Με αφορμή την αναβολή του «Φτωχούλη του Θεού» στην οποία έγραψε τη μουσική και τα τραγούδια αλλά και τη μεγάλη μουσική παράσταση που ετοιμάζει μέσα στο Σεπτέμβρη στο Σούνιο, ο Δημήτρης Παπαδημητρίου μιλάει για όλα στο Youfly.com.
Από τους πιο σημαντικούς ανθρώπους της μουσικής σήμερα ή μάλλον τα τελευταία 40 χρόνια και με ιδιαίτερη εμπειρία στο σινεμά και στο θέατρο ήταν φυσικό η συζήτησή μας να επικεντρωθεί εκεί…
Πώς ήταν η εμπειρία στο θέατρο με το Μόμπυ Ντικ, και αν υπάρχει περίπτωση μετά το απότομο κατέβασμα της παράστασης λόγω κορονοϊού να ανεβεί ξανά σύντομα;
Ήταν μια σπουδαία εμπειρία – δεν ξέρω πόσες φορές μπορεί να σου δοθεί μια τέτοια δυνατότητα.
Πρώτα από όλα να σου δώσει ο εαυτός σου ένα τέτοιο “πράσινο φως” να προβείς σε μια τριπλή ηράκλεια προσπάθεια-ασχέτως αποτελέσματος, ο κόπος είναι τεράστιος και το υποθέτεις μεν, αλλά η πραγματικότητα είναι πολλαπλάσια των υποθέσεων. Ο ένας άθλος είναι η λιμπρετοποίηση ενός έργου 1000 σελίδων σε 160 και η συγγραφή των στίχων. Ο δεύτερος είναι η μουσική σύνθεση-ενορχήστρωση του έργου, αρχικής διάρκειας τριών και μισή ωρών. Και ο τρίτος είναι ο έλεγχος και η πραγματοποίηση της παραγωγής ως κεντρικός σχεδιασμός αφενός και ως καλλιτεχνικό αποτέλεσμα αφετέρου. Τα επιμέρους κεφάλαια είναι πάμπολλα και επίσης τεράστια.
Το αποτέλεσμα ήταν ευτυχώς πέραν πάσης προσδοκίας. Οι επιλογές μας που γίναν με καλλιτεχνικά και μόνο κριτήρια μάς οδήγησαν με ασφάλεια σε μια διαρκώς αυξανόμενη ροή εισιτηρίων. Στις εννιά παραστάσεις ευτυχήσαμε να έχουμε 9000 θεατές και ήδη εξασφαλίσει καμμιά εικοσιπενταριά soldouts στο επερχόμενο διάστημα. Όλα αυτά, σοβούντος ήδη του κορ0νοϊού. Στις τελευταίες παραστάσεις δεν πήγα ούτε εγώ, λόγω πανδημίας, όμως ήσαν soldout! Νομίζω ότι με τον Γιάννη Κακλέα, τους πολύτιμους συντελεστές μας, τους σπουδαίους ηθοποιούς μας, την ορχήστρα και τον μαέστρο κάναμε κάτι που δεν θα μπορούσε κανείς να παραβλέψει. Ήμασταν δοσμένοι ψυχή τε και σώματι.
Τώρα έρχεται ο τέταρτος άθλος. Το ξανα-ανέβασμα. Ήμαστε όλοι εδώ, με όλο μας το είναι και αναμένουμε προετοιμάζοντας τα πάντα για κάτι ακόμα τελειότερο. Δεν υπερβάλλω καθόλου.
Μετά από τόσα χρόνια και τόσα βραβεία στη δουλειά της μουσικής του ελληνικού σινεμά, πώς βλέπεις το ελληνικό σινεμά καταρχήν; αν έχει πεθυμήσει να δουλέψεις ξανά σε ελληνική ταινία και αν υπάρχει κάποιος σκηνοθέτης από τους νέους που θα ήθελες να συνεργαστείτε;
Υπάρχει κάτι πολύ βαθύ ανάμεσα στο σινεμά και εμένα. Τα τραγούδια μου συχνά είναι μικρές ταινίες, οι συμφωνικές μου συνθέσεις ακουμπούν και αυτές σε στιγμές στο φορμάτ του soundtrack με την ταινία…στο μυαλό του ακροατή. Είναι πιστεύω κάτι πολύ θετικό αυτό, αφού το ακροατήριο μας πιά, ακόμα και το πιο κλασσικοτραφές ζει στον πολιτισμό της μυθοπλασίας, της εικόνας. Όμως αυτό πρέπει να γίνεται πολύ αβίαστα και αδιόρατα στην κλασική μουσική, ή το τραγούδι.
Η τελευταία μου ταινία ήταν η Ρόζα της Σμύρνης. Με χαρά θα έγραφα μουσική για το σινεμά, αλλά έχω την εντύπωση ότι στην Ελλάδα πολλοί νεότεροι σκηνοθέτες μπερδεύουν το soundtrack με την ηχητική μπάντα. Οι ταινίες τους είναι ανολοκλήρωτες διότι τους λείπει η ευεργετική δράση της μουσικής που είναι το βασικό συστατικό κάθε έργου που αναπτύσσεται στον χρόνο. Από τον Όμηρο και τα Ινδικά έπη έως σήμερα οι δομές που αναπτύσσονται στον χρόνο δημιουργούν την δική τους χρονική υπόσταση και ενότητα διά της μελοποιίας. Είναι το μεγάλο μυστικό της σκηνοθεσίας. Οι μεγάλοι τραγικοί έγραφαν οι ίδιοι και την ποίηση και την μουσική. Όχι από κάποια πρωτόγονη αναπηρία. Αλλά από μεγάλη γνώση.
Σαν άνθρωπος που έχει δουλέψει πολύ στο ελληνικό σινεμά, πώς σου φαίνεται σαν σκηνοθέτης ο Κούτρας και πώς ο Λάνθιμος ;
Απευθύνονται όπως αποδεικνύεται με ορθό τρόπο σε μια νέα, διαφορετική κοινωνία. Οι σύγχρονοι σκηνοθέτες δεν είναι καθόλου το ίδιο με τους παλαιότερους. Δηλαδή ας μην περιμένουμε τον Αιζενστάιν να αναφανεί σήμερα με επιτυχία. Αν γεννηθεί ξανά ο Αιζενστάιν για να έχει επιτυχία πρέπει μεγαλώνοντας να εξελιχθεί σε κάτι πολύ άλλο.
Σε μια εποχή που οι πιο επιτυχημένοι συνθέτες μουσικής είναι dj’s, οι πιο επιτυχημένοι εμπορικοί τραγουδιστές είναι φτωχές απομιμήσεις παλαιοτέρων, οι πιο επιτυχημένοι σκηνοθέτες του σινεμά κάνουν μόνο διαφημίσεις- και όλο αυτό δεν πειράζει κανέναν, σε μια τέτοια λοιπόν εποχή, πάλι καλά, λέω, που εμφανίζονται πότε-πότε δημιουργοί με προσωπικό στίγμα. Κάτι καινό, και ποτέ να μην είναι αποδεκτό από τους παλαιότερους εάν είναι ωστόσο αντιληπτό ως τέτοιο θα τους ξεχωρίζει από την άμορφη μάζα και θα τους δικαιώνει.
Μην ξεχνάς ότι η μουσική που σπουδάσαμε είναι η “Νέα Μουσική”, η “Σειραϊκή” η “Δωδεκαφθογγική” η ‘Αλλεατορική”, οι πρώτοι συνθέτες, το σύστημα του Ξενάκη κλπ. Μπροστά σε αυτά, δύσκολα σε τρομάζει οτιδήποτε άλλο!
Αγωνίζομαι κατά του εαυτού μου πάντα να μην κρίνει το νέο, αλλά να το εξηγεί. Κάθε εξήγηση περιέχει στο τέλος της και την ανάλογη δικαίωση του εξηγούμενου. Εξηγώντας πρώτα λοιπόν, δικαιώνοντας τά νέα δεδομένα με άξονα τον εαυτό τους και όχι τα παλαιότερα δεδομένα, έφτιαχνα πάντα διαρκώς νεότερες βερσιόν και του εαυτού μου, του προσωπικού μου στίγματος. Μπορεί να κράταγα από το -εχθρικά ξένο- νέο στην αρχή ένα μόνο μέρος, αυτό που πρώτο μου “πήγαινε”, όμως γρήγορα το αφομοίωνα και μπορούσα να δω και το υπόλοιπο καθαρά. Η αφομοίωση αυτή γινόταν στην βαθύτερη ουσία του και λιγότερο στην φόρμα του, και αυτή η ενσωμάτωση του νέου, που μπορεί να ήταν για κάποιον άλλο αδιόρατη, ήταν όμως τελικά αυτή για την οποία ήμουν πιο περήφανος μετά!
Οι σκηνοθέτες μας αυτοί λοιπόν μεταξύ κανα-δυό άλλων, έχουν ασφαλώς πολλά να μου πουν. Ίσως κάτι νέο για νέους. Αλλά πολύ περισσότερα για μένα. Μού είναι πολύτιμοι ούτως ή άλλως. Και ναι, θα με είλκυε πολύ να καθρεφτιστώ επάνω σε αυτό τον νέο και διαφορετικό καθρέφτη που είναι ο κόσμος τους.
Πώς βλέπεις το χειμώνα που έρχεται όσον αφορά στο θέατρο και τη μουσική και λόγω κορονοϊού αλλά και ως προς την έλλειψη χρημάτων κ.λπ ;
Χρόνος για τον εαυτό μας. Ευκαιρία για μια ακόμη κατ’ οίκον μετεκπαίδευση. Θα πάρουμε ένα ακόμα ντοκτορά ζωής. Να προσπαθήσουμε, με πολύ χρόνο στη διάθεση μας να καταλάβουμε. Ίσως να φτωχύνουμε κιόλας – με όση αρρώστια αλλά και νέα υγεία μπορεί αυτό να περιέχει, να απομονωθούμε, να επανεκτιμήσουμε. Να ακούσουμε συγκεντρωμένοι μουσική επιλογής μας και με τη θέληση μας (αν κανείς ακόμα το κάνει). Να διαβάσουμε τυπωμένο χαρτί. Να δούμε και τι απομένει από μάς χωρίς την ενοικίαση χρήσης της ζεστής μας θάλασσας, την κατανάλωση απεριόριστου αλκοόλ και ολίγον τής αρχαίας μας ιστορίας, δηλαδή χωρίς τον περήφανο τουρισμό μας. Όλα αυτά ελπίζω μέσα στο Φθινόπωρο. Ο χειμώνας θα έχει σίγουρα πολλά εμβόλια και φάρμακα. Οπότε όλα θα ξαναπάρουν μπροστά. Το εάν θα δουλεύουν και για πόσο αυτά τα εμβόλια και τα φάρμακα όμως, δεν θα το ξέρει κανείς μας.
Ετοιμάζουμε στην ΕΡΤ ξανά το νέο θέατρο στο ραδιόφωνο που θα στρέψει λίγο το θεατρικό ενδιαφέρον σε μάς.
Ετοιμάζεις κάτι για τη Στέγη το χειμώνα που έρχεται;
Έχω στην διάρκεια του πρώτου “Μένουμε Σπίτι” γράψει δύο έργα. Εκτός από το “Πάμε να βρούμε λίγη Θάλασσα” σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου, με τη Βερόνικα Δαβάκη, που έχει την απρόσμενη απήχηση μιας αντίδρασης, και από μερικά ακόμη τραγούδια που δεν εξεδόθησαν ακόμη, έγραψα και ένα κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα που θα παιχτεί από την ΚΟΑ και τον Γιώργο Πέτρου στη Στέγη τον Μάρτιο.
Ποιο είναι το πιο άμεσο σχέδιο που έχεις (πες για το Σούνιο το Σεπτέμβριο);
Υπάρχει μια προγραμματισμένη παραγωγή μισο-προμαγνητοσκοπημένης και ταυτόχρονα live streaming συναυλίας στο Σούνιο. Θα παιχτεί ένα μη εκτελεσμένο, ζωντανά, έργο μου (γίναν δύο αποτυχημένες ημι-απόπειρες στο παρελθόν). Τρίτη και φαρμακερή! Πρόκειται για τίς “Παραλλαγές Σε Μιαν Αχτίδα” σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη. Ένα ολόκληρο ποιητικό έργο-επιτομή τρόπον τινά στην έκδοση του “Ήλιου του Πρώτου”. Το έχω μελοποιήσει ολόκληρο και θα παιχτεί στον Ναό του Ποσειδώνα, στο Σούνιο. Με την Συμφωνική Ορχήστρα και Χορωδία της ΕΡΤ, μαέστρους τον Στάθη Σούλη και την Κ. Πλόκα αντίστοιχα και φυσικά πάντα με την πολύτιμη άδεια της κας Ιουλίτας Ηλιοπούλου. Τραγουδούν σε αυτό το έργο ο Κώστας Μακεδόνας, η Μυρσίνη Μαργαρίτη, ο Γιώργος Φλωράκης και η Βερόνικα Δαβάκη.
Συνθέτω επίσης αυτή την περίοδο ένα έργο διάρκειας πενήντα λεπτών για τα 2500 χρόνια από την Σαλαμίνα και τίς Θερμοπύλες. Επάνω σε λιμπρέτο του Γιώργου Κοροπούλη, απαρτιζόμενο από αποσπάσματα αρχαίων ιστορικών και ποιητών. Ομοίως για χορωδία, συμφωνική ορχήστρα ηθοποιούς και σολίστες. Αυτό ως ζωντανή εκτέλεση νομίζω έπεσε θύμα του ΚορωναΙού, εκεί όπου κόλλησαν τα Περσικά στίφη, πέρασαν οι αόρατοι κινεζικοί ιοί. Είναι παραγγελία του ΥΠΠΟ και της υπουργού κας Λίνας Μενδώνη.
Ετοιμάζεις για κάποιον τραγούδια, απλώς τραγούδια, αυτή την εποχή ;
Ετοιμάζω και τα εκδίδω ένα-ένα γιατί η εποχή πάσχει από μουσική δυσπεψία και μετεωρισμό. Με συνέπεια να παθαίνω εγώ χειρότερη δυσπεψία γιατί γράφω πέντε δέκα το μήνα και εκδίδω ένα το τρίμηνο οπότε καταλαβαίνετε, στομώνουν. Τα ξεπερνώ, τα ξεχνώ κάπου στον υπολογιστή μου και γράφω τα επόμενα…
Προσπαθώ να καθυστερήσω τον εαυτό μου αλλά μάταια.
Παρατηρώ με απόλυτη απόγνωση ότι κανείς δεν ακούει πλέον σήμερα, ούτε καν τραγούδια. (Ιδιαίτερα οι πλησίον της τέχνης, δεν ασχολούνται μαζί της καθόλου). Ο δε πολύ κόσμος είναι παραζαλισμένος Ακούν τόσο παθητικά τα εκτοξευόμενα προς αυτούς τραγούδια που προβάλλονται ετσιθελικά για να τροφοδοτούν τα μαγαζιά και τις λαϊκοπόπ φίρμες. Παθητικά και μπουκωμένα φτάνει στα αυτιά του κόσμου η μουσική μας, όπως ακούγεται το τραγούδι της πίστας στην τουαλέτα του παραθαλάσσιου αστικού σκυλάδικου την ώρα που οι πελάτες αφοδεύουν.
Καταρχήν έχουν φτιάξει οι διάφοροι περί την εκμετάλλευσιν του τραγουδιού τόσα ηλίθια και αντικρουόμενα ιδεολογήματα που μάς έρχονται γέλια. Δεύτερον σκέπτονται πρωθύστερα, δηλαδή ότι πρέπει ένα τραγούδι για να αξίζει να το ξέρουν ήδη, δηλ να τους έχει εμφυτευθεί με εγχείρηση ανοικτού κρανίου, με διαφημιστικό βομβαρδισμό. Δεν έχει πολλές φορές σημασία να τους αρέσει, αλλά να το ξέρουν. Αφού δε κανείς δεν ψάχνει να βρει τον κρυμμένο θησαυρό δεν θα υπάρχει κιόλας.
Αυτά τα λέω γιατί κάποιες φορές μερικοί με ρωτούν γιατί δεν γράφω πιά τραγούδια. Μα και γράφω και παρουσιάζω και εκδίδω. Και γίνονται θεωρώ και αρκετά γνωστά.
Έχω παρουσιάσει και εκδώσει πενήντα τραγούδια τα τελευταία τρία -τέσσερα χρόνια. Μεταξύ αυτών μερικά με την Αλεξίου, τον Μητσιά, τον Αδαμαντίδη, τον Νταλάρα, τον Στόκα. Και επιτυχίες κάποια τα λες ασφαλώς. Η τελευταία έκδοση, τό “Πάμε να βρούμε λίγη Θάλασσα¨ με την Βερόνικα Δαβάκη έχει, μου λένε, κοντά 250.000 θεάσεις-ακροάσεις σέ ένα τρίμηνο.¨ Εκεί κοντά είναι και κάποια προηγούμενα από το νέο “Λόγω Τιμής”. Τι να τους πεις; Δε σου λέω για αυτά με τον Στόκα, τον Μητσιά η την Αλεξίου.
Επιτυχίες αληθινές πιά δεν κάνει κανείς. Ιδίως οι “της άλλης όχθης” που χωρίς αυτές πεθαίνουν, αυτοί κι αν δεν κάνουν. Από φόρα όλα πάν. Από μιμητισμό και έλλειψη εναλλακτικής. Ο λόγος που δεν γίνονται επιτυχίες όμως, η στειρότητα αυτή δεν ευρίσκεται στην παραγωγή, αλλά στο κοινωνικό σύνολο. Επιτυχίες αναδεικνύει το κοινωνικό σύνολο όταν έχει ελπίδες. Όχι κατάθλιψη. Ακόμα και στον πόλεμο έκανε επιτυχίες, γιατί ήλπιζε. Πολύ τους σκέφτομαι ωστόσο, τους συνανθρώπους μου, τους συνερίζομαι. Θα σωθούν όταν ξαναελπίσουν. Βασίμως ελπίζω.
Για ποιον τραγουδιστή από τους σημερινούς θα ήθελες να γράψεις τραγούδια ή να συνεργαστείς, από αυτούς που δεν έχεις ήδη συνεργαστεί;
Εκτιμώ πολύ την Γιώτα Νέγκα, η εργασία που κάνει στην φωνή της την τοποθετεί στην κορυφή. Εκτιμώ την αυθεντικά λαϊκή βερσιόν της Φωτεινής Βελεσιώτη, την αέρινη και ερωτική Μελίνα Κανά. Από αυτές τίς τρείς δυστυχώς η τελευταία μόνο, η Κανά, έχει και ένα αντάξιο της ρεπερτόριο, αξιοζήλευτο. Οι άλλες δύο σπουδαίες περιπτώσεις αξίζουν πραγματικά πολύ καλύτερο πρωτογενές ρεπερτόριο. Αν τους ενδιαφέρει η ιστορία και όχι η εφήμερη δόξα θα πρέπει να ρισκάρουν το σήμερα για το αύριο. Πόσο μάλλον το μεθαύριο. Από άνδρες εκτιμώ πολύ τον Κώστα Μακεδόνα και τον Γιάννη Κότσιρα. Και με τους δύο έχω δουλέψει αλλά πολύ λίγο.
Αν μπορούσες να κάνεις κάτι, ένα δίσκο, μια παράσταση ή κάτι τέτοιο για το 1821 με αφορμή τα 200 χρόνια χωρίς να έχεις κανένα οικονομικό ή άλλο περιορισμό, τι θα ήταν αυτό;
Έχω μια ιδέα αλλά δεν θα στην πω μην την πάρει το ποτάμι.
Όταν ξεκινούσες στο χώρο της μουσικής, στα 20, πώς φανταζόσουν στην ιδανική περίπτωση το Δημήτρη Παπαδημητρίου στην ηλικία που είσαι σήμερα; Είναι καλύτερα, χειρότερα ή όπως ήλπιζες;
Είμαι ευτυχώς καλύτερα από ότι δίκαια φοβόμουν και δυστυχώς χειρότερα από ότι αδίκως θα ήλπιζα.!!! Το γεγονός ωστόσο ότι στην πραγματικότητα δεν τίς κάνω αυτές τίς αποτιμήσεις σημαίνει ότι δεν έχω την αίσθηση ολοκλήρωσης, μεγάλης ωριμότητας κλπ. Νοιώθω άχρονος ακόμη, η ζωή γύρω μου είναι πάντα καινούργια και με εκπλήσσει, με μαθαίνει καινούργια κόλπα και κατατόπια. Αγαπώ ακόμα πολύ τους ανθρώπους και δεν είμαι θυμωμένος με τους νεότερους. Δεν είμαι επίσης θυμωμένος με το παρελθόν μου. Άρα καλά. λέω, τα πήγαμε. Ο υιός μου ελπίζω να πλαισιωθεί από έναν βαθιά και σοφά νέο πατέρα. Έναν χωρίς κακά χρωστούμενα. Τον περίμενα να μου δείξει κι εμένα τη ζωή. Και ήδη το κάνει.
Α! Πρόπερσι μόλις έγραψα το πρώτο μου πλήρες έργο. Τους ζωγράφους. (τα “Ζωγραφικά Soundtracks”) Όταν το άκουσα για πρώτη φορά αισθάνθηκα ότι με ξεπέρασε έργο μου. Φοβήθηκα ότι από κει και πέρα ίσως να μην επαναλάβω το εσωτερικό μου σκορ. Ευτυχώς αυτοδιεψεύσθην με τους “Πλανόδιους των Ονείρων” και το “Κοντσέρτο για Πιάνο”. Δεν έχω εκδώσει κανένα από αυτά τα έργα. Θα το κάνω όταν αισθανθώ ότι ο κόσμος έχει ξεπεράσει την απελπισία του. Αυτό δεν έχει να κάνει με τον κορωναϊό ή λχ το όποιο πολιτικό σκηνικό, και όποιες άλλες φτήνιες που κάποιος θα μπορούσε να σκεφτεί. Έχει να κάνει με την επανεκκίνηση των θετικών μας αξιών και συναισθημάτων. Γιαυτό και θα γίνει, αυτή η επανεκκίνηση εννοώ, αφού τελικά είναι πάντα στο χέρι μας. Απλά είμαστε πολύ κορόιδα.
ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΤΟ YOUFLY.COM ΣΤΟ GOOGLE NEWS ΚΑΝΟΝΤΑΣ ΚΛΙΚ ΕΔΩ.
