Άννα Φόνσου: “Μέσα από τον πολιτισμό θα σωθούμε”

Πάντοτε απαντά χιουμοριστικά για να μην τρελαθεί κι άλλο, μου λέει χαρακτηριστικά η Άννα Φόνσου. Χαριτολογώντας λέει για τον κόσμο που είναι έξω, που γλεντάει, που πίνει και τραγουδάει. Αυτό που δεν της αρέσει καθόλου είναι ότι δεν πειθαρχούμε.
Η ηθοποιός, σκηνοθέτις και ψυχή του ιδρύματος “Το Σπίτι του ηθοποιού” μιλάει στο youfly.com για τις δράσεις που σχεδιάζει αλλά και για όσα συμβαίνουν ή δεν συμβαίνουν στον πολιτισμό σήμερα.

Δεν είναι μόνο τα θύματα και ποιοι κάνανε κρυφά πάρτι, ποιοι μπήκαν στη θάλασσα με τα κότερά τους. Η Άννα Φόνσου νιώθει μια σιχαμάρα μέσα στην απελπισία που ζούμε, γιατί το θέατρο έπαψε να υπάρχει. Και έτσι έπαψε να υπάρχει και ο Πολιτισμός.

Μέσα από αυτό θα σωθούμε και το πιστεύει ακράδαντα. Μόνο μέσα από τον Πολιτισμό θα σωθούμε, γιατί δεν έχουμε ούτε ροδάκινα να εξάγουμε ούτε τίποτα άλλο.

Το θέατρο πέθανε προσωρινά -άλλωστε το θέατρο δεν θα μπορέσει ποτέ να πεθάνει – και αυτό είναι το μεγαλύτερο πλήγμα.  Οπως μου λέει η ίδια, το θέμα είναι ότι δεν πέθανε μόνο το θέατρο, αλλά γενικότερα η Τέχνη. Σταμάτησαν όλα και κανείς δεν ξέρει τι να κάνει.
Βέβαια, οι καλλιτέχνες δεν θα πάψουν ποτέ να δημιουργούν γιατί αλλιώς θα αυτοκτονήσουν. Αυτό κάνει και η ίδια. Φοράει τη μάσκα της και συνεχίζει τις πρόβες με τους ηθοποιούς που πηγαίνουν κάθε μέρα στο Σπίτι του ηθοποιού. Κάνουν πρόβες μεταξύ τους και αφιερώματα στην Κική Δημουλά, γιατί αλλιώς όπως μου λέει η Άννα Φόνσου, θα τρελαθούμε.

Κανείς δεν μπορεί να πιστέψει αυτό που συμβαίνει, ωστόσο το σημαντικό είναι ότι σε τέτοιες εποχές ανθίζει ξανά το θέατρο, η ποίηση, η ζωγραφική. Η σιωπή είναι ότι χειρότερο μπορεί να συμβεί. Οι ηθοποιοί έχουν και το οικονομικό, το λιγοστό οικονομικό. Μου εξηγεί ότι υπάρχουν ηθοποιοί που επειδή δεν είχαν κάποια λίγα ένσημα δεν πήραν τα 500 ευρώ ή τα 800 ευρώ ή άλλοι που δεν ήταν γραμμένοι στις λίστες. Δεν τα πήραν όλοι για κάτι λίγα ένσημα που δεν είχαν συμπληρώσει. Είναι θλιβερό.

Στο Σπίτι του ηθοποιού, πηγαίνουν ηθοποιοί τα μεσημέρια οι οποίοι δεν μπορούν να πάνε ούτε στο σούπερ μάρκετ να ψωνίσουν. Δεν μπορούν να ζουν οι πνευματικοί άνθρωποι κατά αυτόν τον τρόπο. Γι’ αυτό καλεί κάθε ηθοποιό που δεν μπορεί να αντεπεξέλθει οινονομικά να απευθύνεται στο Σπίτι του ηθοποιού και όσο το Ίδρυμα αντέχει θα μπορεί να τους βοηθά.

Ο πεζόδρομος στον οποίο βρίσκονται τα κτίρια, έχει πλήρως ανακαινιστεί με επιχορήγηση από το  Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. και φιλοτεχνηθεί με graffiti που απεικονίζουν κοστούμια και έργα των Μόραλη, Ασημακόπουλου και άλλων σπουδαίων ζωγράφων και ενδυματολόγων.
Πρόκειται για ένα Ίδρυμα Κοινωφελές – Φιλανθρωπικό – Πολιτιστικό μη Κερδοσκοπικού χαρακτήρα το οποίο τελεί υπό την αιγίδα των Υπουργείων Πολιτισμού, Οικονομικών, Παιδείας και Υγείας.
Η Άννα Φόνσου δεν το έκανε για να δώσει φαγητό στους ηθοποιούς, δεν είχε σκποπό να φτιάξει ένα γηροκομείο. Αυτό που πάντοντε την ενοχλούσε ήταν η μοναξιά του καλλιτέχνη. Και προπαντός των νέων παιδιών, που αν δεν είναι μέσα στα κολπάκια και δεν έχουν γνωριμίες δεν μπορούν να δουλέψουν. Είναι αναγκασμένα να κλείνουν τα όνειρά τους σε ένα κουτάκι.
Η ίδια πιστεύει ότι έχουμε πολύ καλούς νέους ηθοποιούς και γι’αυτό ήθελε να κάνει κάτι ώστε να μην έχουν οι νέοι ηθοποιοί το άγχος του ενοικίου, του φαγητού, των κοινόχρηστων, των ΔΕΚΟ. Για να έχουν την ελευθερία να κυνηγήσουν τη δουλειά τους.

Οι περισσότεροι ηθοποιοί αναγκάζονται να δουλέουν το βράδυ σε μπαράκια, για να μπορούν να ζήσουν. ‘Οπως όμως μου λέει η Άννα Φόνσου για να γίνεις ηθοποιός πρέπει να διαβάζεις και το βράδυ. Ένας ηθοποιός πρέπει να διαβάσει. Από αυτή την ελευθερία για τη δουλειά του ηθοποιού ξεκίνησε το Σπίτι του ηθοποιού. Στη διαδρομή, όμως, είδε ότι δεν είναι μόνο αυτό. Είδε ότι οι ηθοποιοί είναι μόνοι τους, ότι δεν έχουν ένσημα να πάρουν σύνταξη, είδε τα πράγματα όπως πραγματικά είναι. Στην αρχή τα έβλεπε ρομαντικά, ο μοναχικός καλλιτέχνης, αλλά δεν είναι έτσι. Είναι και ο άφραγκος καλλιτέχνης μαζί με τον μοναχικό.

Οι πιο πολλοί ηθοποιοί δουλεύουν με ποσοστό και έτσι δεν μπορούν ποτέ να φτάσουν ούτε στον βασικό μισθό. Αυτό που έκανε η υπουργός Πολιτισμού η Λίνα Μενδώνη ήταν ότι τώρα ξέρουμε πόσοι είμαστε, μου εξηγεί η Άννα Φόνσου. Οπότε αυτό ήταν έστω κάτι καλό. Παρεμπιπτόντως για την Μενδώνη, μου λέει ότι είναι η μόνη, μαζί με την Άντζελα Γκερέκου όταν ήταν εκείνη υφυπουργός πολιτισμού, η οποία ήρθε και είδε το Σπίτι του ηθοποιού και τους βοήθησε. Θέλει να λέει και τα καλά που έχουν συμβεί, διότι με τη βοήθεια του υπουργείου πολιτισμού έπαψε να έχει το άγχος για το ρεύμα, το τηλέφωνο. Αυτό είναι ένα ακόμη ευχαριστώ εκ μέρους της.

Εδώ και δύο χρόνια ανεβάζει παραστάσεις στο Ναύπλιο με φοιτητές που σπουδάζουν θεατρολογία και με ανθρώπους που τους αρέσει το θέατρο. Παραστάσεις για το ελληνικό έργο, καθότι της αρέσουν πολύ τα ελληνικά κείμενα. Φέτος, είχε αρχίσει να σκηνοθετεί ένα έργο του Κώστα Πρετεντέρη το οποίο είχε ανεβάσει και στο Βουκουρέστι. Αγαπά τη σκηνοθεσία και της αρέσει να ασχολείται και στο θέατρο. Με το lockdown δεν μπορεί να πηγαίνει στο Ναύπλιο για τις πρόβες οπότε περιμένει μέχρι να δοθούν οι νέες οδηγίες.
Στο θεατράκι που έχουν μέσα στο Σπίτι του Ηθοποιού κάνουν αφιερώματα σε ποιητές, σε ανθρώπους του θεάτρου που έχουν φύγει και είναι ξεχασμένοι. Μιλάνε για αυτούς άνθρωποι που τους είχαν γνωρίσει. Κάνουν και μονολόγους και περιμένουν με αγωνία να ετοιμαστεί το δίπλα κτίριο.
Πρόκειται για το κτίριο που βρίσκεται δίπλα από το ήδη υπάρχον και στο οποίο έχουν ήδη χτιστεί οι έξι όροφοι. Το κτίριο το έχει αναλάβει η περιφέρεια Αττικής, η Ρένα Δούρου είχε υπογράψει να πάρουν κάποια χρήματα αλλά ακόμα δεν τα έχουν πάρει.

Παιδευόμαστε με την γραφειοκρατία, μου λέει η Άννα Φόνσου. Πρέπει να τελειώσει αυτό το κτίριο, γιατί δεν πρόκειται για γηροκομείο. Οι ηθοποιοί άλλωστε δεν γερνάνε, μου λέει. Το όνειρό της, όπως και των άλλων ηθοποιών στο Σπίτι του ηθοποιού είναι να κάνουν κάτι πολιτιστικό σε αυτή την υποβαθμισμένη περιοχή στα Κάτω Πατήσια. Θέλουν να φτιάξουν ένα θεατρικό μουσείο που δεν υπάρχει, να γίνει ένα θέατρο που να μπορούν οι νέοι ηθοποιοί να παίζουν χωρίς να έχουν το άγχος του ενοικίου.

Η ίδια έχει πάει μέχρι και στον Πρωθυπουργό προκειμένου να προχωρήσει το θέμα με αυτό το κτίριο. Όσα χαρτιά τους έχουν ζητήσει τα έχουν στείλει, δεν έχουν καμία εκκρεμότητα που να μην μπορεί να ξεκινήσει αυτό το κτίριο. Πιστεύει ότι ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Χάρης Ρώμας έχει πραγματικά νοιαστεί γι’ αυτό το ζήτημα ως περιφερειακός σύμβουλος Αττικής στον Κεντρικό Τομέα Αθηνών και εντεταλμένος σύμβουλος θεατρικών και μουσικών εκδηλώσεων.

Είναι κρίμα, μου εξηγεί η Άννα Φόνσου γιατί αν δεν αρχίσει να λειτουργεί το κτίριο η εταιρεία που το έχει κατασκευάσει θα το βγάλει σε πλειστηριασμό. Για τους καιρούς που ζούμε και είμαστε όλοι κλεισμένοι το να γίνει κάτι πολιτιστικό είναι το μόνο γαλάζιο σε όλα τα μαύρα που βλέπουμε γύρω μας.

Στενοχωριέται που έχουν πάψει να την φωνάζουν να παίζει ως ηθοποιός στο θέατρο, στην τηλεόραση ή στον κινηματογράφο. Ίσως σκέφτονται ότι ασχολείται μόνο με το Σπίτι του ηθοποιού. Η ίδια έχει κάνει κινήσεις στο Εθνικό Θέατρο, έχει στείλει έργα στον Δημήτρη Λιγνάδη, ο οποίος παραδέχεται ότι είναι σπουδαία ηθοποιός, αλλά ούτε καν της τηλεφώνησε. Έχει κάνει και μια αίτηση στο Κρατικό Βορείου Ελλάδος ούτε από εκεί πήρε απάντηση. Στα πέντε χρόνια που υπήρξε ηθοποιός στο ΚΘΒΕ έκανε τις μεγαλύτερες επιτυχίες. Εμπορικές και καλλιτεχνικές. Πρέπει να δώσουμε σημασία στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, μου λέει, γιατί κάνουν καταπληκτικές δουλειές και πρέπει να έρχονται και στην Αθήνα να δείχνουν τη δουλειά τους. Είναι 50+ ηθοποιός και δεν έχει παίξει ποτέ στο Εθνικό Θέατρο.

Ήταν μαθήτρια του Δημήτρη Ροντήρη με χαρτί που λέει αν δεν ασχοληθεί εκείνη με την τραγωδία τότε ποιος θα ασχοληθεί. Δεν έχει παίξει ποτέ στην Επίδαυρο, τώρα πια δεν την ενδιαφέρει, αν και κάποτε είχε πει να τη βάλουν έστω στο Χορό. Θέλει να σκέφτεται για τη μνήμη του Ροντήρη ότι πάτησε στην Επίδαυρο και έπαιξε.
Στην τηλεόραση έχει στείλει αιτήσεις να επανέλθει το Θέατρο της Δευτέρας, να βοηθήσει η ίδια αμισθί, στο ραδιόφωνο επίσης αλλά δεν γίνεται τίποτα. Είναι απαράδεκτο που οι ρόλοι στις παραστάσεις δίνονται μεταξύ τους. Και τι εννοεί με αυτό; Αν δεν είσαι φίλος με 4-5 ανθρώπους που διοικούν το θέατρο τότε χάθηκες.
Για κάτι που είναι περήφανη για τον εαυτό της, ίσως και από σύμπτωση, είναι ότι δεν χρειάστηκε να κάνει κάποιος κανένα τηλεφώνημα για να βρει δουλειά στην τηλεόραση ή στο θέατρο. Αυτό της έχει μείνει και έτσι μου λέει ότι ποτέ δεν θα έλεγε σε κάποιον να πάρει τηλέφωνο τον Λιγνάδη και να του ζητήσει να παίξει σε κάποια παράσταση.

Ο λόγος είναι επειδή θα ήταν κακή στο ρόλο. Θα σκέφτεται ότι έβαλε κάποιον άλλον να μιλήσει για την ίδια. Ορισμένοι άνθρωποι έχουν την αξία τους επιβεβαιωμένη. Μου θυμίζει το Προσκήνιο, που ίδρυσε το 1965 και για 17 χρόνια δούλευε με τον Μάνο Χατζδάκι, τον Μόραλη, τον Αλέξη Σολωμό, τον Μίνωα Βολανάκη.

Στο θέατρο, μου εξηγεί η Άννα Φόνσου, πρέπει να είσαι φίλος με αυτούς τους πέντε ανθρώπους που όλοι ξέρουμε ποιοι είναι. Αν τους έχεις γνωστούς με αυτούς θα πορευτείς. Αν είσαι λίγο περίφανη όπως είναι η ίδια, τότε θα τα κάνεις μόνη σου. Όσα λεφτά είχε τα έδωσε στο “Σπίτι του ηθοποιού” και όσες δουλειές έχει κάνει στο θέατρο η ίδια τις χρηματοδοτούσε.

Τώρα τα έχει δώσει όλα στο Σπίτι του ηθοποιού και προσπαθεί να ξαναμαζέψει λεφτά για να κάνει παραστάσεις εκεί. Όπως τις παραστάσεις που έκαναν τα καλοκαίρια στο Ηρώδειο και που φέτος ούτε η Κατερίνα Ευαγγελάτου τους ειδοποίησε ότι δεν θα γίνει η πρόταση που είχαν υποβάλει.
Η μόνη τους βοήθεια ήταν η Γκερέκου, η Ρένα Δούρου και η Μενδώνη που πλέον καλύπτει τα έξοδά τους. Αυτό που της δίνει δύναμη και κουράγιο είναι η συνεργασία με υπουργείο Τουρισμού και την Κίνα όπου το 2021 θα κάνουν την επιρροή του Αρχαίου Δράματος στην όπερα, ένα έργο που είχε ξεκινήσει ο Σπύρος Μερκούρης και το συνεχίζει η ίδια. Αυτό είναι ένα ευχάριστο και ελπίζει να καρποφορίσει.