Οι μεγάλοι καλλιτέχνες κερδίζουν τεράστια ποσά από το Spotify και την Apple Music, ενώ οι άλλοι δεν κερδίζουν απολύτως τίποτα. Θα μπορούσε η απάντηση να είναι ένα κεντρικό σύστημα πληρωμών ώστε όλοι οι Μουσικοί να “παλεύουν” στα ίσια;
Γράφει ο Αλέξανδρος Κατσαρίδης
Όταν το Lockdown τέθηκε σε ισχύ τον Μάρτιο, πολλοί μουσικοί στο Ηνωμένο Βασίλειο είδαν ένα τεράστιο κομμάτι του εισοδήματός τους να εξαφανίζεται σε μια νύχτα. Οι συναυλίες και τα καλοκαιρινά φεστιβάλ ακυρώνονταν το ένα μετά το άλλο. Το εγγύς μέλλον ήταν δυσοίωνο.
Επιπλέον, το κλείσιμο των μπαρ, των καταστημάτων, ακόμα και των κέντρων σπα αλλά και πολλών άλλων χώρων ψυχαγωγίας, άφησε την πλειοψηφία των μουσικών – που συνήθως κερδίζουν δικαιώματα όταν παίζονται τα τραγούδια τους στο κοινό – να βασίζονται αποκλειστικά και μόνο στην ηχογραφημένη μουσική ως μόνη πηγή εσόδων τους.
Έτσι η Apple Music, το Spotify και το YouTube κυριάρχησαν αμέσως στη μουσική βιομηχανία, ακόμα περισσότερο κατα τη διάρκεια της καραντίνας φυσικά.
Εκείνη τη στιγμή λοιπόν, ο Τομ Γκρέι, ένας δημοφιλής μουσικός στη Μεγάλη Βρετανία, ξεκίνησε ένα tweet με το hashtag #BrokenRecord.
Ως μουσικός (και νικητής του βραβείου Mercury 1998 με το συγκρότημά του, Gomez) και σκηνοθέτης στην εταιρεία συλλογής μουσικών δικαιωμάτων PRS, βρήκε τον εαυτό του απολύτως έτοιμο να υποστηρίξει μια μεγάλη αλλαγή.
Το γεγονός που προκάλεσε την οργή του Γκρέι ήταν η φαινομενική -οικονομική- απόκλιση μεταξύ των μεγάλων καλλιτεχνών “ονομάτων” που κάνουν τζίρο πάνω από 1 εκατομμύριο δολάρια κάθε ώρα από τη ροή, και τους μεσαίους ή μικρότερους καλλιτέχνες που λαμβάνουν μικρά ποσά σε σύγκριση με τη τεράστια ροή που οι ίδιοι αποδίδουν. Για παράδειγμα, ο βιολιστής Tasmin Little πληρώθηκε 12,34 λίρες για εκατομμύρια αναπαραγωγές σε διάστημα έξι μηνών, όπως και πολλοί άλλοι ανώνυμοι tipsters που αναφέρουν επίσης πενιχρές πληρωμές. Για τις ίδιες αναπαραγωγές, ένα… brand name ίσως και να βγάζει εκατομμύρια λίρες. Ο Γκρέι λοιπόν έγινε μέρος ενός αυξανόμενου αριθμού μουσικών στον κλάδο που υποστηρίζει μια αλλαγή στον τρόπο χειρισμού των πληρωμών από τις πλατφόρμες αναπαραγωγής μουσικής.
Το τρέχον σύστημα πληρωμών που χρησιμοποιείται από όλες τις μεγάλες υπηρεσίες αναπαραγωγής μουσικής είναι γνωστό ως «pro rata» μοντέλο. Σύμφωνα με αυτήν τη ρύθμιση, όλα τα έσοδα συλλέγονται σε ένα και μόνο δοχείο και στη συνέχεια διαιρούνται και διανέμονται σύμφωνα με το μερίδιο των συνολικών ροών για τη δεδομένη περίοδο πληρωμής.
Για να το εξηγήσω λίγο καλύτερα και πιο απλά, φανταστείτε ότι οι πληρωμές υπολογίζονται μηνιαίως και τον Ιούνιο του 2020 η Apple Music πληρώνσε 100 λίρες σε κατόχους δικαιωμάτων. Εάν το δέκα τοις εκατό των συνολικών ροών στην πλατφόρμα για αυτόν τον μήνα ήταν τραγούδια της Ariana Grande, τότε η Grande – ή ο κάτοχος των δικαιωμάτων για αυτές τις ηχογραφήσεις, η οποία στην περίπτωση αυτή είναι η θυγατρική της Universal Republic Records – θα λάβει το δέκα τοις εκατό του συνολικού ποσού πληρωμών, δηλαδή 10 λίρες. Η ίδια μέθοδος ισχύει για τους τραγουδοποιούς, αν και αυτά τα δικαιώματα ανήκουν συνήθως ξεχωριστά. Αυτός ο τρόπος διαίρεσης πληρωμών σημαίνει ότι οι πιο δημοφιλείς καλλιτέχνες (εκείνοι με τις περισσότερες αναπαραγωγές) λαμβάνουν και ένα κομμάτι των εσόδων από χρήστες της ίδιας πλατφόρμας που δεν έχουν παίξει κανένα από τα τραγούδια τους.
Αυτή είναι μια απλοποιημένη εξήγηση της διαδικασίας, καθώς οι πλατφόρμες αναπαραγωγής μουσικής έχουν επίσης διαφορετική διαστάθμιση στις απλές αναπαραγωγές και από αυτές των συνδρομητών της κατηγορίας premium, έναντι δηλαδή των δωρεάν χρηστών, κάτι που προσθέτει ένα άλλο επίπεδο πολυπλοκότητας στην ανάλυση, αλλά γενικά το σύστημα λειτουργεί όπως παραπάνω.
Αυτό λοιπόν σημαίνει ότι το μεγαλύτερο μέρος της συνδρομής των 10 λιρών που αναφέραμε πιο πάνω, πηγαίνει στην πραγματικότητα στον Ed Sheeran ή τον Drake ή την Lady Gaga και όχι στους άλλους μουσικούς των οποίων τη μουσική ίσως και να ακούγατε.
Οι μεγαλύτεροι δικαιούχοι του αναλογικού μοντέλου είναι οι μεγάλες ετικέτες, αυτό που ονομάζουμε δηλαδή “brand labels”, οι οποίες κατέχουν τη συντριπτική πλειοψηφία της ηχογραφημένης μουσικής. Γι αυτό το λόγο, η εκστρατεία του Γκρέι, για να επιστρέψουμε και στο θέμα από το οποίο ξεκίνησα, τελικά στοχεύει στη ριζική μεταρρύθμιση του τρόπου με τον οποίο η μουσική βιομηχανία εξυπηρετεί τους μουσικούς.
Υποστηριζόμενη από την Ένωση Μουσικών και την Ακαδημία Ivors (που εκπροσωπεί τραγουδιστές και συνθέτες στο Ηνωμένο Βασίλειο), η εκστρατεία #BrokenRecord καλεί την κυβέρνηση να “πραγματοποιήσει επειγόντως μια μεταρρύθμιση στο τρόπο της αναπαραγωγής μουσικής και πως αυτή θα εξυπηρετεί όλους τους καλλιτέχνες και όχι τους λίγους”. Στην πραγματικότητα, λέει ο Γκρέι, αυτό θα σήμαινε τη συγκέντρωση, τη συνεύρεση στο ίδιο τραπέζι δηλαδή, όλων των μεγάλων υπηρεσιών αναπαραγωγής που λειτουργούν στο Ηνωμένο Βασίλειο και όλων των κύριων κατόχων δικαιωμάτων για να συζητήσουν τις μεταρρυθμίσεις του τρόπου κατανομής / διανομής των πληρωμών.
Για να κλείσουμε, το μεγαλύτερο υπαρξιακό ζήτημα με το αναλογικό μοντέλο που απαιτείται σε αυτή τη περίπτωση, είναι το εξής:
Καθώς ο αριθμός των συνδρομητών αρχίζει αναπόφευκτα πλέον να αυξάνει σε τεράστια επίπεδα, και η ποσότητα της μουσικής που προστέθηκε στην πλατφόρμα συνεχίζει επίσης να αυξάνεται εκθετικά (ο ιδρυτής CEO της Spotify, Daniel Ek, καυχιέται από πέρσι ότι η υπηρεσία προσθέτει έως και 40.000 κομμάτια κάθε μέρα), η αξία κάθε μουσικού κομματιού θα συνεχίσει να… μειώνεται. Τα δεδομένα που δημοσιεύθηκαν από τον οργανισμό δικαιωμάτων καλλιτεχνών The Trichordist δείχνουν ότι το ποσοστό ανά αναπαραγωγή του Spotify μειώνεται κάθε χρόνο.
Για να μετριαστεί αυτό το πρόβλημα, ένα προφανής τρόπος θα ήταν η αύξηση της τιμής των συνδρομών. Από την κυκλοφορία του το 2008, το μηνιαίο κόστος ενός premium λογαριασμού Spotify παραμένει στα 9,99 λίρες. Λόγω του πληθωρισμού, αυτό σημαίνει ότι το κόστος μιας μηνιαίας συνδρομής Spotify έχει μειωθεί ουσιαστικά κατά 25% από όταν πρωτοξεκίνησε η υπηρεσία. Ο Daniel Ek λέει ότι η Spotify έχει εξετάσει το ενδεχόμενο αύξησης της τιμής συνδρομής στις ώριμες αγορές της (όπως οι Σκανδιναβικές χώρες), αλλά δεν θα κάνει αλλαγές στο εγγύς μέλλον.
Έτσι, αποδεχόμενος ότι το κόστος συνδρομής είναι απίθανο να αυξηθεί από μόνο του σύντομα, ο Τομ Γκρέι υποστηρίζει κάτι άλλο: Μια μέθοδο και ένα σύστημα πληρωμών που επικεντρώνεται στον χρήστη. Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, τα έσοδα των συνδρομητών κατανέμονται σύμφωνα με όσα έχει αφιερώσει ο κάθε μεμονωμένος χρήστης. Επομένως, η συνδρομή συγκεκριμένα για την Ariana Grande θα έρχεται ως επί το πλείστον στους κατόχους δικαιωμάτων της Grande, αλλά εκείνες οι 10 λίρες που αναφέραμε στην αρχή θα πηγαίνουν στους κατόχους δικαιωμάτων του Paul Weller για παράδειγμα.
Οι υποστηρικτές του μοντέλου αυτού υποστηρίζουν ότι αυτός είναι ένας πιο δίκαιος τρόπος για την αμοιβή των καλλιτεχνών, και θα έχει και άλλα αναμενόμενα οφέλη, όπως η υποστήριξη εξειδικευμένων και τοπικών μουσικών σκηνών.
Το σίγουρο είναι πως ο Κορονοιός πέραν των προφανών προβλημάτων που προκάλεσε, έχει βάλει δύσκολα στη μουσική (και όχι μόνο) βιομηχανία σε ολόκληρο τον κόσμο, με το τοπίο να είναι αρκετά θολό χωρίς την ύπαρξη προφανών λύσεων…
