστά του».
Ο Γρηγόρης Βαλτινός για τους αρνητές της μάσκας
Η μόνη φράση, μου λέει, που τον κάνει να γελάσει είναι «αρνητές της μάσκας». «Το εξισώνω με τους αρνητές του θανάτου. Πολύ καλό κίνημα και μακάρι να πετύχει. Κι αν πετύχει να γραφτώ κι εγώ για να μείνω εδώ. Ας σοβαρευτούμε. Είναι ότι πιο ηλίθιο έχω ακούσει.
»Θα ήθελα να ξέρω τι αντιπροτείνουν. Αρνητής της μάσκας δεν μπορεί να σημαίνει αρνητής των επιπτώσεων της πανδημίας, αρνητής των κρουσμάτων και των θανάτων. Αυτά είναι γύρω μας. Μιλάμε για αρνητές της λογικής. Τι προτείνουν όμως, αλήθεια, στη θέση της λογικής;
»Είχα πει, πριν λίγο καιρό, ότι οι άνθρωποι αυτοί είναι ανόητοι και βλάκες και πρέπει να συλληφθούν. Μπορούν να βρουν και άλλους ανόητους, να τους πιστέψουν, και να σκοτώσουν κόσμο. Αυτό είναι έγκλημα. Και τιμωρείται!»
Μέσα σε όλα αυτά και το δύσμοιρο το θέατρο, του λέω. «Το θέατρο έχει καταστραφεί. Δεν είναι υπερβολή. Ξέρεις πάρα πολύ καλά κι εσύ, τόσα χρόνια που πορευόμαστε παράλληλα στο χώρο, ότι δεν περισσεύει τίποτα από τις θεατρικές παραγωγές. Και αν περισσεύει κάτι, επενδύεται στην επόμενη παραγωγή. Αλλιώς και την επόμενη την ξεκινάς πάλι με δανεικά».
Τι μπορεί να γίνει, λοιπόν; «Αν το θέατρο δεν βοηθηθεί, πολύ απλά θα πάψει να υπάρχει. Δεν μιλάμε για επαιτεία, αλλά για ανάγκη. Το κομμάτι του Πολιτισμού που του αναλογεί θα σβήσει. Δεν θα μπορεί πλέον να κάνει καλές παραστάσεις. Θα είμαστε με έναν μαύρο μπερντέ και θα παίζουμε μονολόγους».
Γρηγόρης Βαλτινός Συνέντευξη: «Σιγά μην σπάσουμε τα αβγά»
Εδώ μου αφηγείται μια δική του ιστορία. «Έως οκτώ – εννέα ετών, έζησα στην επαρχία. Εκεί, δεν υπήρχε κινηματογράφος. Γύριζαν, λοιπόν, οι κινηματογραφιτζήδες, ας τους πούμε έτσι, με ένα φορτηγάκι και μια οθόνη. Στέκονταν στα χωριά, έστηναν την οθόνη και πρόβαλαν ταινίες.
»Όποιος δεν είχε χρήματα για να πληρώσει, πλήρωνε με αβγά. Εγώ, που δεν είχα κότες, ζητούσα αβγά δανεικά από τους γείτονες για να δω την ταινία.
»Όταν τελείωνε η προβολή, οι κινηματογραφιτζήδες γύριζαν στην πόλη ή στα χωριά τους, σπίτι τους, και προσπαθούσαν να προσέξουν να μην σπάσουν τα αβγά. Έτσι: ας προσέξουμε να μην σπάσουν τα αβγά, λοιπόν!».
Πολλοί θεωρούν πολυτέλεια να μιλάμε, σε τέτοιες εποχές, για θέατρο, μου συνεχίζει. «Τη στιγμή που υπάρχει τόση ανέχεια γύρω μας. Το δέχομαι. Όσες φορές, όμως, θα φτάνουμε να μιλάμε για θέατρο, θα το λέμε. Ότι χρειάζεται βοήθεια. Ή διευκόλυνση. Ή ελαφρύνσεις στον χώρο. Για να υπάρχει. Είτε με τα εργατικά εισιτήρια, ή όπως αλλιώς θέλουν να τα λένε…
»Τρέχουμε στα υπουργεία με την Ένωση Θεατρικών Παραγωγών, που ιδρύσαμε, προσπαθώντας να βρούμε βοήθεια για το θέατρο. Ξέρεις, εν τέλει, όλα καταλήγουν στην επιβίωση των ηθοποιών. Άλλωστε, από τα πρώτα που προσπαθήσαμε ήταν η ενίσχυση, τα επιδόματα των ηθοποιών και συντελεστών.
«Ας κάνουμε το Μητρώο Καλλιτεχνών»
»Πρέπει να καθίσουμε με τα αρμόδια υπουργεία και φορείς να κάνουμε το Μητρώο Καλλιτεχνών. Να δούμε ποιοι και πόσοι είναι, επιτέλους, οι καλλιτέχνες. Αυτός που τελείωσε τη δραματική σχολή; Αυτός που έχει δέκα ένσημα; Αυτός που δούλεψε πριν από τρία χρόνια. Να υπάρχει κάποιος κανόνας. Ώστε να βοηθηθούν άνθρωποι που πραγματικά υπηρετούν το χώρο. Γι’ αυτό ζητήσαμε να είμαστε παρόντες και να μείνει ανοιχτό το Μητρώο. Αλλά και να συμμετέχουν και άνθρωποι της πιάτσας, που ξέρουν ποιοι πραγματικά προσφέρουν».
Ο ίδιος έδωσε το θέατρό του, το «Ιλίσια», στο Θέατρο του Νέου Κόσμου. «Για να ανεβάσει για ένα χρόνο ό,τι θέλει», μου εξηγεί. «Εμείς, στο Κάτω Ιλίσια αποφασίσαμε να ανεβάσουμε το ‘Μια Γερμανίδα γραμματέας’ με τη Ρένη Πιττακή και τα ‘170 τετραγωνικά’. Με 30%, έστω. Ξέραμε ότι δεν θα βγούμε. Γιατί το κάναμε; Γιατί το θέατρο πρέπει να ζήσει. Για να πληρωθούν ηθοποιοί και συντελεστές. Γιατί δεν πρέπει να είμαστε παρόντες μόνον στα καλά. Πρέπει να είμαστε και όταν το θέατρο δεν ευημερεί».
Υπάρχει βοήθεια; «Έχει αποδειχθεί, μέχρι στιγμής, ότι γίνονται τεράστιες προσπάθειες από την κυβέρνηση. Και νομίζω ότι τελικά θα μας βοηθήσουν. Δεν το λέω αυτό ούτε για να κάνω τον φιλοκυβερνητικό, ούτε για να με συμπαθήσουν.
»Είμαι καλλιτέχνης και οφείλω να είμαι απέναντι στην εξουσία πάντα. Γι’ αυτό δεν γράφτηκα ποτέ σε οποιοδήποτε κόμμα. Υποστηρίζω ή καταγγέλλω τα σωστά ή τα λάθη. Ευτυχώς έχω αυτή την ευχέρεια ως καλλιτέχνης και ως πολίτης. Προτίμησα άλλωστε τους όποιους οπαδούς να τους κερδίσω με την τέχνη μου και τα έργα μου. Και νιώθω τρομερά ελεύθερος που μπορώ να πω την άποψή μου, όποιο κόμμα κι αν βρίσκεται στην εξουσία.
«Τα πράγματα που υποσχέθηκαν στο θέατρο πρέπει να γίνουν… χτες!»
»Τα υπουργεία, λοιπόν, μας δέχτηκαν. Και μας υποσχέθηκαν πράγματα, τα οποία πρέπει να γίνουν… χτες! Τώρα είμαστε ακόμη μέσα στα δύσκολα. Όταν τα πράγματα στρώσουν, θα πρέπει το θέατρο να μην αντιμετωπίζεται οριζόντια, μαζί με άλλους τομείς. Το θέατρο δεν είναι διασκέδαση. Είναι ψυχαγωγία, με την αρχαϊκή έννοια της λέξης. Αγωγή ψυχής.
»Δεν έχει καταγραφεί κανένα κρούσμα στο θέατρο. Όπου η είσοδος και η έξοδος είναι ελεγχόμενη, δεν είναι χώρος που πίνουν, καπνίζουν ή συνωστίζονται, τηρούνται όλα τα μέτρα ασφαλείας. Δεν πρέπει λοιπόν το θέατρο να αντιμετωπίζεται οριζόντια. Το 30% (σ.σ.: στην χωρητικότητα) δεν είναι βιώσιμο. Είναι σαν να στο δίνουν για να μην σε αποζημιώσουν για την τεράστια ζημία».
Είχαμε ξεκινήσει όμως με στίχους του ποιητή Κωστή Παλαμά. «Εθνικού ποιητή», κατά πολλούς. Ο Γρηγόρης Βαλτινός πρόλαβε να τον ενσαρκώσει επί σκηνής, σε λίγες καλοκαιρινές παραστάσεις. Και αποκόμισε, μου λέει, πολλά.
«Αποκόμισα, καταρχάς, αυτό που αποκομίζω πάντα: ότι δεν πρέπει να απομακρυνόμαστε από αυτά τα κείμενα. Όπως του Παλαμά. Εμπεριέχουν τα πάντα: ιδέες, αξίες, ζωή, θάνατο, έρωτα, αισθητική, ευγένεια, γλώσσα, ιστορία. Τα πάντα. Και Πολιτισμό, εν τέλει.
»Δεν πρέπει η Παιδεία μας να απομακρύνεται από αυτά τα κείμενα. Αντίθετα, πρέπει να σκύβει με περισσότερη φροντίδα. Υπάρχουν παιδιά, που έχουν τελειώσει το Δημοτικό, το Γυμνάσιο, τολμώ να πω και το Πανεπιστήμιο και δεν ξέρουν τίποτα. Μα, τίποτα.
Γρηγόρης Βαλτινός Συνέντευξη: «Όσο πιο αμόρφωτοι οι άνθρωποι…»
»Και οι αρμόδιοι τα χαϊδολογάνε για να μην τα δυσαρεστήσουν. Διότι σε λίγο θα έχουμε και εκλογές. Παλιά, τα παιδιά έβγαιναν από την ελληνική εκπαίδευση περισσότερο μορφωμένα. Τώρα βλέπουμε πόσο…
»Η παιδεία επηρεάζει σημαντικά το περιβάλλον μας. Παράγει καλό ραδιόφωνο, καλή τηλεόραση, αισθητική, μόδα. Όσο πιο αμόρφωτοι οι άνθρωποι, τόσο λιγότερο απαιτητικοί θα είναι σε ότι έχει να κάνει με τον Πολιτισμό και τη Γνώση.
«Εθισμός στο κουτσομπολιό και την κατινιά»
»Τόσο πιο αμόρφωτες θα είναι και οι εκπομπές, γύρω. Σαν τα ριάλιτι. Που κάθεται ο κόσμος και ασχολείται με αυτή την σκηνοθετημένη αηδία. Αν ακούμπησε εκείνος το πόδι της κοπέλας στο δωμάτιο. Αν έβγαλε το μπλουζάκι του… Είναι ένας εθισμός στο κουτσομπολιό και την κατινιά.
»Κάθονται και βλέπουν τα παιδάκια και συνειδητοποιούν ότι η κοινωνία είναι έτσι. Και νομίζουν ότι πρέπει και εκείνα να γίνουν έτσι. Για να αμυνθούν. Είναι έγκλημα. Είναι έγκλημα αυτό που γίνεται με τα ριάλιτι!».
Και τι μπορεί να γίνει; «Δεν είμαι άνθρωπος που πιστεύει ότι πρέπει να επιβάλλονται τα πράγματα. Αλλά να αποβάλλονται. Και αυτό επιτυγχάνεται με τη μόρφωση. Το λέω συνεχώς: Παιδεία, Παιδεία, Παιδεία. Πιστέψτε με, θα κάνει καλό σε όλους μας.
»Η παιδεία θα φέρει και χρήμα. Μια και αυτό ενδιαφέρει. Η παιδεία είναι τεράστιο όπλο στα χέρια του ανθρώπου. Καλλιεργεί το μυαλό, την ευστροφία, τη φαντασία, την εφευρετικότητα. Και αυτά παράγουν χρήμα. Έτσι συνδέεται η παιδεία και με το οικονομικό μέρος του πράγματος. Διότι κάποιοι άνθρωποι δεν πείθονται αλλιώς. Γι’ αυτό και θεωρούν κάποια πράγματα περιττά».
Γρηγόρης Βαλτινός: Ένας «Βιολιστής» στα σκαριά
Ο Γρηγόρης Βαλτινός, αφήνοντας το θέατρό του, το «Ιλίσια», είχε βάλει πλώρη, μετά τον Παλαμά του, για μία νέα εκδοχή ενός μιούζικαλ που τον σημάδεψε και το σημάδεψε στα μέρη μας: «Ο Βιολιστής στη στέγη». Για το «Ακροπόλ».
«Είχαμε την πρόνοια να μην το ανεβάσουμε τελικά», μου λέει στην κουβέντα μας. «Θα είχαν ξοδευτεί τεράστια ποσά και δεν θα βγαίναμε υπ’ αυτές τις συνθήκες. Τα έξοδα στο θέατρο είναι τεράστια.
»Είχαμε πει να δώσουμε ραντεβού το καλοκαίρι, με περιοδεία ανά την Ελλάδα και να καταλήξουμε στο ‘Ακροπόλ’. Τώρα, τι να πω; Βλέποντας και κάνοντας. Κι αυτό το ‘βλέποντας και κάνοντας’ είναι από τις χειρότερες φράσεις για το θέατρο.
»Διότι το θέατρο χρειάζεται πολύ χρόνο. Για να ωριμάσει και να κατασκευαστεί μια παράσταση. Έτσι, η αλήθεια είναι ότι δεν ξέρω ακόμη τι θα γίνει με το ‘Βιολιστή’ μας».
Δείτε επίσης:
