Η τέχνη στην Ελλάδα εξαρτάται εν πολλοίς από τα κρατικά ή ιδιωτικά κεφάλαια. Αμέσως, δημιουργείται μια σχέση εξουσίας με την τέχνη, γράφει ο Δημήτριος Ζαπάντης.
<<…ένα σώμα είναι πειθήνιο όταν μπορεί να υποταχθεί, να χρησιμοποιηθεί, να μετασχηματισθεί, να τελειοποιηθεί…>> Μισέλ Φουκώ.
Όταν έγραφε ο Φουκώ το έργο του Επιτήρηση και τιμωρία το 1975, είχε σκοπό να στηλιτεύσει τις εξουσιαστικές δομές. Τα πάντα, για τον Φουκώ, είναι πολιτικά· κάτι που βλέπουμε να ισχύει ακόμα και σήμερα. Η εξουσία για τον Φουκώ εντοπίζεται στο μικροεπίπεδο των σχέσεων και αντικατοπτρίζεται στο κράτος, που ουσιαστικά είναι μια κωδικοποίηση σχέσεων εξουσίας. Η τέχνη, τουλάχιστον στην Ελλάδα- και σε αρκετές χώρες ανά τον κόσμο- εξαρτάται εν πολλοίς από τα κρατικά ή ιδιωτικά κεφάλαια. Αμέσως αμέσως, δημιουργείται μια σχέση εξουσίας. Όποιος έχει την εξουσία, τα κεφάλαια εν προκειμένω, προσδιορίζει και τους σκοπούς της τέχνης που θα απευθυνθεί στο κοινό.
Αυτό όμως λειτουργεί αντιφατικά με ένα θεμελιώδες διακύβευμα της τέχνης, την ελευθερία. Ενδόμυχα κανείς δεν πρόκειται να διατάξει τον άλλο πάνω στην τέχνη του ειδικότερα στο θέατρο. Κάνε αυτό ή μην κάνεις εκείνο, αυτό ισχύει ακόμα και για τον Κάρολο Κουν που ανεξαρτήτως της σχέσης του με το ίδρυμα Ford, η καλλιτεχνική του αξία-με τους <μύστες> του- υπερκέρασε την εμπορική. Στο θέατρο συγκεκριμένα, οι σχέσεις εξουσίας εμποτίζονται από το αισθητικό υποκείμενο τον καλλιτέχνη δηλαδή. Το υποκείμενο πάνω στη σκηνή υποστασιώνεται μέσω του καλλιτέχνη- ατόμου.
Όμως, όπως λέει και ο Αντόρνο το υποκείμενο του έργου τέχνης δεν είναι ούτε ο θεατής ούτε ο δημιουργός. Είναι αυτό που συνδέεται με το πράγμα, εφόσον προκαθορίζεται από αυτό, και που διαμεσοποιείται από το αντικείμενο. Ουσιαστικά, η τέχνη, το θέατρο έχει ενεργητικό χαρακτήρα και οι υπο- δομές, οι μικροσχέσεις καλύτερα, ορίζουν τις υπερ-δομές. Έτσι, η ελευθερία του θεάτρου δεν μπορεί να στιγματιστεί. Ο καλλιτέχνης πάνω στη σκηνή, είναι μέρος πεδίου δυνάμεων μεταξύ αντικειμένου και υποκειμένου που δύσκολα εξουσιάζεται.
Συμπερασματικά, το καλλιτεχνικό υποκείμενο, ο ηθοποιός, έχει μια αυτονομία πάνω στην εμπειρική πραγματικότητα και καταδικάζεται η άποψη πως ενυπάρχει απόλυτη επίδραση πάνω του. Μην ξεχνάμε πως το θέατρο– παρά τις απαγορεύσεις- δεν είναι πολυτέλεια είναι μια μορφή έκφρασης, που αλληλεπιδρά με τις προσωπικές μυθιστορίες των ατόμων και τους βοηθά να εκφραστούν ή να δουν τον εαυτό τους αποστασιοποιημένα.
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link) Youfly.com.
