25 Ιουλίου 1983 – Παραλία Βουλιαγμένης
Γράφει ο Γιάννης Μουστάκας
Μια πλωτή σκηνή, ένας πύργος με ηχεία και κονσόλες, υποβρύχια και επιπλέοντα καλώδια και δεκάδες χιλιάδες κόσμος.
Άλλοι καθιστοί ή ξαπλωμένοι στην άμμο κι άλλοι χορεύουν όρθιοι. Κάποιοι κολυμπούν στο νερό. Ολόγιομο φεγγάρι και δεκάδες πολύχρωμα πυροτεχνήματα που σηματοδοτούν το μεγάλο μουσικό γεγονός εκείνου του καλοκαιριού.
Οι προβολείς ανοίγουν και ακούγεται η φωνή του Λουκιανού να σημαίνει την έναρξη: «Καλώς ήρθατε στο πάρτι μας».
Σαν σήμερα (τότε ήταν Δευτέρα), 37 χρόνια πριν, έγινε το ιστορικό πάρτι του Λουκιανού Κηλαηδόνη, που έμελλε να μείνει για πάντα χαραγμένο στην καρδιά αυτών που παραβρέθηκαν.
Μια ανεξίτηλη ανάμνηση χαράς, ανεμελιάς και αθωότητας. Μια αληθινά βιωματική εμπειρία που εικονογράφησε το γνωστό αγαπημένο τραγούδι του Λουκιανού και μεταλλάχθηκε στα χείλη του κοινού σε «συνωμοτική» ερωτική ατάκα. «Πάμε μια βόλτα στη Βουλιαγμένη…».
Σήμερα (Σάββατο), 37 χρόνια μετά, εύλογα κανείς αναρωτιέται αν η εποχή της καλλιτεχνικής αθωότητας χάθηκε οριστικά.
Τι θα σκεφτόταν άραγε ο Λούκι αντιμέτωπος με τη σημερινή συναυλιακή πραγματικότητα;
Ο Λουκιανός Κηλαηδόνης υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες δημιουργούς και τραγουδοποιούς. Συνεργάστηκε με τους σημαντικότερους ερμηνευτές της εποχής του όπως ο Μανώλης Μητσιάς, η Βίκυ Μοσχολιού, ο Γιώργος Νταλάρας, η Δήμητρα Γαλάνη, η Αφροδίτη Μάνου και πολλοί άλλοι. Έγραψε μουσική για το θέατρο αλλά και τον κινηματογράφο και μαζί με τη σύζυγό του, ηθοποιό Άννα Βαγενά, συνέβαλαν καθοριστικά με τις επιθεωρήσεις τους στην «απογείωση» του Θεσσαλικού θεάτρου ενώ αργότερα δημιούργησαν τη δική τους μουσική σκηνή το «Μεταξουργείο», στο οποίο εμφανιζόταν συχνά.
Τα συναυλιακά δεδομένα από την εποχή του Λουκιανού και του περίφημου πάρτι του, έχουν αλλάξει ριζικά. Τα τελευταία χρόνια τα θεάματα έχουν γίνει πιο απαιτητικά και επαγγελματικά, ως όφειλαν εξάλλου. Η εξελιγμένη τεχνογνωσία και η σύγχρονη τεχνολογία έχουν ανεβάσει το επίπεδο και την ποιότητα της παραγωγής αλλά ταυτόχρονα έχουν επιφέρει ίσως και μία τυποποίηση στο καλλιτεχνικό προϊόν.
Ίσως ο αυθορμητισμός και η ανεμελιά των πάρτι έχουν πια περάσει οριστικά στο φάσμα της νοσταλγίας. Σα το ρομαντισμό που εκπέμπει το σκονισμένο βινύλιο στην άκρη της βιβλιοθήκης.
Κάποια πράγματα όμως δεν αλλάζουν ποτέ, όπως η βασική προϋπόθεση για μία επιτυχημένη συναυλία που είναι ο κοινωνικός συγχρωτισμός που, στην εποχή του κορονοϊού, κινδυνεύει πλέον να αποτελέσει κι αυτός μια «νοσταλγική ανάμνηση», τουλάχιστον προς το παρόν. Ο φόβος του ιού, τα υγειονομικά πρωτόκολλα και τα πρωτόκολλα διεξαγωγής και τα εν γένει συνολικά επιτακτικά μέτρα της νέας κανονικότητας και κοινωνικής μας συμπεριφοράς, καθιστούν τις μεγάλες συναυλίες (ειδικά αυτού του είδους) απαγορευτικές.
Το φετινό μουσικό καλοκαίρι φαντάζει, εκτός κάποιων εξαιρέσεων, περισσότερο με εικόνα «βουβού κινηματογράφου».
Οι σύγχρονοι φυσικοί διάδοχοι του πάρτι της Βουλιαγμένης είναι τα μεγάλα φεστιβάλ της χώρας και οι συναυλίες σε στάδια που έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά, όπως το πυκνό και μεγάλο κοινό ορθίων, στις απανταχού κλειστές ή υπαίθριες αρένες.
Το Release, το Ejekt, το Rockwave, το River Party και πολλές άλλες διοργανώσεις έχουν ανασταλεί με το ίδιο να συμβαίνει και στις μεγάλες συναυλίες, όπως εκείνη της Celine Dion. Στην καλύτερη περίπτωση, τα πάντα μεταφέρονται για το 2021. Από την άλλη, οι κρατικοί οργανισμοί (Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης) και οι ιδιώτες παραγωγοί (κυρίως οι εταιρείες μετακλήσεων) αμφότεροι στέκονται αμήχανοι εν όψει του προσεχούς καλλιτεχνικού τους προγραμματισμού.
Τον άτυπο αυτόν κανόνα «αφωνίας» επιχειρεί να σπάσει το Ελληνικό Φεστιβάλ στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού με λίγες εκδηλώσεις, low budget κι αυτές, προερχόμενες κυρίως πάλι από κρατικούς και εποπτευόμενους φορείς όπως η Λυρική Σκηνή, η ΚΟΑ, η ΚΟΘ και η Συμφωνική της ΕΡΤ. Από κοντά, δειλά δειλά ξεπροβάλλουν και κάποιες ιδιωτικές σποραδικές συναυλίες, φυσικά Ελλήνων καλλιτεχνών. Πάντα μέσα στο πλαίσιο των δεδομένων αυστηρών μέτρων διεξαγωγής και των μειωμένων χωρητικοτήτων, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο γίνονται κάποιες συναυλίες τόσο σε αστικά κέντρα όσο και στην περιφέρεια σε ποσοστό όμως που δεν ξεπερνά το 30% των προηγούμενων ετών. Ο περιορισμένος αριθμός πιθανώς να οφείλεται και στη δυσκαμψία οικονομικής προσαρμογής σε σχέση με τη σημερινή τάξη μεγέθους.
Σε αντίθεση με την ευελιξία του θεατρικού κόσμου και την πολύχρονη εκπαίδευσή του στη μισθωτή εργασία, οι μουσικοί, διασφαλίζοντας τον βιοπορισμό τους μέσα από υψηλότερα αλλά αραιά μεροκάματα, αποδεικνύονται λιγότερο δεκτικοί σε περιορισμούς αμοιβών, αναδεικνύοντας μια διαφοροποιημένη εργασιακή κουλτούρα.
Το φετινό συναυλιακό χάρτη, όπως και το θεατρικό άλλωστε, έρχεται να συμπληρώσει το «αντίδωρο» που προσέφερε το Υπουργείο Πολιτισμού με τις δωρεάν μικρές εκδηλώσεις του στους αρχαιολογικούς χώρους.
Τέλος, το Σεπτέμβριο διαφαίνεται πως στο Ηρώδειο θα πραγματοποιηθούν κάποιες ιδιωτικές μουσικές παραγωγές με Έλληνες καλλιτέχνες, ανάμεσα στις οποίες προβάλλουν ως ευχάριστη έκπληξη οι δύο μοναδικές φετινές ξένες μετακλήσεις. Οι Tiger Lillies με μια παράσταση για τον κορονοϊό αλλά και ο θεατρικός μονόλογος της Μόνικα Μπελούτσι.
Είναι άραγε ικανή αυτή η εικόνα να προσδιορίσει ένα «μουσικό καλοκαίρι»; Ίσως βέβαια η φετινή αναγκαστική επιστροφή στις πιο μικρές ακουστικές συναυλίες να προσφέρει μια πιο προσωπική εμπειρία στο θεατή, μια πιο «παρεΐστικη» ατμόσφαιρα. Νοείται όμως παρέα με «κοινωνικές αποστάσεις»;
Οι πρωτόγνωρες αυτές καλλιτεχνικές συνθήκες δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση ελληνική πρωτοτυπία. Η διεθνής εμπειρία καταδεικνύει μία παρόμοια συναυλιακή εικόνα στις άλλες χώρες που δε διαφέρει από τη δική μας. Μικρής κλίμακας εκδηλώσεις μέσα σε αυστηρά εθνικά όρια και ούτε λόγος για μεγάλες διεθνής περιοδείες. Και χωρίς αυτές απουσιάζει και κάτι ακόμα, επίσης πολύ σημαντικό.
Ένα από τα θετικά της παγκοσμιοποίησης ήταν ότι δημιούργησε την έννοια του διεθνούς πολιτιστικού προϊόντος, διαμορφώνοντας έτσι μια παγκόσμια σκηνή και εκκινώντας τη διαδικασία ενός αέναου πολιτισμικού διαλόγου.
Η διεθνής καλλιτεχνική αλληλεπίδραση είναι η κινητήριος δύναμη της σύγχρονης δημιουργίας μέσω της ανταλλαγής των διακριτών χαρακτηριστικών και της αμφίδρομης επικοινωνίας ανάμεσα σε διαφορετικούς καλλιτέχνες και κουλτούρες, προσδίδοντας οικουμενικά χαρακτηριστικά στον εκάστοτε σύγχρονο εθνικό πολιτισμό. Τόσο οι ξένες μετακλήσεις όσο και η εξαγωγή των εγχώριων πολιτιστικών προϊόντων είναι οι δύο βασικές μεταβλητές της εξίσωσης αυτής που διευρύνει τις καλλιτεχνικές δρόμους και διανοίγει νέα και πρωτοποριακά δημιουργικά μονοπάτια.
Σε κάθε περίπτωση, είναι σίγουρο πως το φετινό καλοκαίρι θα είναι πολύ διαφορετικό από αυτά που έχουμε ζήσει και συνηθίσει μέχρι τώρα. Έως ότου λοιπόν αποκατασταθεί η πρότερη κανονικότητα και επανέλθει το πολιτιστικό αλλά και το κοινωνικό τοπίο στην απαιτούμενη αρμονία, ας θυμόμαστε την όμορφη εκείνη νύχτα της 25ης Ιουλίου του 1983 στην παραλία με το Λουκιανό, κοινωνώντας άφοβα το ζωντανό μουσικό πνεύμα του που επιμένει πως το πάρτι δεν τελειώνει ποτέ.
