Ο Σταμάτης Κραουνάκης μιλάει στο youfly.com και τον Παύλο Αγιαννίδη για το νέο του άλμπουμ “Γιορτή στα Σπίτια”, ενώ αναφέρει οτι δεν θέλει τη λέξη καραντίνα ποτέ ξανά στη ζωή μας και πολλά άλλα. Απολαύστε τη συνέντευξη του!
Σταμάτης Κραουνάκης
Δεν ξέρω τι θυμάται ο καθένας σας από τις μουσικές, τα τραγούδια, τη μουσική προσωπικότητα του Σταμάτη Κραουνάκη. Προσωπικά, από όλες τις στιγμές που έχω ζήσει μαζί του – και κυριολεκτικά και μουσικά – θυμάμαι ένα… μουσκεμένο πάπλωμα.
Ήταν μια νύχτα χειμωνιάτικη, το 1999. Με πήρε στο κινητό μετά τα μεσάνυχτα. Και μου έβαλε να ακούσω την τελική εκδοχή του «Αυτή η νύχτα μένει» (για την ομότιτλη ταινία του αξέχαστου Νίκου Παναγιωτόπουλου). Με τη Δήμητρα Παπίου, τελικά. Καθώς είχε δοκιμάσει κι άλλες ερμηνεύτριες και κάτι δεν του καθόταν.
Κοντά τρία λεπτά παύση. Όσο κρατούσε το τραγούδι. Ένα από τα πιο συγκλονιστικά και πιο αγαπημένα, που σημάδεψαν (από το 1999) τον καινούργιο αιώνα. Συνθήκη η οποία είναι εμβληματική και αγαπημένη για το Σταμάτη Κραουνάκη. Ο νέος αιώνας.
Τρία λεπτά κι έπειτα… αναφιλητά. Και από τις δύο άκρες της γραμμής. Κουκουλωμένος με το πάπλωμα, θυμάμαι ακόμη πως το μούσκεψα. «Ξανά», τον παρακάλεσα μέσα στα δάκρυα. Και ξανά. Και ξανά.
Από το Στέλιο Καζαντζίδη στη Δήμητρα Παπίου
Μέχρι τις τέσσερις το πρωί κλαίγαμε, ακούγαμε και ξανακούγαμε και μιλούσαμε. Μουσκίδι το πάπλωμα. Θυμόμασταν πως το είχε γράψει (μάρτυρας και το ντέμο) για τον μεγάλο Στέλιο Καζαντζίδη. Που είχε απογειώσει και την πρώτη, λαϊκή, «Αυτή η νύχτα μένει».
Όπου (στο ντέμο) το «πέλαγος η φωνή του Καζαντζίδη», που τελικά τραγούδησε η Δήμητρα, ήταν «έκαιγε ο Θεός το πριονίδι».
Θυμηθήκαμε, κλαίγοντας επί ώρες, τις συνεχείς προσπάθειες, με τη βοήθεια του αλησμόνητου επιστήθιου φίλου Πάνου Γεραμάνη (των θρυλικών ραδιοφωνικών «Λαϊκών Βάρδων»), να φτάσει το ντέμο ως τον Στελάρα.
Τελικά, κόλλησε. Κι ήρθε η ταινία του Νίκου Παναγιωτόπουλου για να κουμπώσει το τραγούδι.
Κι έπρεπε να πειράξουν στο στούντιο, λίγο, το «πιτς» (την ταχύτητα) στην εκδοχή της Παπίου για να κουμπώσει η φωνή της με την νεότερη στην εικόνα, πρωταγωνίστρια της ταινίας, Αθηνά Μαξίμου.
Να ακούγεται λίγο πιο «ψιλή», λίγο πιο νεανική. Και να κάνει το πλέιμπακ, το λίπσινκ, όπως θέλετε πείτε το, πάνω σε αυτή την εκδοχή η Μαξίμου, στην ταινία. Μαγικό!
Και άντε πάλι, όλο το βράδυ: «Πέλαγο να ζήσω δεν θα βρω, σε ψυχή ψαριού, κορμί γατίσιο, κάθε βράδυ βγαίνω να πνιγώ, πότε άστρα, πότε άκρη της αβύσσου…».
Ο Σταμάτης Κραουνάκης στα σπίτια σας, στα σπίτια μας
Δεν ξέρω πως μπήκε στο δικό σας σπίτι ή στην ζωή σας η μουσική ευαισθησία του Σταμάτη Κραουνάκη. Με δάκρυ; Με χαρά; Πάντως, στο δικό μου μπήκε, οριστικά, με ένα μουσκεμένο πάπλωμα.
Είχε μπει χρόνια πριν ο Σταμάτης. Στην καρδιά μου καταρχάς. Και στο σπίτι μου στη συνέχεια.
Κι εδώ έχω να σας εξομολογηθώ κάτι, πάλι, προσωπικό. Τόσα (πολλά…) χρόνια φίλοι, δεν είχαμε κάνει καμία συνέντευξη μαζί. Κουβέντες, ατελείωτες. Χαρές, ακούσματα, καυγάδες, φωνές, γλύκες, αγκαλιές. Αλλά συνέντευξη καμία.
Ήταν φίλος και θεωρούσα (σωστό ή λάθος δεοντολογικά, δεν ξέρω πια) ότι ως δημοσιογράφος δεν μπορούσα να κάνω συνέντευξη μαζί του. Άλλωστε μου φαινόταν και παράταιρο. Αστείο. Τι να πεις, δημόσια, με το φίλο, που δεν λες στους τέσσερις τοίχους, ας πούμε, της λιλιπούτειας φωλιάς του στην Καλλιθέα;
Εξ ου και σας ομολογώ, ευθαρσώς, ότι τούτη είναι η πρώτη μας συνέντευξη. Δεν πιστεύω στον όρο. Κουβέντα, τη λέω. Με την απόσταση της φιλίας, μάλλον μπορούμε σήμερα να τα πούμε. Για να τα διαβάσετε κι εσείς.
«Γιορτή στα σπίτια», ψηφιακή και σπιτίσια
Και να που η αφορμή είναι αυτό ακριβώς: Ο Σταμάτης στα σπίτια σας. Στα σπίτια μας. Όπου μπήκε, εν έτει 2020, με μια σειρά απογειωτικών συναυλιών, «σπιτίσιων».
Αυτό το μουσικό υλικό, με τα αγόρια από τη Σπείρα Σπείρα του, τους μουσικούς του και την Ελένη Βιτάλη, το Μανώλη Μητσιά, το Φοίβο Δεληβοριά και άλλους, έγινε και ψηφιακός δίσκος: «Γιορτή στα σπίτια».
Γέννημα, δημιουργικό, της καραντίνας. «Όταν βρέθηκα σε ένα κουτί… Τον εγκλεισμό εννοώ», ξεκινάει την κουβέντα μας ο Σταμάτης Κραουνάκης. «Ο εγκλεισμός με οδήγησε στην απόλυτη απλότητα. Ούτε ενορχηστρωτικά κόλπα, ούτε τίποτα. Μόνον ωραία παιξίματα. Εκεί, πάντως, που νιώθω ότι έχω κάνει ένα βήμα, είναι ο στίχος».
«Οι άγγελοι έφεραν τα λόγια» λέει ο Σταμάτης Κραουνάκης
Δεν το αισθάνθηκε, μου λέει, σαν εγκλεισμό αυτό που ζήσαμε ο ίδιος. «Ήταν σαν να είπα στον εαυτό μου: Μείνε τώρα μέσα και γράψε. Φτάνουν τα γύρω γύρω. Έγραφα στίχους σε χαρτάκια. Ακόμη και την ώρα που έβλεπα τηλεόραση. Ήρθαν οι άγγελοι και έφεραν τα λόγια.
Στάζανε τα στιχάκια, σαν κάποιος να τα υπαγόρευε. Ήρθαν και με βρήκανε. Κι επειδή η καθημερινή μου συντροφιά ήταν η Σύλβα Ακρίτα της τα απηύθυνα. Το μέτρο αυτής της προσωπικότητας μου τα όρισε. Έλεγα: κάτσε να σου γράψω σήμερα ένα καινούργιο. Γι’ αυτό και της αφιερώνω το CD. Είχα απέναντί μου αυτό το γενναίο πρόσωπο. Έτσι είχε το έργο έναν πρώτο παραλήπτη».
«Κι όπως χαράζει η αυγή / του κόσμου η πληγή / ν’ ανθίζει σαν κλαδί / σαν κεράσια, σαν στάχυ. / Κι η μάνα, η Παναγιά / να πλένει στοργικά / ρούχα μαρτυρικά / που ‘ζήσαν απ’ τη μάχη». (Από την «Κιβωτό του κόσμου», με την Ελένη Βιτάλη και το Μάνο Αχαλινωτόπουλο, για την «Κιβωτό» του πατέρα Αντωνίου).
«Αυτό με σκοτώνει», μου εξομολογείται ο Σταμάτης, συγκινημένος. Δεν θα κρύψει ούτε ο γράφων τη συγκίνησή του, εδώ. Από αυτό τον κύκλο τραγουδιών. Όπως παλιά. Που γράφονταν κύκλοι στιβαροί. Ένα το κρατούμενο στα επιτεύγματα του Σταμάτη.
Δίπλα στην εκκωφαντική απλότητα. Δίπλα στις μνήμες που ξυπνά, υποσυνείδητα και ανεπαίσθητα, από όλη του την καριέρα.
Όχι τα ίδια τα τραγούδια του. Τη συγκίνησή τους. Τα «Σκουριασμένα χείλη». Το «Κανονικά». Το «Πεθαίνοντας την Αθήνα». Το «Αυτή η νύχτα μένει». Σαν να έπιασε το νήμα τους και το έφερε στο 2020 της καραντίνας κι ακόμη παραπέρα. Σαν να αναγνωρίζει μια καριέρα τραγουδιών 40 ετών, επανεφευρίσκοντάς την. Μια συνέχεια σαν ηχηρή αρχή. Και σαν απόσταγμα.
«Έχω ρημαχτεί στο κλάμα όσο έγραφα»
«Περιττό να σου πω ότι έχω ρημαχτεί στο κλάμα, όσο έγραφα. Όταν τα ανέβαζα στο φέισμπουκ, έβλεπα σχόλια από φίλους, από ανθρώπους που εκτιμώ και καταλάβαινα ότι κάτι έδινα που έφτανε και είχε λόγο».
Η αρχή; «Το ‘Ησυχία γράφουμε’ ήταν το πρώτο τραγούδι. Στις 18 Μαρτίου. Ήταν το κλειδί με το οποίο ξεκλείδωσα την πόρτα». Κι από τότε άρχισαν όλα αυτά κι οι συγκινήσεις να ζητάνε μερτικό.
Και κάτι ακόμη. Δυνατό. «Και ο έρωτας», με αποστομώνει συγκινημένος. «Που υπάρχει σε όλο το CD. Ό,τι και να γίνει από δω και πέρα, από κει θα ξαναπιαστούμε… Αχ, διαλύθηκα τώρα». «Όχι ο έρωτας άνθρωπος. Ο έρωτας αέρας. Ο έρωτας βάση».
«Στον καιρό της καραντίνας / της απώλειας, της πείνας / βρες την κοίτη μου / φέρε ψώνια και τσιγάρα / να φουμάρουν τα φουγάρα / Έρωτα μου, παλιοφάρα / και βαρυποινίτη μου» («Πανδημία», Σταμάτης Κραουνάκης, Κώστας Μπουγιώτης, Σάκης Καραθανάσης, Χρήστος Γεροντίδης).
«Αυτή η αίσθηση ότι μπορεί να μην υπάρχει αύριο, μέσα στον εγκλεισμό», μου λέει τρυφερά. Του μιλάω για ενδοσκόπηση μέσα σε αυτή τη συνθήκη. «Ναι, αλλά με τρομερή εξωστρέφεια. Αυτή είναι η χαρά του», μου απαντάει.
«Εφόσον βγούμε σώοι, / άμα σηκώσω μπόι, / θα ξαναμετρηθώ / σίγουρα. / Κι απάντησε μου σώμα / πόσοι χωράμε ακόμα / σε τούτο το φλοιό» («Καραμέλα» με το Σταμάτη Κραουνάκη).
«Με τούτα τα τραγούδια, είπα ό,τι μπορεί να πει η ψυχή στην πιθανότητα να μην υπάρχει άλλη μέρα», προσθέτει.
Ο Σταμάτης Κραουνάκης δεν θέλει τη λέξη καραντίνα ξανά στη ζωή μας
«Γιορτή στα σπίτια», μου ξαναλέει τον τίτλο. Με χαρά παιδική. «Το προτιμούσα. Μου έλεγαν να τα βγάλω ‘Τραγούδια της καραντίνας’. Όχι. Δεν τη θέλω αυτή τη λέξη ποτέ ξανά στη ζωή μας… Δεν ξέρω… Είμαι χαρούμενος και μόνον που αξιωθήκαμε να βγει αυτό το CD».
«Άμα δεν ξέρεις από μόνος σου που πας / κανείς αέρας δεν θαρθεί να σε φυσήξει. / Άμα δεν μάθεις να κυττάς όπου αγαπάς / και νάναι δίπλα σου, κανείς δε θα στο δείξει» («Ξέρω που πάω», σε στίχους Φοίβου Δεληβοριά, σε ερμηνεία μαζί με το Σταμάτη Κραουνάκη και τη συμμετοχή του Παναγιώτη Καλαντζόπουλου στην κιθάρα).
«Αυτό το τραγούδι γράφτηκε μπροστά στο κοινό της ‘Ταράτσας του Φοίβου’. Εκείνος, που είχε μελετήσει τα παιδικά μου χρόνια και τις συνεντεύξεις μου, το έγραψε, μου το έδωσε πάνω στη σκηνή και το έφτιαξα εκεί, επιτόπου».
Να διακόψω για να ομολογήσω ότι ήταν το πρώτο αγαπημένο μου, η πρώτη έντονη συγκίνηση, το πρώτο που «έλιωσα» από τον κύκλο τραγουδιών «Γιορτή στα σπίτια», που μόλις κυκλοφόρησε ψηφιακά.
«Πρωτοτυπούμε κάπως στον τρόπο που δίνουμε το υλικό, που άλλοτε θα το είχε ένα booklet. Όλοι είμαστε χρήστες διαδικτύου. Στίχοι, σημειώσεις, φωτογραφίες, βίντεο, συνεργάτες και άλλα όμορφα, τυπώνετε κατευθείαν από το site: http://spiti.kraounakis.gr» όπως σημειώνει ο Σταμάτης. Και μ’ ένα ταιριαστό, πολύχρωμο εξώφυλλο, από τον πρέσβη Νίκο Κανέλλο. Συμφοιτητή του στο Πάντειο.
«Η λαχτάρα μας, με το Φοίβο, ήταν να καταφέρουμε να πάρουμε το αίσθημα που είχε το τραγούδι στην πρώτη του παρουσίαση. Νομίζω τα καταφέραμε».
Και κάτι ακόμη. «Μου αρέσει ο καθένας να ανακαλύπτει ένα δικό του αίσθημα στα τραγούδια αυτά», είναι η απάντηση του Σταμάτη, όταν μοιράζομαι μαζί του τη συγκίνησή μου. «Που αυτό μπορεί σήμερα να είναι ανάσα, αυτό έχει σημασία».
«Όλα όσα είχα ονειρευτεί» σαράντα χρόνια
Σαράντα χρόνια καριέρας, του έφεραν, αλήθεια, εκείνα που του υποσχέθηκαν; – τον ρωτάω. «Μου έφεραν αυτό που ήθελα. Εκείνα που είχα ονειρευτεί: Την παντρειά με το θέατρο. Την άσκηση, τη συνεχή. Βάρναλη, Ντάριο Φο, Ντουέντε του Λόρκα, Εκκλησιάζουσες, Χορικά του αρχαίου δράματος. Το σινεμά. Εφτά ταινίες του Νίκου Παναγιωτόπουλου.
Για μένα πάντα ήταν το στοίχημα με το περιεχόμενο. Με κόπο και πάρα πολύ διάβασμα. Με πάρα πολύ σκάψιμο. Και με καμιά βοήθεια από πουθενά. Παρά μόνος μου.
Δούλευα με τη δαμόκλειο σπάθη της επιβίωσης πάνω από το κεφάλι μου. Και έφτασα σε αυτή την ηλικία, που βγήκε ένα πράγμα που είναι νεανικό. Μπορώ να πω ότι αυτό το μη χάρισμα – που δεν μου χαρίστηκε τίποτα – με έκανε καλύτερο. Μαχητικό».
«Μ’ αυτά τα μάτια / πόσα ταξίδια θα με πας / αγάπη μου; / Λάθη πολλά / έκανα / σχέσεις πολλές / ξέκανα / άφησα ίχνη / πίσω μου / συντρίμμια, κλάματα / καταστροφές» («Να ‘χει χρόνο το φιλί», με το Μανώλη Μητσιά και το Νίκο Κατσίκη, μπουζούκια, κιθάρες, μπαγλαμά, μπάσο).
«Έχει τρομερό ενδιαφέρον πως γεννήθηκαν αυτά τα τραγούδια δίχως να ξέρω για ποιον τα γράφω. Παρά μόνον για τη Σύλβα και την κοινωνία. Άφησα εκείνα να μου ζητήσουν τον τραγουδιστή τους.
Ο Μανώλης Μητσιάς. Νέος. Γλύκας. Την Ελένη Βιτάλη τη συνάντησα μετά τη ‘Μήδεια’ σε μια στιγμή που έχει κατεβάσει τους τόνους. Η φωνή της έχει γίνει σαν σίδερο μαλακό.
Παιδιά δίχως γέφυρες να πατήσουν
Στα τρία μου αγόρια συγκινούμαι που κατάφερα να τους γράψω τραγούδια ταυτότητας. Από τις ζωές τους.
Σε κείνο του Κώστα Μπουγιώτη, το ‘Παναγιά Παντάνασσα’, οι στίχοι ‘Κι όπως αλλάζαν οι εποχές / έδωσα μια κι έσβησα μνήμη’ αφορούν πάρα πολύ στη γενιά των παιδιών αυτών, που δεν έχουν να πατήσουν κάπου. Δεν έχουν γέφυρες. Κοιτάζουν πίσω κι είναι όλα γκρεμίδια».
Τι μας έμαθε η εμπειρία της καραντίνας, κατά το Σταμάτη Κραουνάκη; «Μας έμαθε πράγματα που βαριόμασταν να μάθουμε μέχρι τώρα. Ή νομίζαμε ότι θα τα αγοράσουμε. Κι ήρθε ένας άγγελος – δάσκαλος και μας είπε: τώρα, θα μάθετε».
«Δεν κάναμε τους έξυπνους»
Κάτι ακόμη, πριν κλείσουμε τούτη την κουβέντα μας: «Δεν κάναμε τους έξυπνους σε αυτό τον κύκλο τραγουδιών. Βάλαμε την καρδιά μας». Και: «Επειδή όλοι οι άνθρωποι υποχρεώθηκαν σε αυτή την ενδοσκόπηση, στο διάστημα αυτό, τούτα τα τραγούδια θα τους μιλήσουν πολύ σε αυτή τους την πλευρά.
Προσωπικά, ένιωσα βαθιά την υποχρέωση, σαν δημιουργός τόσων ετών, εκείνο που θα κατέθετα αυτή τη στιγμή, να είναι κάτι που θα είναι χρήσιμο και για αύριο».
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link) Youfly.com.
