Σε ένα μάλλον άνυδρο δισκογραφικό τοπίο, με τις αξιόλογες παραγωγές ολοκληρωμένων εγχώριων άλμπουμ να μετριούνται στα δάχτυλα ενός χεριού για τη χρονιά που μόλις μας άφησε, η επανεκτέλεση ενός εμβληματικού μουσικού έργου, όπως το «Εμπάργκο» του Θάνου Μικρούτσικου και του Άλκη Αλκαίου δεν μπορεί παρά να αποτελεί ένα ουσιαστικό αλλά και συμβολικό γεγονός υψίστης καλλιτεχνικής σημασίας.
Πόσο μάλλον όταν προσεγγίζεται από μια νέα οπτική, με εμπνευσμένες -και ευτυχώς όχι «ανατρεπτικές»- ενορχηστρώσεις αλλά και με τις φωνές δύο σπουδαίων ερμηνευτών, οι οποίοι έχουν άρρηκτα συνδέσει το όνομα τους με την ακατάπαυστα δημιουργική παρουσία του μεγάλου μας συνθέτη, τα τελευταία χρόνια!
Η πρώτη κυκλοφορία του δίσκου «Εμπάργκο»
Ο δίσκος «Εμπάργκο» θα κυκλοφορήσει, για πρώτη φορά, γύρω στα 1982. Στην αυγή μιας δεκαετίας μεγάλων και όχι πάντα θετικών κοινωνικοπολιτικών αλλαγών! Αναμφισβήτητα, η Ελλάδα γυρίζει σελίδα. Το ίδιο και ο Θάνος Μικρούτσικος που, σε μία σταθερά ανιούσα πορεία, αφήνει πίσω του μια άκρως πολιτικοποιημένη δημιουργική πενταετία στη LYRA και σε καινούργια δισκογραφική στέγη πλέον απλώνει το χέρι σε μία νέα γενιά στιχουργών και ποιητών. Διευρύνει τους μουσικούς πειραματισμούς του σε μία ευρεία γκάμα που ξεκινάει από το rock, φλερτάρει πρόσκαιρα με το λαϊκό και φθάνει μέχρι τις παρυφές της σύγχρονης αβάν γκαρντ τζαζ ή ενός progressive ήχου. Στον δίσκο αυτό, έχουμε την πρώτη ολοκληρωμένη εμφάνιση του Άλκη Αλκαίου. Συνεργασία και σχέση ζωής συνθέτη και ποιητή, που ξεκινά από ένα ποίημα του Αλκαίου δημοσιευμένο στον «Ριζοσπάστη» στα τέλη της δεκαετίας του 70, με τίτλο «Φλεβάρης 1848», το οποίο ο Μικρούτσικος θα μελοποιήσει πάραυτα.
Σε αυτό τον δίσκο, τα σοκ που υφίσταται ο «ανυποψίαστος» ακροατής είναι πολλαπλά και εφάμιλλα του προηγηθέντος αριστουργήματος του Μικρούτσικου «Τροπάρια για φονιάδες» (1977), με τον ακριβό λόγο του Μάνου Ελευθερίου. Το «Εμπάργκο» αποτελεί ένα ολοκληρωμένο μουσικό έργο, που επιβάλλεται στον ακροατή από την πρώτη μέχρι την τελευταία του νότα. Ο Άλκης Αλκαίος σκιαγραφεί ένα σύμπαν μεθυστικό, ιδιαζόντως αινιγματικό και γοητευτικά απόκοσμο, όπου το σημαίνον βρίσκεται σε ανελέητο αγώνα δρόμου με το σημαινόμενο.
Tα τραγούδια του δίσκου
Το σύντομο εναρκτήριο τραγούδι – με την επιτακτική προσταγή «Τους προβολείς στήσε!»- αισθητοποιεί το μανιφέστο μιας καλλιτεχνικής πορείας με έμπρακτο παρελθόν αλλά και προοπτική: «Η Τέχνη δεν πρέπει να αντανακλά σαν τον καθρέφτη / μα σα φακός να μεγεθύνει!» επαναλαμβάνεται εμφατικά και δις! Ακολουθεί το «Κακόηθες Μελάνωμα» αφιερωμένο στον αυτόχειρα αναθεωρητή φιλόσοφο του μαρξισμού Νίκο Πουλαντζά. Αμφότερα ερμηνευμένα μοναδικά από τον ίδιο τον συνθέτη. Και τα υπόλοιπα τραγούδια του δίσκου, με τις θεατρικές ερμηνείες της Μαρίας Δημητριάδη, τον χειμαρρώδη Βλάσση Μπονάτσο και τον γλυκύτατο Κώστα Καράλη, κεντρίζουν τον εφησυχασμό, ξυπνούν τις αισθήσεις μας, ζωγραφίζουν στον αέρα τοπία υπερρεαλιστικά και γοητευτικά. Ξεχωριστή αναφορά και ειδική μνεία, σας παρακαλώ, στη «Γαμμαγραφία (Σαλβαδόρ 80)», τραγούδι που αποτελεί ένα μίνι συμφωνικό έργο αξιώσεων, στην γλυκύτατη «Πρωινή ή βραδινή σερενάτα» αλλά και στο αβάσταχτα ελκυστικό «Ταπεινό ρέκβιεμ για το μέλλον (ή το άλλο πρόσωπο ενός αυτόνομου)».
Ο Ίκαρος και ο Προμηθέας στο γκέτο της Νεμέας, ο Ναζίμ Χικμέτ που κάνει διαδήλωση στη Ρώμη, ο χλωμός Μιγκέλ στην πλατεία Χόρχε ντ’Αλβαράδο (τι εξαίσια απροσδιόριστη φιγούρα, μου θύμιζε ανέκαθεν τον καβαφικό νεαρό Καισαρίωνα, για τον οποίο ελάχιστα είχε καταγράψει η Ιστορία κι έτσι ο ποιητής «ελεύθερα τον έπλασε στο νου του, ωραίο κι αισθηματικό, χλωμό και κουρασμένο, ιδεώδη εν τη λύπη του…»), τα κελιά μέσα στο Χημείο του Μαγιού, η ποιήτρια Σύλβια Πλαθ κάτω από τη θεσσαλική βροχή, ένας δρομέας «ημιαντοχής» (ευθεία αλλά και τρυφερή κριτική στον Διονύση Σαββόπουλο για τις τότε ιδεολογικές «περιπλανήσεις» του) έξω από την Ιεριχώ, οι «πρεζονόμοι» που νανουρίζονται με Βάγκνερ, οι Βησιγότθοι, η μυστηριώδης Αλίκη με το μαχαίρι, η Αντιγόνη, ένα πεδίο βολής φτηνό που βρίζοντας ασκούνται οι φαντάροι και φυσικά η Μεσόγειος δεμένη με σκοινιά (που σαφώς ανακαλεί περιγραφές από τους «Πέρσες» του Αισχύλου). Ναι, σωστά καταλάβατε!
Περίοπτη θέση στο δίσκο έχει και το «Ερωτικό»
Στον δίσκο αυτό, καταλαμβάνει περίοπτη τη θέση του και το «Ερωτικό», γνωστό και ως «Πιρόγα», με τη φιλική συμμετοχή του Μανώλη Μητσιά, σε μια οριακή εκτέλεση. Το πρώτο ζεϊμπέκικο του Θάνου Μικρούτσικου που σφράγισε μια εποχή. Θείο και λυτρωτικό. Τραγούδι συγκυρίας, από αυτά που θα αποτελέσουν σπάνια αρχαιολογικά ευρήματα για τον ιστορικό του μέλλοντος! Αλλά και η απαρχή μιας ευρύτατης αποδοχής! Η μετάβαση σε μία νέα δημιουργική περίοδο, μάλλον πιο εμπορική, ευρύτερων ακροατηρίων, δίχως ωστόσο καμία υποχώρηση στην ποιότητα…
Η επανεκτέλεση του «Εμπάργκο» του Θάνου Μικρούτσικου
Νομίζω πως απόψεις του στυλ «αυτά τα έργα δεν τα αγγίζουμε», «τι νόημα έχει αυτή η επανεκτέλεση;», «η πρώτη εκτέλεση παραμένει αξεπέραστη»… αποβαίνουν μάλλον ανούσιες και ατελέσφορες στην περίπτωση μας, πόσο μάλλον που το όλο τωρινό εγχείρημα αποτυπώνει τη βούληση αλλά και τη δημιουργική σφραγίδα του Θάνου Μικρούτσικου. Ομολογουμένως, οι πρώτες ενορχηστρώσεις του 1982 ήταν εξαίρετες και προχωρημένες για την εποχή τους, με συνέπεια να ακούγονται φρέσκες ακόμα και σήμερα! Παρόλα αυτά, από το πρώτο κιόλας τραγούδι στον καινούργιο δίσκο, αντιλαμβάνεται κανείς το αίσθημα της συστολής αλλά και του αληθινού έρωτα για το έργο αυτό από την πλευρά του Μίλτου Πασχαλίδη και του Χρήστου Θηβαίου. Με την ενθαρρυντική έγκριση του συνθέτη, νιώθουν την αδήριτη ανάγκη να καταθέσουν τη δική τους σύγχρονη οπτική, με τρόπο διακριτικό που δεν ακυρώνει, αντίθετα παραπέμπει σταθερά και «αγαπητικά» στην πρώτη εκτέλεση. Τα τραγούδια έρχονται και κουμπώνουν μοναδικά στις φωνές των δυο ερμηνευτών μαρτυρώντας έντεχνα τις καταβολές τους και τη δική τους καλλιτεχνική παρακαταθήκη, στα πολλά χρόνια της πορείας τους στο χώρο του τραγουδιού. Έτσι νομίζω αντιμετώπισαν και οι δυο την ηχογράφηση του δίσκου αυτού: Ως αμετάθετο χρέος! Οφείλουμε να τους το αναγνωρίσουμε…
Μίλτος Πασχαλίδης και Χρήστος Θηβαίος
Είναι αλήθεια ότι οι πολλοί ερμηνευτές της πρώτης έκδοσης του δίσκου διασπούσαν κάπως τη συνέχεια και την ομοιογένεια αυτού του κύκλου τραγουδιών. Τώρα, οι φωνές των δυο τραγουδοποιών προσδίδουν στον δίσκο μία αίσθηση ενότητας και αλληλουχίας επεισοδίων αλληλένδετων, στοιχείο που απουσίαζε από την αρχική εκτέλεση! Στα θετικά του δίσκου να αναφέρουμε, επίσης, και την προσθήκη ενός ακόμα τραγουδιού, του «Spleen», που απουσίαζε από τον δίσκο του 1982, καθώς δεν είχε «χωρέσει» τότε στην περιορισμένη διάρκεια ενός δίσκου βινυλίου. Σαράντα χρόνια μετά, έρχεται και αυτό δικαιωματικά να διεκδικήσει τη θέση που του αναλογεί…
«Να σκεπάσουμε καλά τα παιδιά. Γιατί κάνει πολύ κρύο ακόμα. Ν’ αφήσουμε τις πόρτες μισόκλειστες… Κύριε Ναμπόκοφ τι μυξοκλαίς έγκλειστος στην 63η λεωφόρο της Νέας Υόρκης. Αφού ξέρεις: Εμπάργκο απ’ την ανάποδη θα πει αιχμαλώτισέ με!» διαβάζουμε στο ένθετο της πρώτης έκδοσης του δίσκου. Πάντως, χωρίς υπερβολή, το «Εμπάργκο» μας στοίχειωσε, μας αιχμαλώτισε ισόβια και αμετάκλητα! Εικάζουμε πως το ίδιο θα συμβεί και με τη νεότερη εκτέλεση του έργου, δώρο πολύτιμο σε μία νεότερη γενιά ανήσυχων ακροατών, που θα καταθέτει πάντα αγάπη και σεβασμό στους πρώτους διδάξαντες…
Δείτε επίσης:
- Καλομοίρα: «Έχω έτοιμο τραγούδι για Eurovision»
- Αμάντα Γεωργιάδη: Ποια είναι η εκπρόσωπος μας στην Eurovision 2022
Εάν επιθυμείτε να σχολιάσετε το παραπάνω άρθρο ή οτιδήποτε άλλο στο Youfly, επισκεφτείτε τη σελίδα μας στο Facebook. Ή στείλτε μας μήνυμα στο Twitter. Για φωτογραφικό υλικό και ιστορίες, μεταβείτε στο Instagram μας.
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link) Youfly.com.
