Αλέξανδρος Ευκλείδης: Η Εναλλακτική σκηνή της Λυρικής πληγώθηκε από τη πανδημία

Ο Αλέξανδρος Ευκλείδης διευθύνει την ανανεωμένη Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στην επίσης πολύ ανανεωμένη Εθνική Λυρική Σκηνή – ειδικά από τότε που εγκαταστάθηκε στα κτίρια του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.

Τα τελευταία χρόνια έχει παρουσιάσει θεάματα και ακροάματα από το χώρο της μουσικής, του θεάτρου ή του χορού και όχι μόνο, πράγματα πραγματικά ενδιαφέροντα από την Ελλάδα και το εξωτερικό, αλλά κυρίως διαλεγμένα ακομπλεξάριστα.  Χωρίς τον «φόβο» ότι κάτι που ενδεχομένως δεν προέρχεται από τον σοβαρό ή απλώς «σοβαροφανή» χώρο της τέχνης δεν πρέπει να φιλοξενείται από μια εθνική λυρική σκηνή.

Εκτός όλων των άλλων δε, θα έπρεπε κανείς να επισημάνει πως το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του για την ιστορία και την ανάδειξη της ελληνικής οπερέτας των πρώτων 40 ετών του 20^ου αιώνα, τον έχει ωθήσει στο να ψάξει, να καταγράψει και να παρουσιάσει εξαιρετικά δείγματα του είδους με πραγματικά ενδιαφέροντα τρόπο όπως άλλωστε οφείλει να κάνει για τα εθνικά της μουσικοθεατρικά δημιουργήματα κάθε σοβαρή λυρική σκηνή ενός κράτους…

Η Εναλλακτική σκηνή της Λυρικής πληγώθηκε από τη πανδημία

Την περασμένη σεζόν όπως όλες οι άλλες θεατρικές ή μουσικές σκηνές και βέβαια όπως έγινε και με τη λυρική σκηνή γενικά, η εναλλακτική σκηνή κατέβασε τα ρολά λόγω του κορονοϊού και έτσι χάσαμε την ευκαιρία να δούμε κάποιές πολύ ενδιαφέρουσες παραστάσεις που ακυρώθηκαν τελευταία στιγμή και ήταν κρίμα…

Ο Αλέξανδρος Ευκλείδης όμως και η Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής δεν το βάζουν κάτω. Ανασκουμπώθηκε και ετοίμασε κάτι πολύ ενδιαφέρον ως πρόγραμμα από τώρα έως τα τέλη του 2020, μέχρι την Πρωτοχρονιά δηλαδή. Λογικό ήταν να του ζητήσουμε να μας μιλήσει και το μόνο που θα μπορούσαμε να προσθέσουμε είναι πως ωραία και ενδιαφέροντα όλα αυτά, αλλά πρώτα ο Θεός και… πρώτα ο κορονοϊός…

Πόσο ακριβά πλήρωσε τελικά η εναλλακτική σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής την ξαφνική παύση των παραστάσεών της λόγω του κορονοϊού; τα τραύματα επουλώθηκαν;

Όπως όλοι οι πολιτιστικοί οργανισμοί, έτσι και η Εθνική Λυρική Σκηνή και η Εναλλακτική Σκηνή της βίωσε τις συνέπειες της πανδημίας και των επακόλουθών της. Είναι η πρώτη φορά που ένα γεγονός παγκόσμιας εμβέλειας πλήττει τον κλάδο του θεάματος ταυτόχρονα σε όλο τον κόσμο.

Είναι μία ακόμη συνέπεια της παγκοσμιοποίησης, η οποία έχει και μια παρήγορη διάσταση: όταν ξέρεις πως αντιμετωπίζεις μια συνθήκη κοινή για όλη την ανθρωπότητα, είναι πιο εύκολο να την δεις στωικά. Σε κάθε περίπτωση, ως ένας δημόσιος, επιχορηγούμενος οργανισμός, έχουμε την πολυτέλεια ένα διχτυού ασφαλείας, που μας επέτρεψε να μην φάμε τα μούτρα μας. Εκεί που τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα είναι στο ελεύθερο θέατρο, όπου οι δυνατότητες να απορροφήσουν οι κραδασμοί μιας τέτοιας κρίσης είναι πολύ μικρότερες.

Όλα αυτά τα πολύ ενδιαφέροντα πράγματα που είχαν ετοιμαστεί και ακυρώθηκαν τελευταία στιγμή, έχουν ελπίδα να δουν τα φώτα της σκηνής;

Ευτυχώς η πανδημία μας έπιασε λίγο πριν την ολοκλήρωση του προγράμματός μας της προηγούμενης σεζόν, το οποίο, όπως γνωρίζετε, είναι ιδιαίτερα εντατικό. Οι παραγωγές που αναβλήθηκαν θα παρουσιαστούν είτε αυτήν την καλλιτεχνική περίοδο, είτε την επόμενη. Βεβαίως, κάποιες μικρότερες εκδηλώσεις ενδέχεται να ακυρωθούν, αλλά αυτό είναι ένα τίμημα που αναγκαστικά σε ένα βαθμό θα πληρωθεί. Προσπαθούμε, ωστόσο, οι παραγωγές για τις οποίες έχει δαπανηθεί δημιουργικός χρόνος από καλλιτεχνικές ομάδες να βρουν το δρόμο της σκηνής.

Φαντάζομαι πως ασχέτως αν η Εθνική Λυρική Σκηνή είναι ένα κρατικό ίδρυμα και έχει και καλούς και ευγενικούς και γενναιόδωρους χορηγούς θα είχε κάποιο σοβαρό οικονομικό χτύπημα με όλα αυτά, ή όχι;

Όπως γνωρίζετε, η Εθνική Λυρική Σκηνή είναι ένα από τα ευρωπαϊκά λυρικά θέατρα με τη μικρότερη δημόσια επιχορήγηση (και μιλώ βεβαίως για τα δεδομένα ενός λυρικού θεάτρου ευρωπαϊκής εμβέλειας). Η εξάρτησή μας από το ταμείο, αλλά και τις ιδιωτικές χορηγίες είναι πολύ μεγάλη και σχετίζεται άμεσα με τη λειτουργία του οργανισμού.

Έτσι, μοιραία, εάν διακοπεί η τροφοδοσία από το ταμείο, προκύπτει και πρόβλημα στον οργανισμό. Είμαστε πολύ τυχεροί που οι χορηγοί μας δεν απέσυραν τα χρήματά τους στη δύσκολη αυτή συγκυρία και συνεχίζουν να υποστηρίζουν την ΕΛΣ, με πρώτο φυσικά τον μεγάλο δωρητή της, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Ο μακροπρόθεσμος προγραμματισμός και η συνετή διαχείριση πιστεύουμε πως θα επιλύσουν τα βραχυπρόθεσμα προβλήματα. Βεβαίως, ο κίνδυνος από μια παράταση της κρίσης για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι ένας παράγοντας που μας ανησυχεί.

Παρουσιάσατε το πρόγραμμα της εναλλακτικής σκηνής μέχρι τέλος του χρόνου. Το κάνατε με τη λογική “ξαναμαζεύω τα κομμάτια μου” , “η ζωή συνεχίζεται“  ή “συνεχίζουμε ακάθεκτοι σα να μη συνέβη αυτό που έγινε” ;

 Τα λυρικά θέατρα είναι οργανισμοί με μακροπρόθεσμο προγραμματισμό. Ήμασταν έτοιμοι λίγο πριν την πανδημία να ανακοινώσουμε τον προγραμματισμό μας μέχρι και το τέλος του 2021 και του αφιερωματικού έτους στα 200 χρόνια από την ελληνική επανάσταση. Ωστόσο, η πανδημία μας πρόλαβε και μας ανάγκασε να δούμε τον προγραμματισμό σε μια πιο βραχυπρόθεσμη προοπτική.

Έτσι, ανακοινώσαμε το σκέλος του προγραμματισμού που φτάνει έως το τέλος του 2020, ώστε να πάρουμε τον απαραίτητο χρόνο για να δούμε την εξέλιξη της πανδημίας. Σύντομα θα ανακοινώσουμε και το ημερολογιακό 2021, ένα μεγάλο μέρος του οποίου αφορά τις εκδηλώσεις μας για την επέτειο, οι οποίες υποστηρίζονται από τη δωρεά του ΙΣΝ στην ΕΛΣ. Επομένως, θα έλεγα πως η λογική είναι ένας συνδυασμός όσων αναφέρετε στην ερώτηση: μια επανεκκίνηση μετά από ένα βίαιο σταμάτημα, μία αισιόδοξη προσέγγιση, αλλά και η ανάγκη να πάμε παρακάτω, να δώσουμε δουλειά στους καλλιτέχνες, που έχουν πληγεί τόσο βαθιά, να μη χάσουμε την επαφή με το κοινό μας, με το οποίο έχουμε μια ζωντανή και εύθραυστη σχέση.

Αν ω μη γένοιτο στο πρώτο μισό της σεζόν επαναληφθούν τα περσινά, έχετε σκεφτεί πως θα τα αντιμετωπίσετε; Και το ενδεχόμενο χτύπημα θα είναι ισχυρότερο από πέρσι ή έχετε εναλλακτικές λύσεις και προστασίες;

Καταρχήν, ακολουθούμε όλους τους κανόνες και τις συστάσεις της κυβέρνησης, σε ό,τι αφορά την προστασία των θεατών. Οι εγκύκλιοι για τους κλειστούς χώρους αναμένονται σύντομα και βάσει αυτών θα πορευτούμε. Εάν παραστεί η ανάγκη ακύρωσης παραγωγών, λόγω ενός μερικού ή συνολικού lock down, θα κάνουμε αυτό που κάναμε και λίγους μήνες πριν: θα προσπαθήσουμε να επαναπρογραμματίσουμε τις παραγωγές στο μέλλον.

Είναι προφανές, βεβαίως, πως εάν ένας μεγάλος όγκος παραγωγών συσσωρευτούν, τότε θα είμαστε υποχρεωμένοι να ακυρώσουμε κάποιες από αυτές. Ωστόσο, αυτό αναλογιζόμενοι τη μεγάλη εικόνα, τα εκατομμύρια των ανθρώπων που έχουν επηρεαστεί από την πανδημία, κατανοούμε πως το τίμημα αυτό είναι ελάχιστο.

Επίσης, είμαστε πλέον πολύ πιο έτοιμοι να προχωρήσουμε σε εναλλακτικές σχέσεις με το κοινό, μέσω των ηλεκτρονικών κυρίως μέσων. Σε κάθε περίπτωση, σε τέτοιες κρίσεις οι λύσεις είναι περιορισμένες και δεν υπάρχουν θαυματουργές συνταγές.

 Θέλετε να μας πείτε, κλείνοντας, ποια είναι τα γερά χαρτιά αλλά και τα λιγότερα γερά αλλά ενδιαφέροντα χαρτιά αυτού του προγράμματος των 4 μηνών που αναγγείλατε;

Τη νέα καλλιτεχνική περίοδο θα ανοίξουν δύο σημαντικά έργα του σπουδαίου Μίκη Θεοδωράκη, ο Επιτάφιος και ο Διόνυσος. Δύο πολιτικά έργα θρησκευτικής μουσικής. Ο Επιτάφιος παρουσιάζεται σε νέα ενορχήστρωση του Γιάννη Μπελώνη, ενώ το έργο ερμηνεύει η Μπέτυ Χαρλαύτη, μια τραγουδίστρια με μεγάλη θητεία στο ρεπερτόριο του συνθέτη. Ο Διόνυσος παρουσιάζεται ξανά μετά από δεκαετίες, ερμηνευμένος από τον σπουδαίο Ζαχαρία Καρούνη.

Στη συνέχεια έρχεται στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής μια παραγωγή του Ελληνογερμανικού Θεάτρου με έδρα την Κολωνία, το οποίο γιορτάζει φέτος τα 30 χρόνια διαρκούς παρουσίας του, υπό τη διεύθυνση του σκηνοθέτη Κώστα Παπακωστόπουλου.

Ο θίασος παρουσιάζει τη θεατρική διασκευή της ταινίας του Λαρς φον Τρίερ Europa, σε μια μετάκληση που πραγματοποιείται με την αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος στο Ελληνογερμανικό Θέατρο.

Το Μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής εγκαινιάζει φέτος την παρουσία του στην Εναλλακτική Σκηνή με παραγωγές σύγχρονου χορού, προσανατολισμένες στο να ανανεώσουν το ρεπερτόριο της ομάδας με ένα δίπτυχο δύο σημαντικών χορογράφων της νεότερης γενιάς, με διεθνή παρουσία, της Ερμίρας Γκόρο και του Γιάννη Μανταφούνη.

Τα δύο χορευτικά έργα βασίζονται σε συνθέσεις για κουαρτέτο εγχόρδων των Γιώργου Κουμεντάκη και Δήμητρας Τρυπάνη.

Το Φεστιβάλ Πιάνου της Εναλλακτικής Σκηνής, στην τέταρτη έκδοσή του, είναι αφιερωμένο φέτος στις 32 σονάτες του Μπετόβεν, από τη γέννηση του οποίου συμπληρώνονται φέτος 250 χρόνια. Το ογκώδες αυτό corpus έργων θα ερμηνεύσουν ορισμένοι από τους σημαντικότερους Έλληνες σολίστες του οργάνου, αλλά και ανερχόμενοι νέοι ερμηνευτές.

Στην Κεντρική Σκηνή και με τη συνοδεία της Ορχήστρας και της Χορωδίας της ΕΛΣ παρουσιάζονται, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ, τα έργα χωρίς αρίθμηση για πιάνο και ορχήστρα, ένα ιδιαίτερο και απαιτητικό πρόγραμμα που ερμηνεύεται από κορυφαίους σολίστες.

Σε διάλογο με το πιανιστικό έργο του Μπετόβεν, το οποίο αποτέλεσε σημείο αναφοράς στη συνθετική του καριέρα, βρίσκεται η συναυλία με έργα του Γιώργου Κουμεντάκη για σόλο πιάνο, ερμηνευμένα από τον Στέφανο Θωμόπουλο.

Οι Τέσσερις εποχές, η παράσταση για παιδιά και νέους βασισμένη στο ομώνυμο αριστούργημα του Αντόνιο Βιβάλντι, επανέρχεται για έναν δεύτερο κύκλο παραστάσεων. Η παράσταση του Patari project σε σκηνοθεσία της Σοφίας Πάσχου έχει ως σημείο εκκίνησης τον κύκλο των εποχών, για να μιλήσει στα παιδιά για ζητήματα όπως η αειφορία, η σπατάλη των φυσικών πόρων και ο εγωιστικός ανταγωνισμός που βρίσκεται στη βάση της καταστροφής του περιβάλλοντος. Η παράσταση πραγματοποιείται με την ευγενική χορηγία της Lidl Ελλάς, που την υποστηρίζει για δεύτερη χρονιά.

Η Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής συστηματικά υποστηρίζει την ελληνική μουσικοθεατρική παραγωγή, με νέες αναθέσεις και παρουσιάσεις σημαντικών έργων της εγχώριας παραγωγής. Στον άξονα αυτό εντάσσεται και η παρουσίαση δύο μονόπρακτων οπερών δωματίου του πολυγραφότατου Χάρη Βρόντου, ενός συνθέτη με σταθερή και μακρά παρουσία στο λυρικό θέατρο.

Τα δύο έργα, το Ρέκβιεμ Αχμάτοβα και Η επέτειος παρουσιάζονται σε μουσική διεύθυνση Νίκου Βασιλείου και σκηνοθεσία της Αγγέλας Σαρόγλου.

Το ΗΠΑΡ, μια παράσταση μουσικού θεάτρου βασισμένη σε κείμενο του Ευθύμη Φιλίππου, είναι μια συλλογική δημιουργία μιας μεικτής ομάδας μουσικών του σημαντικού συγκροτήματος σύγχρονης μουσικής ICTUS και των Ελλήνων ηθοποιών και σκηνοθετών Αγγελικής Παπούλια και Χρήστου Πασσαλή.

Ένα διακαλλιτεχνικό εγχείρημα, που διερευνά τα όρια μεταξύ των τεχνών και εφαρμόζει τη λογική του επινοημένου θεάτρου στο μουσικό θέατρο.

Το έργο του Ντέιβιντ Γκρέιγκ Τα γεγονότα, έργο εμπνευσμένο από τη μαζική σφαγή 69 ανθρώπων από τον ακροδεξιό Μπρέιβικ το 2011 στη Νορβηγία, είναι μια πρότυπη συμπαραγωγή της Εναλλακτικής Σκηνής και 8 Δημοτικών Περιφερειακών Θεάτρων.

Στην παράσταση συμμετέχουν τοπικές ερασιτεχνικές χορωδίες, δίνοντας έτσι την ευκαιρία για μία ουσιαστική συνεργασία με φορείς, αλλά και ερασιτέχνες καλλιτέχνες της περιφέρειας. Η παράσταση στην οποία πρωταγωνιστούν η Μαρία Κεχαγιόγλου και ο Κωνσταντίνος Μπιμπής είναι σκηνοθετημένη από τον ανερχόμενο σκηνοθέτη Αλέξανδρο Ραπτοτάσιο.