18.9 C
Athens
Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024

Ένα αντίο στον Δημήτρη Ψαριανό (που είχαμε λησμονήσει…)

Ένα αφιέρωμα και ένα αντίο στον σπουδαίο Δημήτρη Ψαριανό, που είχαμε λησμονήσει.

Σε φωτογραφία ο Δημήτρης Ψαριανός

Έζησε σεμνά.
Τραγούδησε αισθαντικά και χαμηλόφωνα. Έφυγε αθόρυβα.
Έτσι με λόγια λιτά και απέριττα, θα μπορούσε κανείς να σκιαγραφήσει μια μοναχική αλλά όχι και αμελητέα, μακρόχρονη πορεία στο νεότερο τραγούδι μας. Προσπερνώντας τις συνήθεις ανόητες και ηχηρές μεγαλοστομίες του στυλ «έφυγε ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΕΡΩΤΙΚΟΣ ερμηνευτής… τραγουδά πλέον στη γειτονιά των αγγέλων», αλλά και προχειρογραμμένα κείμενα στο πόδι για την παρουσία του, τα οποία ανερυθρίαστα αναπαράγουν αυτούσια έγκριτες ιστοσελίδες, που δεν μπήκαν καν στον κόπο μιας υποτυπώδους έρευνας, θα ήθελα με την καρδιά μου οδηγό,  να φωτίσω μερικές ξεχωριστές στιγμές του Δημήτρη Ψαριανού, που κουβαλούν την δίκη τους ιστορία!

Δημήτρης Ψαριανός: Αφιέρωμα στον σπουδαίο καλλιτέχνη

Παρθενική εμφάνιση: Στα πρώτα προγράμματα, στο θρυλικό Κύτταρο, της οδού Ηπείρου, ανάμεσα σε rock συγκροτήματα των seventies, δίπλα στον Δημήτρη Πουλικάκο με τον Εξαδάκτυλο, τον Παύλο Σιδηρόπουλο και την Δέσποινα Γλέζου! Δεν συμμετείχε, δυστυχώς, στο θρυλικό άλμπουμ «Ζωντανοί στο Κύτταρο», ωστόσο ένα εκπληκτικό single του 1972 σε στίχους του Δημήτρη Ιατρόπουλου, με τίτλο «Το πρόβλημα» μάρτυρα υψηλής αξίας ψυχεδελικές αναζητήσεις του Ψαριανού!

Ο Μεγάλος Ερωτικός

Αναρωτιέμαι τι μπορεί να σημαίνει για έναν νεαρό ερμηνευτή, να παίρνει ουσιαστικά το δισκογραφικό του βάπτισμα, με ένα έργο τόσο εμβληματικό όσο ο «ΜΕΓΑΛΟΣ ΕΡΩΤΙΚΟΣ». Μια βραδυφλεγής βόμβα αστείρευτου πολιτισμού που σηματοδότησε την κορυφαία πράξη αισθητικής αντίστασης στην κακογουστιά και τον πρωτογονισμό της επταετίας! Η μελοποιητική δύναμη του Μάνου Χατζιδάκι συναντά τον ερωτικό ποιητικό λόγο της Μυρτιώτισσας, του Κ.Π.Καβάφη, του Οδ.Ελύτη, του Δ.Σολωμού, του Ευριπίδη, του Φ.Γκ.Λόρκα… Από τις πρώτες κιόλας στροφές του δίσκου, η τρυφερή φωνή του Ψαριανού ηλεκτρίζει την ατμόσφαιρα: «Με την πρώτη σταγόνα της βροχής σκοτώθηκε το καλοκαίρι…»  Ο ίδιος ο συνθέτης έγραψε χαρακτηριστικά:  «Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΕΡΩΤΙΚΟΣ είναι ένας λαϊκός Θεός που ζει στην φαντασία μας απ’ τη στιγμή που γεννιόμαστε ίσαμε να πεθάνουμε, όμορφος, εφηβικός και αδιάκοπα ζωντανός.

Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΕΡΩΤΙΚΟΣ δε φοράει γραφικά τοπικά ρούχα.

Φοράει δικά του που συνθέτουν δύσκολους συνδυασμούς ήχων, ανάλαφρων χρωμάτων και ποιητικών ονείρων. Δεν περιέχει μηνύματα που εύκολα τα σβήνουν οι βροχές. Δεν αντιστέκεται… Η σειρά που ακολουθούν τα ποιήματα αυτά των Ελλήνων ποιητών σχηματίζει έναν αδιάσπαστο κύκλο τραγουδιών, μια λειτουργία, κάτι σαν τους εσπερινούς Αγίων σ’ ερημοκλήσια μακρινά με τη συμμετοχή φανταστικών αγγέλων, εραστών, παρθένων και εφήβων. Είναι μια λιτανεία περίεργη, όμως και τόσο φυσική… διάλεξα με προσοχή τους τραγουδιστές που θα τα ερμήνευαν. Και πρώτα η Φλέρυ Νταντωνάκη, με πάθος, σπάνια φωνή κι εσωτερική ένταση, και ο Δημήτρης Ψαριανός, απέριττος, νεανικός και γνήσια λαϊκός».

Τι σπάνια τύχη! Με ένα και μόνο Μουσικό έργο, τόσο η Φλέρυ όσο και ο Δημήτρης πέρασαν στην αθανασία…

Εικόνα από το ο μεγάλος ερωτικός του Δημήτρη Ψαριανού

Και εδώ είναι το θέμα! Με ένα τέτοιο ξεκίνημα, πώς θα μπορούσε να διαγραφεί μια κάπως εφάμιλλη συνέχεια; Κι όμως, η σεμνή παρουσία και το ακριβό του ήθος, τον οδήγησαν σε ευτυχείς συνεργασίες και ιστορικές ερμηνείες! Οι «Σκλάβοι πολιορκημένοι» του Κώστα Βάρναλη, σε μουσική του Νίκου Μαμαγκάκη (1975, με την Μαρία Δημητριάδη) υπήρξε μια από τις κορυφαίες αυτών! Δίσκος φορτισμένος από το κλίμα της Μεταπολίτευσης και κατάφορτος σκωπτικών μηνυμάτων για… πολλούς αποδέκτες!

Αφιέρωμα – Δημήτρης Ψαριανός: Κέντρο Διερχομένων

Όπως και το «Κέντρο διερχόμενων», λίγα χρόνια αργότερα (1982), και πάλι του Μαμαγκάκη, σε ποίηση του αξεπέραστου πεζογράφου Γιώργου Ιωάννου! Ίσως ο δίσκος με την μεγαλύτερη εγγύτητα προς τον «Μεγάλο Ερωτικό», ως προς την ερμηνεία του Ψαριανού. Αισθαντικές μπαλάντες, ιδιόμορφα λαϊκά τραγούδια, ζεϊμπέκικα σε παράξενο ρυθμό, βαθιά ανθρώπινες ιστορίες και λαϊκά στιγμιότυπα. Τραγούδια πολύ ιδιαίτερα και προχωρημένα σε επίπεδο μελωδικής φόρμας αλλά και αρκετά τολμηρά σε στιχουργικό, για την εποχή τους! Τα μοιράζονται τρεις διαφορετικοί ερμηνευτές, που ουσιαστικά υποδύονται συγκεκριμένους ρόλους: Η Ελευθερία Αρβανιτάκη υποδύεται το ρόλο μιας αφελούς και καλοκάγαθης πόρνης που απευθύνεται στον φαντάρο φίλο της, ο Δημήτρης Κοντογιάννης, έναν λαϊκό τύπο του υποκόσμου και ο Δημήτρης Ψαριανός, έναν ευαίσθητο νεαρό που περιμένει μάταια την επιστροφή του αγαπημένου ή της αγαπημένης του (παραμένει σκόπιμα ασαφές).

Δημήτρης Ψαριανός κέντρο διερχομένων

Εκείνη τη Νύχτα και Τα Χαμένα Χρόνια

Με τον Μίμη Πλέσσα, ο Ψαριανός ηχογράφησε τους δυο πιο πολιτικούς δίσκους της καριέρας του: Τον δίσκο «Εκείνη τη νύχτα» (1974, με την Ελένη Βιτάλη και τον Βλάσση Μπονάτσο), αφιερωμένο στην αιματηρή εξέγερση των φοιτητών του Πολυτεχνείου και τα «Χαμένα χρόνια» (1977 με την Βούλα Σαββίδη) με τραγούδια για την μετεμφυλιακή Ελλάδα και τις ανοιχτές πληγές της. Αληθινά διαμάντια θα ανακαλύψει σε αμφότερους ο φιλοπερίεργος και ανήσυχος ακροατής, ειδικά στον δεύτερο! Ενδεικτικά, αναφέρω το αριστούργημα με τίτλο «Η Παναγιά στα τζάμια» που μεταφέρει μοναδικά όλο τον πόνο και τον σπαραγμό μιας ταραγμένης εποχής!

Θα αποτελούσε παράλειψη η μη αναφορά στον δίσκο «Τα ερωτικά» σε ποίηση Pablo Neruda και ελεύθερη απόδοση του Λευτέρη Παπαδόπουλου. Οι μελωδίες του Χρήστου Γκάρτζου και οι ερμηνείες του Ψαριανού δημιουργούν ένα μαγευτικό αποτέλεσμα που αγαπήθηκε πολύ στην εποχή του με τραγούδια όπως «Μικρή και τριανταφυλλένια», «Γυναίκα μήλο σάρκινο», «Όχι εγώ δεν σ’αγαπώ» και άλλα…

Ο Δημήτρης Ψαριανός

Δημήτρης Ψαριανός – Αφιέρωμα: Στ’ουρανού τα περιβόλια

Στο τελείωμα αυτού του σημειώματος, θα ήθελα εμφατικά να αναφερθώ και σε ένα μουσικό έργο που γρήγορα ξεχάστηκε και δεν ξανακούστηκε από το 1975 που πρωτοκυκλοφόρησε (αν ακούστηκε και τότε!). Πρόκειται για τον δίσκο «Στ’ουρανού τα περιβόλια» σε ποίηση του ακριβού Άκου Δασκαλοπούλου και μουσική Γιώργου Κοντογεώργου, ενός εξαίρετου συνθέτη με ελάχιστη αλλά καθοριστική παρουσία στα μουσικά μας πράγματα! Έπειτα από τρεις υπέροχους δίσκους (όπως η «Γύφτισσα μέρα») και σπουδαίες ενορχηστρώσεις (στο «Περιβόλι του τρελού» του Σαββόπουλου), εγκατέλειψε το τραγούδι και αφοσιώθηκε στην επιστήμη της Ιατρικής! Αν βρείτε χρόνο, ακούστε τον Δημήτρη Ψαριανό στα τραγούδια «Του Θοδωρή Κολοκοτρώνη» και «Σε λέγανε Χριστίνα ή Μαρίνα»! Πραγματικά αξίζει τον κόπο και τον χρόνο σας!

Πέρα από το εύρος των φωνητικών δυνατοτήτων, μπορεί ένα χαρακτηριστικό και ιδιαίτερο ηχόχρωμα να χαράξει ανεξίτηλα την καρδιά και την συλλογική μας μνήμη, με το ήθος και την ευαισθησία που κομίζει. Αυτό σκέφτομαι κάθε φορά που παρατηρώ τον Χατζιδάκι, στην ταινία-αφιέρωμα του Παντελή Βούλγαρη για τον «Μεγάλο Ερωτικό», να διδάσκει στο στούντιο τον Δημήτρη Ψαριανό με πατρική αυστηρότητα και τον τελευταίο να τραγουδά μαζί με την Φλέρυ Νταντωνάκη: «Αν μ’αγαπάς κι ειν’όνειρο, ποτέ να μην ξυπνήσω…».

Κάπως έτσι δεν γράφεται η Ιστορία;

Ασπρόμαυση φωτογραφία του καλλιτέχνη

Δείτε επίσης:

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link) Youfly.com.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ακολουθηστε μας
65,000ΥποστηρικτέςΚάντε Like
13,090ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
11,546ΑκόλουθοιΑκολουθήστε

ΔΗΜΟΦΙΛΗ