Και όμως. Μέσα στα δύσκολα γράφονται τα πιο ευθύβολα τραγούδια. Έτσι και τώρα. Μέσα στην καραντίνα, μέσα στην κρίση, χιλιάδες λέξεις γράφτηκαν και γράφονται για τη ζωή μας, για την ανοχή μας, για τη σιωπή μας, για τα δεινά μας, για όσα χάνονται. Θα λέγαμε: Προσοχή, ακολουθεί σεντόνι. Λέμε: το κοινωνικό – πολιτικό τραγούδι είναι εδώ. Πιο δυνατό.
Και, ξαφνικά, μέσα στην καραντίνα, μέσα στην πολιτική και οικονομική κρίση, είναι σαν ένα χέρι να τράβηξε την κουρτίνα, που πάνω της προβάλλονται, μπροστά στον καναπέ μας, οι κοπιαρισμένες «ειδήσεις» των καναλιών και το «σίριαλ» της νέας «κανονικότητας». Και σαν να μας κάλεσε, το χέρι αυτό, να το ακολουθήσουμε. Ή σαν να μας έκλεισε το μάτι.
«Το τραγούδι είναι εκεί και ελκύει τα ώτα μας στα μηνύματά του.»
Σαν να μας έδειξε και να μας είπε ότι, ναι, ακόμη και μέσα σε αυτά τα ζοφερά, το τραγούδι μπορεί ακόμη να έχει – και έχει – λόγο αιχμηρό, δυνατό, διαπεραστικό. Μιλάει, επιτέλους, για το σήμερά μας. Για τον πόνο και την απάθειά μας. Για τα θύματα μιας κοινωνίας, που αποστρέφει κατά τεκμήριο και κατά πλειοψηφία το βλέμμα. Από όλα αυτά. Κόντρα σε τραγούδια για ρομαντικά παγκάκια, ερωτούκους και χωρισμούληδες.
Ονομάστε το όπως θέλετε. Πολιτικό. Κοινωνικό. Καταγγελτικό. Πάντως, το τραγούδι είναι εκεί και ελκύει, αναπόδραστα, τα ώτα μας στα μηνύματά του. Και, μεταξύ μας, είναι και πολύ καλό τραγούδι, σαν τραγούδι. Σαν μουσική. Είναι δομημένο. Πλασμένο για να τραγουδηθεί. Να μεγεθύνει τον αιχμηρό στίχο στα χείλη μας. Ακόμη και τους πιο αμετακίνητους, από την κουρτίνα που λέγαμε, να τους βάλει σε σκέψη. Διότι η τέχνη μιλάει για μας. Και κάποτε θα την ακούσουμε. Ή «θα την ακούσουμε»…
Για όσα χάσαμε και όσα αποσιωπούμε
Καταγράφοντας, ξεκινάω από το τραγούδι, του πολυγραφότατου Σπύρου Γραμμένου «Το όνομά μου ειν’ το δικό σου». Δεν μιλάει μόνον για τα θύματα. Το Μιχάλη Καλτεζά, τον καθηγητή της Πάτρας Νίκο Τεμπονέρα, τον Αλέξη Γρηγορόπουλο, τον Σαχζάτ Λουκμάν, τον Παύλο Φύσσα, το Ζακ Κωστόπουλο, το Βασίλη Μάγγο, ακόμη και για τον Τζορτζ Φλόιντ, εκεί, στην Αμερική. Μιλάει για τη συνευθύνη. Για το κακό που φτάνει πλέον στην πόρτα μας. Για εκείνους που έχασαν τη ζωή τους, αλλά «μιλούν» ακόμη για όσα χάσαμε, όσα χάνουμε, όσα αποσιωπούμε (συχνά ηθελημένα) και όσα θα συνεχίσουν να μας πληγώνουν, σαν κοινωνία:
«Το όνομά μου είναι Μιχάλης / Έχω μια σφαίρα στο κεφάλι και τρέχω. / Το όνομά μου είναι Νίκος / Απ’ το ενενήντα ένα ακόμα αντέχω… Το όνομά μου είναι Αλέξης / Είχα γενέθλια εκείνη τη μέρα / Το όνομά μου είναι Σαχζάτ / Κι ακόμα δεν μπορώ να βρω την αιτία / Το όνομά μου είναι Παύλος / (και από μεγαλειώδη συγκέντρωση, το σύνθημα:) Ο Παύλος ζει, τσακίστε τους ναζί (από διαδήλωση). / Το όνομά μου είναι Ζακ / Με σκότωσαν νοικοκυραίοι και μπάτσοι μαζί. / Το όνομα μου είναι Τζωρτζ / Και δεν μπορώ να αναπνεύσω.
«Θα είμαι εκεί όσο χρειαστεί για να μην κλείσουνε μάτι»
»Μπορεί να έχεις ακουστά, το όνομά μου να ξέρεις / Την ιστορία μου, άμα θέλεις θα την μάθεις, στον δρόμο / Την λεν’ στα πάρκα, στις πλατείες και στα στέκια οι αλήτες / Και την αλλάζουνε εκείνοι που μοιράζουνε τρόμο.
»Είμαι εγώ, που με δικάσανε δημοσιογράφοι / Πως για την μπάλα, ένα μπουκάλι ή πως κουβάλαγα κάτι / Μα όσο κι αν θέλουν το όνομά μου θα το γράφουν οι τοίχοι / Θα είμαι εκεί όσο χρειαστεί για να μην κλείσουνε μάτι. / Έγινα σύνθημα, τραγούδι, έμπνευση σε γκραφιτάδες / Έγινα δάκρυ μίας μάνας, του αδερφού μου το πιώμα / Έγινα εξώφυλλο, να κείτομαι από κωλοφυλλάδες / Έγινα λίπασμα να βγάλει λουλούδια στο χώμα».
Μαζί του, σε αυτό το βροντερό «Όνομα», ο Σπύρος Γραμμένος παίρνει τις φωνές (που δεν σιωπούν), των φίλων: Φοίβος Δεληβοριάς, Δημήτρης Μυστακίδης, Θοδωρής Μαυρογιώργης, Αλκίνοος Ιωαννίδης, Μαρία Παπαγεωργίου, Δημήτρης Μητσοτάκης, Φώτης Σιώτας, κ.ά.
«Θα τρέχεις να κρυφτείς κι εσύ απ’ το θεριό που τρέφεις»
Με μια ομοβροντία στίχων μας ζητά να σπάσουμε τη σιωπή ο δεινός κιθαρίστας και συνθέτης Δημήτρης Μυστακίδης, με το «Μίλα». Βασισμένο στο ποίημα του Τάσου Λειβαδίτη «Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος» (που ακούγεται στο φινάλε του τραγουδιού από τον Κώστα Καζάκο) και με τη συμμετοχή φοιτητών του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων:
«Μίλα, μην κάνεις πως δεν βλέπεις, / θα τρέχεις να κρυφτείς κι εσύ απ’ το θεριό που τρέφεις. / Αν θες να λέγεσαι άνθρωπος, το είπε ο ποιητής, / η κάθε σου κραυγή είναι πετριά, μην ξεχαστείς…
«Τον Γιακουμάκη τζάμπα μάγκες τον τρελάνανε…»
»Δειλοί με μπράτσα φουσκωτά και με κεφάλια άδεια / πουλήσανε ελληνισμό στ’ ανόητα κοπάδια. / Κι εσύ που οι παππούδες σου ήρθαν κυνηγημένοι, / μην το ξεχνάς, είν’ ιερό το βλέμμα του ικέτη… / Και μη μου πεις ότι δεν έβλεπες πάλι / όταν κλοτσούσανε τον Ζακ στο κεφάλι, / ήτανε μέρα μεσημέρι στην πόλη, / κυρ-Παντελήδες και μπάτσοι, αδίστακτοι όλοι.
»Μίλα και γι’ αυτούς που δεν προλάβανε. / Τον Γιακουμάκη τζάμπα μάγκες τον τρελάνανε. / Πολλοί το ξέραν, μα κανείς δεν μιλούσε / και η ευαίσθητη ψυχή του αιμορραγούσε… / Τα πιτσιρίκια που βρίζεις είναι η μόνη σου ελπίδα. / Αλληλεγγύη και σεβασμός είναι η δική τους πατρίδα. / Τον φίλο τους, τον είδανε νεκρό από μια σφαίρα / κι ορκίστηκαν πως όλα αυτά θα αλλάξουνε μια μέρα…
«Μίλα για τον τύπο που ξεσπάει στα παιδιά του»
»Μίλα για τον τύπο, από δίπλα, / που ξεσπάει στα παιδιά του της ζωής του τη σκατίλα, / που κάνει τον μάγκα μόνο εκεί που τον παίρνει, / γιατί όλη την ημέρα τεμενάδες προσφέρει. / Και οι μπάτσοι, που μπήκαν στων γειτόνων το σπίτι / κι εσύ φώναζες ‘μπράβο’, γερασμένο καθίκι, / να το ξέρεις ένα βράδυ θα μπουκάρουν σε σένα, / γιατί οι τύποι δεν έχουν σεβασμό σε κανέναν. / Μίλα, μην κάνεις πως δεν βλέπεις…».
Ύμνος στη μισαλλοδοξία, την ξενοφοβία, την κοντή μνήμη, την απάθεια και τη συνευθύνη έγινε, στα τέλη του χρόνου που πέρασε, και η «Κυρά Κατίνα», του δυναμικού Δημήτρη Μητσοτάκη, των Ευδαιμόνων και των Ενδελέχεια. Μαζί με τους δημιουργικούς, και πάνω στη μουσική παράδοση, Θραξ Πανκc:
«Κυρά Κατίνα σπλαχνική, που κάνεις το σταυρό σου / μόλις μπανίσεις εκκλησιά και λες στον διπλανό σου / γι’ αυτούς τους μαύρους κι άραχλους που βρόμισαν τη χώρα / και έχουν κλέψει τις δουλειές που να τους πνίξει μπόρα. / Κυρά Κατίνα σπλαχνική, που βρίζεις κάθε ξένο / στη λαϊκή, στην αγορά, στο τρόλεϊ, στο τρένο / λησμόνησες τον μπάρμπα σου που σέρνονταν στις τρύπες / στου ορυχείου τις στοές, στων καραβιών τις πίπες».
Με αντίστοιχη αφετηρία, επιστρέφουμε, πάντα, στον Παύλο Παυλίδη, «αρχηγό» άλλοτε των Ξύλινων Σπαθιών και πλέον των B-Movies, που έγραφε, το Δεκέμβριο του 2018, «Το αλλιώτικο παιδάκι» του, για το φόνο του αβοήθητου Ζακ Κωστόπουλου. Με άξονα μια φράση, που του είχε κολλήσει: «Αυτός που έφταιγε για όλα».
«Αφού ταΐσαν με σκουπίδια τα παιδιά τους»
«Όσους κλωτσάνε με μανία μπρος στα μάτια μας / τον πληγωμένο κι αβοήθητο εαυτό τους / τούς περιμένει ένα φίδι μεσ’ στον ύπνο τους / έχει τρυπώσει ήδη μέσα στ’ όνειρο τους.
»Αφού χορτάσαν βία και αίμα στις οθόνες τους / αφού ταΐσαν με σκουπίδια τα παιδιά τους / βάφουν με αίματα τα χέρια ως τους αγκώνες τους / κι ύστερα πλένουνε τα πεζοδρόμια τους.
»Έχουνε φράξει από χρόνια τον ορίζοντα / με σύρματα κι αγκάθια, οι νομοθέτες / κι όλο μας φέρνουν με φορεία στα επείγοντα / με πρόσωπα σκισμένα, τους δραπέτες». Σαν να βυθιζόταν, από τότε, στο σήμερα των ΜΕΘ του κορονοϊού.
Γιατί έτσι
Γιατί να μιλήσουμε για όλα αυτά; Και για τόσα άλλα, που μέσα στη… σιωπή και την οργανωμένη επιχείρηση ξεπλύματος ευθυνών, οδήγησαν στη φυλακή, σήμερα, ύστερα από 30 χρόνια, έναν κατηγορούμενο ως παιδοβιαστή; «Γιατί έτσι».
Ναι, γιατί έτσι. «Δεν είμαστε κοτέτσι», όπως το θέτει σαφώς και ρυθμικά σε ένα από τα ολοκαίνουργια τραγούδια του ο πολυγραφότατος και διόλου… σιωπηλός Σταμάτης Κραουνάκης. «Γιατί έτσι», γραμμένο μέσα στην καραντίνα, με έμπνευση από μια φράση και ένα κείμενο της Έλενας Ακρίτα, ερμηνευμένο από τον ίδιο και τα αγόρια της Σπείρας Σπείρας (του) στο νεόκοπο, εξαιρετικό, άλμπουμ «Γιορτή στα σπίτια»:
«Mούφα όλες οι ειδήσεις, όλα φέηκ νιουζ»
«Πλάκωσαν διαφημίσεις, πες μου τι να πολεμήσεις, μούφα όλες οι ειδήσεις, όλα φέηκ νιουζ / Ρίχνουν στο κεφάλι τώρα / έχει δώρα η Πανδώρα / μπάτσοι και ασθενοφόρα / και η πείνα μπλουζ. / Κι άλλη γύρα ο πλανήτης / κι ο λαός ερημοσπίτης / θα τα φάει ο τραπεζίτης / που να εξηγώ… / Γιατί έτσι / Γιατί έτσι / Γιατί έτσι, δεν είμαστε κοτέτσι… / Γιατί έτσι βουτάω ένα στουπέτσι / Στην βενζίνα της καρδιάς μου…
»Πλάκωσαν κι οι πεθαμένοι / και ζητάν, ρε γη καημένη / κάτι να τους ανασταίνει / κλείνει ο ουρανός. / Απ’ τη κνίσα της αρένας / δεν τους δέχεται κανένας / ούτε ο Μέγας ο Ποιμένας, / ούτε ο Σκοτεινός. / Πλάκωσαν και τα τσιράκια / κι όλο βγάζουν κοκοράκια / απ’ τη λύσσα να κρατήσουν / πόστα και δουλειές. / Όχι άλλη μαλακία / άμεση Δημοκρατία / φέρτε πυροβολαρχία από αγκαλιές. / Γιατί έτσι…».
«Βαράτε τώρα Έλληνες, στα μούτρα σας χαστούκια»
Σπαρακτικά επίκαιρο επιστρέφει, συνέχεια, και το επιθεωρησιακό τραγούδι του Σταμάτη Κραουνάκη, γραμμένο το 2012 για την Κατιάνα Μπαλανίκα, ως «Αντιεξουσιαστικό βαλσάκι» ή «Το βαλς του 12»: «Βαράτε τώρα Έλληνες, / στα μούτρα σας χαστούκια / Που θέλατε κυβέρνηση αυτά τα τουρλουμπούκια / Ανάθεμα στο facebook, που πάταγα το like / Που ψήφισα σοσιαλισμό και βγήκε Τρίτο Ράιχ / Ααα, Ααα, να φάνε σκατά, να φάνε σκατά / Ααα, Ααα, που μας κάναν τα σπίτια κιμά / Να φάνε σκατά…
»Καλό συλλαλητήριο, ελάτε αδέρφια μέσα / Γαμώ τα υπουργεία τους, γαμώ και τα κογκρέσα / Ελάτε, βρε συνάδελφοι, γουστάρω απαρτία / Που γάμησαν τα σπίτια μας και τη Δημοκρατία».
Με την αποκαλυπτόμενη «σαπίλα», όπως κάποιοι πιστεύουν, στις δημόσιες, δοτές θέσεις, επιστρέφουμε, αναπόφευκτα, διαχρονικά και τόσο επίκαιρα, στον λαϊκό «Άρχοντα» του δραστήριου τραγουδοποιού Σταμάτη Μορφωνιού, από το 2016. Μαζί με το Γιώργο Μητσοτάκη και το Μανόλη Λιανή, στους τζουράδες και στα φωνητικά, με το Δημήτρη Μυτακίδη στην κιθάρα, τη λένε στον «Άρχοντα»:
«Μπανιστηρτζής περιωπής και ψεύτης βήτα διαλογής»
«Σήκωσες μύτη, στα σαλόνια αλωνίζεις / έδωσες τόσα, κι άλλα τόσα και το αξίζεις / εκεί που γλύφεις, έφτυνες κι ούτε κουβέντα / μα σου το λέω, σου τελείωσε η ρέντα. / Μπανιστηρτζής περιωπής / ψεύτης βήτα διαλογής / σου λέει “ναι” το σύστημα, μα σε γλεντάει. / Και συ μιλάς σα βασιλιάς, / ο άρχοντας της καρπαζιάς, / αυτό το ψέμα σου να ξέρεις θα σε φάει».
Η νεότερη γενιά τραγουδοποιών παίρνει τη σκυτάλη και λέει, όπως ο νεότατος Γιώργος Μάρτος, μια πικρή «Δικιά μας ιστορία» σε ρυθμό… κάντρι: «Θα τολμήσω να σας πω αυτή την όμορφη ιστορία / σαν αδιάκριτη, κατατοπιστική, παλιά αλληγορία: / Μια φορά κι έναν καιρό, σ’ ένα οικόπεδο με βόδια / φίλος ήτανε μπορεί και συγγενής της διπλανής της πόρτας. / Όνομα “Μικροαστός” και ιδιότητα “Μαλάκας” / κι έτσι κατάφεραν να του δανείσουνε μία ζωή της πλάκας.
«Στα μπουζούκια η ελπίδα μας, γυμνή, χόρευε τσιφτετέλια»
»Πρωί πρωί στην εκκλησιά, μετά καφέ μέχρι τη μία / ύστερα γήπεδο, στοιχήματα, καβγά, το βράδυ αμαρτία… / Κι ήτανε χρόνια εύκολα, ήτανε χρόνια δοξασμένα / στα μπουζούκια η ελπίδα μας, γυμνή, χόρευε τσιφτετέλια. / Κι ήτανε χρόνια για φελλούς, τι δεξιούς κι αριστερούς / κι όσοι φρόντιζαν η αλήθεια ν’ ακουστεί, τους λέγαν γραφικούς.
»Μα έλα που οι νόμοι της ζωής βλέπεις δεν κάνουν εξαιρέσεις / όμως, Νεοέλληνες, δεν είναι λίγο αργά για να ζητάτε συγχωρέσεις; / Έπεσε φτώχεια και κακό, τα χάσαμ’ όλα σ’ ένα βράδυ / ρε ποια Τρόικα και ποιος Πρωθυπουργός / φταίει το μέσα μας σκοτάδι».
Την ώρα που ανοίγει το Τριώδιο και ο Μιχάλης Μυστακίδης με τους Active Member ραπάρει, για τους «Μασκαράδες», πάνω στο… θρησκευτικό «Τελώνου και Φαρισαίου»: «Χρόνια πολλά σας, μασκαράδες! / Άνοιξε το Τριώδιο. / Για τον καλό σκοπό σας, / πάλι δε βρήκατε εμπόδιο. / Αυτή την Κυριακή, του Φόβου του Εκτελεστέου / θα σας μνημονεύω πάντα / ως δυνάστες του τόπου αυτού, του καταβλητέου.
»Λαέ, σακάτη, αποζητάς τις βουρδουλιές του επιστάτη. / Γι’ αυτό: Χρόνια πολλά σας, μασκαράδες. Χρόνια πολλά σας, μαμμωνάδες, είναι η γιορτή σας, Τελώνου και Φαρισαίου… / Κακοσμία από το φόβο και την αθυμία, / την προθυμία, αυτή την άμοιρη πληβεία. / Οι μάσκες σας απέναντι στης λευτεριάς μας το άβατο, / Θα σας χαρίσουν μια ζωή, πιο βαριά κι από το θάνατο. / Γιορτάστε όσο μπορείτε μαμμωνάδες⋅ / η εκδίκηση γεννήθηκε ήδη σε μια λεύτερη και μακρινή αετοράχη».
Πίσω από την κουρτίνα, σε αυτό το βροντερό τραγουδιστικό σύμπαν, καραδοκεί και το τραγούδι για τα πάθη και τα λάθη της κοινωνίας μας. Ακόμη και της τοπικής. Κάπως έτσι εκκινούν δέκα Κρήτες καλλιτέχνες, πλάθοντας ένα τραγούδι – μήνυμα, για το σύλλογο «Ανθρώπινη ασπίδα», ερμηνευμένο συμβολικά ακόμη και πάνω και σε ένα κατεστραμμένο οδόστρωμα της Λεβεντογέννας.
«Είναι κι ο κορονιός, που όλα τά ‘χει κλείσει…»
Με κορυφαίο το Βασίλη Σκουλά, οι Κρήτες μουσικοί Μιχάλης Καλλέργης, Γιώργης Φασουλάς, Βασίλης Σταυρακάκης, Κώστας Σαριδάκης, Γιώργος Παπαδάκης, Στέλιος Βασιλάκης, Γιώργος Μανωλιούδης, Νίκος Γωνιανάκης και Αντώνης Μαρτσάκης μιλάνε για μια στιγμή, ζοφερή: «Σε μια στιγμή τα όνειρα / σβήνουνε κι οι ελπίδες… / Άνθρωπε… αγέλες δημιούργησες / και δα σκορπού’ τον τρόμο… / Είναι κι ο κορονιός / που όλα τά ‘χει κλείσει / καθόμαστε στο σπίτι μας / μέχρι να μας διαλύσει… / Κρίμα σε εκείνη τη χαρά, λύπη οθέ γυρίσει, και από σφαίρα αδέσποτη, φίλου σου σπίτι κλείσει».
Είχε προηγηθεί, σε αυτόν τον καμβά, ο Αλκίνοος Ιωαννίδης με «Το νερό των Σταγιατών», υπέρ της αυτοδιαχείρισης και κόντρα στην ιδιωτικοποίηση του νερού στο Πήλιο (με την Ανεξάρτητη Πηλιορείτικη Ομάδα Δράσης). Κόντρα στην ανεξέλεγκτη εξουσία, που εκπροσωπεί ο δήμαρχος Βόλου Αχιλλέας Μπέος, στου οποίου το ασύδοτο υβρεολόγιο απάντησε με ένα… κελαριστό τραγούδι: «Σαν το νερό των Σταγιατών δεν έχει, / όποιος το πίνει, πολεμάει κι αντέχει / δεν τ’ αγοράζω, δεν πουλώ / μα με κερνάς και στο κερνώ / όποιος το πίνει πολεμάει κι αντέχει / σαν το νερό των Σταγιατών δεν έχει».
Το τραγούδι κυκλοφόρησε πρώτα από τον ίδιο κι έπειτα, μαζί με την Εστουδιαντίνα Νέας Ιωνίας Βόλου και παιδάκια της περιοχής, τον Ιούνιο του 2020.
Για να περάσει, το Δεκέμβριο του 2020, πλήρως ενορχηστρωμένο, στα χείλη της «Συλλογικής Ερμηνείας Φίλων» (αλφαβητικά): Ρίτα Αντωνοπούλου, Βαλάντης Γαούτσης, Στάθης Δρογώσης, Νίκος Ζιώγαλας, Πολυξένη Καράκογλου, Παντελής Κυραμαργιός, Κώστας Λειβαδάς, Σαββέρια Μαργιολά, Ευτυχία Μητρίτσα, Γιώργος Παντελιάς (από τα Κίτρινα Ποδήλατα), Μαριάννα Πολυχρονίδη, Σταύρος Σιόλας, Γιώργος και Νίκος Στρατάκης (από την Κρήτη), Κώστας Τριανταφυλλίδης, Σταμάτης Χατζηευσταθίου.
«Σκότος εσαεί για πάντα και πάντα»
Ακόμη και από το ελληνικό μέταλ ροκ μετερίζι και με αγγλόφωνο στίχο, οι δικοί μας Nightfall βγήκαν να μιλήσουν για τα δεινά μιας πάνδημης πάθησης, ειδικά στην καραντίνα: της κατάθλιψης. Στο «Darkness Forever» (Σκότος εσαεί, αν θέλετε), βροντοφωνάζουν: «Σκότος εσαεί για πάντα και πάντα / δεν υπάρχει φως πλέον / Τα μάτια πεθαίνουν, μαραίνονται σαν άνθη στη λάβα μιας καλοκαιρινής θύελλας. / Γίναμε οι ύστατοι που είδαν, / όπως ήταν, την πόλη των θεών / όπου κανείς δεν υποφέρει πλέον / η ζούγκλα του κοιμητηρίου κείτεται σιωπηλή».
«Στην εποχή που ζούμε, τι να καλλιεργήσουμε για να ξεχρεωθούμε»
Από την άλλη πλευρά, από λαϊκούς δρόμους, ο «Τζορτζ Μαργκάρετ» για την πιάτσα ή ο Γιώργος Μαργαρίτης, που κάποτε τραγουδούσε για «ομόλογα στη σχάρα» (στο «Ω Κιτάρε», σε ελληνικούς στίχους Λίνας Νικολακοπούλου), πήρε θέση με το «Αφήστε το», σε μουσική Γιάννη Λεμπέση και στίχους Βασίλη Παπαδόπουλου:
«Σ’ αυτούς τους δύσκολους καιρούς / στην εποχή που ζούμε / τί να καλλιεργήσουμε / για να ξεχρεωθούμε. / Σ’ αυτούς τους δύσκολους καιρούς, / στην εποχή που ζούμε, / για λόγους φαρμακευτικούς / και όχι για να το πιούμε. / Αφήστε το ελεύθερο, ο κόσμος καταρρέει / το άγχος μας γονάτισε, μας πνίξανε τα χρέη».
Για τους αφανείς ήρωες, ντελιβεράδες
Σκύβοντας, τρυφερά και ηχηρά συνάμα, πάνω από τους «αφανείς ήρωες» των ημερών της καραντίνας, τους ντελιβεράδες, ο δυναμικός Θέμος Σκανδάμης παρέδωσε, πολύ πρόσφατα, το «Έχει φύγει το παιδί», ένα τραγούδι – σύνθημα: «Με το Χάρο ρίχνω ζάρι / για το επόμενο φανάρι, / αν κερδίσει, δώρο η πίτσα / και, μαζί, ο οδηγός… / Και ονειρεύομαι τα βράδια πως πετάει / στους ουρανούς αυτό το γέρικο παπί, / και μια φωνή πάνω απ’ την πόλη τραγουδάει: “Έχει φύγει! Έχει φύγει το παιδί!”».
Νωρίτερα, τον Απρίλιο, οι Qimera αφιέρωναν, επίσης, το «στΑγώνες» στους ντελιβεράδες: «Eίναι ήρωες, μεγάλοι κι αφανείς, / που ονόματα και πρόσωπα δε θυμάται κανείς, / μα εκείνοι είμαστε εμείς και εμείς είμαστε εκείνοι, / κι ο δυνατός θέλει κάποιος δύναμη να του δίνει».
«Κήρυξαν πανδημία, θα ανακηρύξουν και μεσσία»
Μέσα στην καραντίνα του Πάσχα, οι Active Memberμιλούσαν, με το χιπ-χοπ τους (ή το low bap, αν θέλετε) για το άλλο «Ω, γλυκύ μου έαρ» των ημερών: «Ω, γλυκύ μου έαρ, σε καραντίνα, / οι αιμοπότες μάς θέλουν σιωπηλούς απ’ την Αμερική μέχρι την Κίνα. / Tώρα είσαι ελεύθερος “άνθρωπε” να υπακούς. / Κήρυξαν πανδημία, θα ανακηρύξουν και μεσσία / το πρώτο αρπακτικό που θα λανσάρει το εμβόλιο».
«Ιθαγενείς ζητάνε ΜΕΘ και μόνιμες προσλήψεις»
Από κοντά και το «φολκ» συγκρότημα Υπεραστικοί, στους «Πορφυρογέννητους», που εστιάζουν τη διαχείριση της πανδημίας και το μέτρημα… νεκρών: «Μπατίρια, ανεπρόκοποι, μισθοεξαρτημένοι, / τεμπέληδες, ξυπόλυτοι, φτωχοί αφιονισμένοι, / ιθαγενείς ζητάνε ΜΕΘ και μόνιμες προσλήψεις, / ζητούν μέχρι κι επίταξη, / χωρίς να ’χουνε τύψεις».
Για να προσθέσουν στο «Μετράμε τους νεκρούς μας», μαχητικά: «Με χρόνο που τελειώνει, / καθήκον που κρατά, / με τα όρια του καιρού μας / στο σώμα σαν θηλιά, / με θέληση από ατσάλι / και δίκιο σαν βουνό, / με μίσος που θεριεύει / μέσα στη στενωπό, / μετράμε τους νεκρούς μας».
Όπως παλιότερα, μετά την κόντρα στις Σκουριές, με το «Μπήκαν στο χωριό τα ΜΑΤ»: «Όχι πια λευκές σημαίες / σαν τον τόπο μας ρημάζουν, / για τα κέρδη αυτοί σκυλιάζουν, / ‘μείς για ανθρώπινη ζωή».
Ο Θανάσης Παπακωνστατίνου και ο Σωκράτης Μάλαμας στέκονται, στο μεταξύ, στα «σιαμαία» του Χόρχε Λούις Μπόρχες, την ψευδαίσθηση και την πραγματικότητα, που πάνε χέρι χέρι, για την «Αδέσποτη ζωή» τους, νεόκοπη κι αυτή:
«Αδέσποτη ζωή, ελευθερία και θάνατος, / στο γυάλινο κατάρτι του φόβου, σημαία. / Αδέσποτη ζωή, σκιά στο πεζοδρόμιο, / όπως βαδίζουν του Χόρχε τα σιαμαία… / Αδέσποτη ζωή, αβέβαιη, χάλκινη, / άγνωστη σαν τον άγνωστο πνιγμένο στη λίμνη. / Αδέσποτη ζωή, κουδουνίζουν τα χείλη σου / όταν μας λες: Αναλαμβάνω την ευθύνη!».
Δημήτρης Μητσοτάκης: «Κούλη, θ’ αλλάξω επίθετο»
Περί ανάληψης ευθυνών, λοιπόν, ο λόγος. Απέναντι στη δοκιμαζόμενη κοινωνία. Σε αυτό το μότο, ο Δημήτρης Μητσοτάκης, με ένα κρουστό ανά χείρας, πήρε θέση στο σύνθημα «Μενδώνη, παραιτήσου», μέσα στο κλίμα των ημερών και σε πεντοζάλι: «Άιντες, νερατζοβιολαριά μου, / φόβος φυλά τα έρημα / κι η στέκα το μαλλί σου. / Δεν κάνεις για Πολιτισμού / Μενδώνη, παραιτήσου».
Ναι, ο ίδιος μαχητικός Μητσοτάκης, που πριν τις εκλογές σάρωνε με το «Κούλη, θ’ αλλάξω επίθετο»: «Κούλη, θ’ αλλάξω επίθετο – Κούλη / Κούλη, θ’ αλλάξω χώρα / αν θα γενείς πρωθυπουργός – Κούλη / θα μπω σε νεκροφόρα».
«Που τολμά να μετρηθεί με βέρο Μητσοτάκη…»
Και τον Ιανουάριο του 2020, «μετά από τις τελευταίες πολιτικές εξελίξεις, που ακολούθησαν και τον σάλο που προέκυψε από το τραγούδι, ο καλλιτέχνης αναθεώρησε και αποφάσισε να παραμείνει στη χώρα, τραγουδοποιός όλων των Ελλήνων». Μεταπλάθοντας: «Κούλη, δεν φεύγω τελικά – Κούλη / κι ας έχει γίνει σάλος / κι αν είσαι εσύ κανονικός – Κούλη / εγώ θα ‘μαι ο Άλλος. / Που τραγουδά χωρίς φωνή, / δεν είναι κι από τζάκι / και που τολμά να μετρηθεί με βέρο Μητσοτάκη. / Εγώ θα λέω ποιος πεινά, / τους δρόμους ποιος κοιμάται / κι όταν σ’ ακούνε να μιλάς, / θα δείχνω ποιος φοβάται».
Για ανάλογους λόγους, διαχρονικής επικαιρότητας, επιστρέφουμε πάντα στις αιχμηρές «Λέξεις» του Φοίβου Δεληβοριά. Σαν σύνθημα. Όπως ο ίδιος επικοινώνησε μαζικά το σύνθημα, με αφορμή όσα ξεστόμισε ο Αλέξης Κούγιας, «Επαγγελματίας Ομοφυλόφιλος».
Από το 2014 ακόμη, τα είχε πει: «Ακόμα υπάρχουν Λέξεις όπως «δημοκρατία», / «ανθρωπισμός», «ισότης», «κράτος κοινωνικό» / Να παίζουν τα καλά παιδάκια την Ιστορία / Ενώ άλλοι μένουνε στις τάξεις και στο κενό. / Βουβό ένα τέρας στα περίχωρα της αγάπης / Ξυπνάει, πονώντας, γιατί δεν ξέρει τι να πει… / Ακόμα υπάρχει αυτό το ψέλλισμα το σβησμένο… / Κι αυτό το ψέλλισμα είν’ το μόνο που δε θα σβήσει / Όταν κι ο νέος μας δυνάστης θα ‘ναι νεκρός».
Κλείσιμο ματιού με «Ένα γουρούνι λιγότερο»
Δεν ξέρω αν το βλέπετε, αλλά είναι σαν να μειδιά, από κει πάνω, με νόημα, ακούγοντας όλα αυτά, ο Λουκιανός Κηλαηδόνης. Και θυμάται πως κι εκείνος είχε μιλήσει με το σύνθημα του Μάη του ’68, «Ένα γουρούνι λιγότερο»:
«Έχει αμάξι, έχει σπίτι, / όλα τα ‘χει κι όμως πλήττει / και ξαφνικά παθαίνει συγκοπή. / Ξέρει κόλπα, έχει θέσεις, / μετοχές και καταθέσεις / και ξαφνικά παθαίνει συγκοπή… / Γι’ αυτό σου λέω εγώ είμαι μια χαρά / να κλαις τον άλλονε, λοιπόν, το φουκαρά».
«Ένας άνθρωπος που τον αλυσοδένουνε…»
Και, λίγο παραπέρα, μας κλείνει το μάτι και ο αξέχαστος Θάνος Μικρούτσικος με μουσικό φόντο το «Μικρόκοσμό» του, που είχε τραγουδήσει η Μαρία Δημητριάδη, πάνω στους στίχους του Ναζίμ Χικμέτ (σε απόδοση Γιάννη Ρίτσου): «Για μένα, το λοιπόν, το πιο εκπληκτικό, / πιο επιβλητικό, πιο μυστηριακό και πιο μεγάλο, / είναι ένας άνθρωπος που τον ‘μποδίζουν να βαδίζει, / είναι ένας άνθρωπος που τον αλυσοδένουνε».
Δείτε περισσότερα σχετικά με τη Μουσική και τον Πολιτισμό.
Εάν επιθυμείτε να σχολιάσετε το παραπάνω άρθρο ή οτιδήποτε άλλο στο Youfly, επισκεφτείτε τη σελίδα μας στο Facebook ή στείλτε μας μήνυμα στο Twitter. Για φωτογραφικό υλικό και ιστορίες, μεταβείτε στο Instagram μας.
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link) Youfly.com
