Το όνομά του είχε γίνει ουσιαστικά συνώνυμο του νέου, περίλαμπρου, Μουσείου της Ακρόπολης. Το οποίο, σταθερά από το 2009, βρίσκεται στα 25 δημοφιλέστερα μουσεία στον κόσμο. Και στην πρώτη δεκαετία της λειτουργίας του (2009-2019) δέχτηκε περισσότερους από 14.500.000 επισκέπτες.
Tον Ιούνιο του 2022, τo Μουσείο της Ακρόπολης έκλεισε τα 13 χρόνια του. Και, όπως μέσα στην πανδημία, που «είδε» και εκείνος τα δύσκολα, ο πρόεδρος του Μουσείου, επίτιμος καθηγητής Αρχαιολογίας, Δημήτρης Παντερμαλής, κράτησε το σύνθημά του: «Εχουμε κουράγιο και είμαστε αισιόδοξοι».
Μαζί με το κουράγιο και την αισιοδοξία του ανθρώπου που γνώριζε το μουσείο σαν την παλάμη του, από τη θεμελίωση έως το άνοιγμά του και τη μετέπειτα λαμπρή λειτουργία του, ας βάλουμε εδώ και το χρώμα.
Αυτό το χρωστάμε στο Δημήτρη Παντερμαλή. Τού το χρωστάει, ως κατατεθειμένη άποψη, η επιστήμη της Αρχαιολογίας, για τα αρχαία ελληνικά γλυπτά. Και τού το χρωστάμε ως μια άλλη οπτική, κόντρα στο λευκό των αγαλμάτων που γνωρίζουμε σήμερα. Το 2012, σε ένα άνοιγμα του μουσείου, επί έναν ολόκληρο χρόνο, με ξεναγήσεις, διαλέξεις και εκπαιδευτικά προγράμματα, είχε καταθέσει το… χρώμα του. Κάπως σαν επιταγή για τις ερχόμενες γενιές.
«Πολλοί πιστεύουν πως το χρώμα δεν ανήκε στην ελληνική αντίληψη και πως καταστρέφει τη φόρμα. Ομως ήταν στο DNA των Ελλήνων καθώς θεωρούσαν πως το μαύρο, το άσπρο, το κόκκινο και η ώχρα γεννήθηκαν μαζί με τα τέσσερα βασικά στοιχεία της φύσης στην κοσμογονία», εξηγούσε, τότε, στη Μαίρη Αδαμοπούλου για τα ιστορικά «ΝΕΑ». Το Μουσείο της Ακρόπολης, άλλωστε, διαθέτει μία από τις καλύτερες συλλογές έργων αρχαίας τέχνης που διασώζουν τα χρώματά τους, έστω και εν ψήγματι.
Στην πολύτιμη, για το μέλλον, δράση του μουσείου, ο Δημήτρης Παντερμαλής «ξενάγησε» τους επισκέπτες στην εποχή που «γεννήθηκαν» τα αγάλματα της συλλογής του Μουσείου. Με γύψινα αντίγραφα, κομμάτια μαρμάρου, ακόμη και αληθινά λουλούδια, επιδεικνύοντας πως οι σημερινές καφέ-μαύρες ξεθωριασμένες στάμπες κάποτε ήταν λαμπερά χρώματα στα μαρμάρινα αγάλματα.
Έρευνες με τη φασματοσκοπική μέθοδο, μελέτες στο εξωτερικό, σχέδια των γλυπτών από την εποχή που ήρθαν στο φως τα αγάλματα, συνδυάστηκαν για να «ντυθεί» το γύψινο αντίγραφο της διάσημης Πεπλοφόρου της Ακρόπολης με χρώμα: γαλάζιο, κόκκινο και πράσινο. Ε, ναι, λοιπόν τα αρχαία αγάλματα ήταν «έγχρωμα», κατέδειξε ο αείμνηστος καθηγητής.
Σημειώστε και αυτή τη λιγότερο γνωστή πτυχή, για τον άνθρωπο που διαμόρφωσε, μεθοδικά, την πολιτική του Μουσείου Ακρόπολης σε «ένα ανοιχτό μουσείο, πολύ φιλικό στον επισκέπτη και την κοινωνία». Άλλη νίκη, αυτή.
«Είναι λάθος τα Μουσεία να είναι αποστειρωμένα», έλεγε. Και διαλαλούσε. Δίνοντας απτές αποδείξεις αυτής της «άλλης» μουσειακής πολιτικής του. Αυτής, της «άλλης» προσέγγισης στη… στείρα αρχαιολογία.
Θυμίζοντάς μας, συχνά πυκνά, το λόγο που είναι σημαντικό ένα μουσείο, όπως εκείνο της Ακρόπολης: «Οσα παρουσιάζονται στο Μουσείο δεν είναι στη χώρα του ιδεατού. Αλλά είναι μια εικόνα πραγματικού κόσμου». Να, λοιπόν, και η ζωντάνια, που οφείλει να εμφυσήσει, και μουσειολογικά και με ειδικές εκδηλώσεις, ένα μουσείο στα εκθέματά του. Θυμίζοντας ότι μπορεί να είναι ένας παρελθών κόσμος, αλλά μπορεί να «ζωντανέψει».
Από το 1973 πρωτοστάτησε, ο Δημήτρης Παντερμαλής, στις ανασκαφές που αποκάλυψαν, σε έκταση 1.500 στρεμμάτων, την άλλοτε «ζωή» στο Δίον, της Πιερίας. Αρχαιολογικό πάρκο, σήμερα, χάρη στις άοκνες προσπάθειες του Δημήτρη Παντερμαλή.
Μέχρι και οι αυλακιές από τα κάρα στους εμπορικούς δρόμους του Δίου θύμιζαν την ζωή που διέτρεχε κάποτε αυτή την αρχαία πόλη. Ιερή πόλη των Μακεδόνων, αφιερωμένη στη λατρεία του Δία, στους πρόποδες του Ολύμπου.
Γεννημένος στη Θεσσαλονίκη, το 1940, ο Δημήτρης Παντερμαλής σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία και κατόπιν Γερμανική Γλώσσα και Φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Με μεταπτυχιακή ειδίκευση στην Κλασική Αρχαιολογία στο Φράιμπουργκ της Γερμανίας (όπου δίδαξε για τρία χρόνια σε ξένους φοιτητές ελληνική γλώσσα και πολιτισμό) και εμπειρία επιμελητή του Μουσείου Εκμαγείων στο ΑΠΘ, εξελέγη επίκουρος καθηγητής και, το 1979, Καθηγητής της Κλασικής Αρχαιολογίας.
Οσοι τα βίωσαν, δεν ξεχνούν τα γλαφυρά μαθήματά του για την αρχαία αρχιτεκτονική, γλυπτική, ζωγραφική και επιγραφική. Τόσο «ζωντανά», όσο και το ανθρώπινο στοιχείο της ελληνικής αρχαιότητας, που ήταν πάντα το επίκεντρο. Αυτό. Το ανθρώπινο στοιχείο. Η ανθρώπινη εξέλιξη. Η ζωή.
Διατέλεσε Πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής, αλλά και Πρόεδρος του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος – ΚΘΒΕ. Όπως και τακτικό μέλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας των Αθηνών και του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου του Βερολίνου.
Να κλείσουμε με κάτι διαφορετικό: Από τα χέρια του Δημήτρη Παντερμαλή έλαβε δύο δώρα ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, κατά την επίσκεψή του στο Μουσείο Ακρόπολης.
Ενα αντίγραφο της «Σκεπτόμενης Αθηνάς» και ένα αντίγραφο αττικού τετράδραχμου, επίσης του 5ου π.Χ. αιώνα. Το αττικό τετράδραχμο δεν ήταν στο πρόγραμμα: «Συνέβη εντελώς αυθόρμητα, επειδή έδειξε ζωηρό ενδιαφέρον όταν, βλέποντας το πρωτότυπο, τού εξήγησα ότι στην αρχαιότητα με αυτά πλήρωναν τους τεχνίτες και τους αρχιτέκτονες», δήλωνε τότε ο πρόεδρος του Μουσείου.
Θυμίζοντας κάτι ακόμη, σημαντικό: «Το Μουσείο Ακρόπολης ‘στεγάζει’ δυο Ακροπόλεις. Την αρχαϊκή και την κλασική. Και η αρχαϊκή έχει έναν και μόνο ναό, εκείνον που ονομάζουμε Εκατόμπεδο ή Προ-Παρθενώνα». Άλλο ένα, μικρό και γοητευτικό και αποκαλυπτικό μάθημα, από τον άνθρωπο που αγάπησε ένα από τα πιο γνωστά μνημεία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς: την Ακρόπολη.
Εάν επιθυμείτε να σχολιάσετε το παραπάνω άρθρο ή οτιδήποτε άλλο στο Youfly, επισκεφτείτε τη σελίδα μας στο Facebook. Ή στείλτε μας μήνυμα στο Twitter. Για φωτογραφικό υλικό και ιστορίες, μεταβείτε στο Instagram μας.
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link) Youfly.com.
