Ο Δημήτριος Ζαπάντης με αφορμή την Παγκόσμια Μέρα Χορού γράφει για την τέχνη του χορού, η οποία μας περιβάλλει στην καθημερινότητά μας.
Η παγκόσμια μέρα χορού έχει καθιερωθεί από την UNESCO από το 1982 να εορτάζεται στις 29 Απριλίου· ημερομηνία γέννησης του Γάλλου χορογράφου και δημιουργού του σύγχρονου μπαλέτου Ζαν Ζωρζ Νοβερ. Ακούγοντας τη λέξη χορό αρκετοί σχεδόν συνειρμικά «ταξιδεύουν» σε ένα «προσωπικό σύμπαν», ανάλογα τις εικόνες που έχουν είτε από τους παραδοσιακούς συλλόγους, άσχετα αν αρκετοί από αυτούς λειτουργούν παραθεσμικά, είτε από προσωπικές υποκειμενικές εμπειρίες. Στο παρόν άρθρο σκοπεύουμε να ασχοληθούμε με το χορό ως τέχνη· και μάλιστα μια από τις τέχνες που μας περιβάλλουν στην καθημερινότητά μας και χρησιμοποιούμε ακόμα και αν δεν το αντιλαμβανόμαστε.
Ξεκινώντας με την μελέτη του χορού μπορούμε να διακρίνουμε δυο τύπων μελέτες τη Χορολογική και την ανθρωπολογική. Ουσιαστικά η δεύτερη είναι η πιο καλά εν-τυπωμένη στην επιστημονική κοινότητα, καθώς μέσα από τις εκφάνσεις των κοινωνικών δομών που πρεσβεύει μπορεί να έρθει σε διάλογο με τις υπόλοιπες επιστήμες. Ουσιαστικά είναι μια μελέτη που πραγματώνεται από άνθρωπο για άνθρωπο.
Το αρχαίο θέατρο και κατ’ επέκταση το νεότερο έλκει την καταγωγή του από το χορό
Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως το αρχαίο θέατρο και κατ’ επέκταση το νεότερο, έλκει την καταγωγή του από το χορό. Η πρώτη διεπαφή υποκριτών προήρθε από τον εξάρχοντα του διθύραμβου. Ο χορός, μέσω της χορικής φωνής αποκτά μια διαμεσικότητα δηλαδή επικοινωνεί με τον υποκριτή με την «μουσική» ισχύ της φωνής του. Ο τραγικός χορός προσκαλείται ως πρωταγωνιστής στο Αριστοτελικό συναγωνίζεσθαι και -ουσιαστικά- έτσι ο χορός ενσωματώθηκε στον δραματικό χώρο και χρόνο της παράστασης. Δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότεροι τίτλοι αρχαίων έργων φέρουν τους τίτλους του χορού παρά του ήρωα. Οι χορευτές στην αρχαία Ελλάδα ήσαν Αθηναίοι πολίτες με χορική παιδεία. Γενικά ο χορός στα αρχαία χρόνια είχε μια τριπλή διαμεσολάβηση, είχε ρόλο υποκριτή, πραγματωνόταν η δράση του στην ορχήστρα, στη μέση, δηλαδή ανάμεσα στο κοινό και τους υποκριτές, δίνοντας μια κοινωνική διαμεσολάβηση και την τελετουργική, που ήταν ο αγώνας προς τιμή του Διόνυσου.
Η καλλιτεχνική διάσταση του χορού στο χώρο του θεάτρου και όχι μόνο
Στα νεότερα χρόνια από την αναγέννηση προς της Μπαρόκ εποχής με τον Claudio Monteverdi που ουσιαστικά αποτύπωσε την πρώτη κλασικιστική «ματιά» που φτάνει μέχρι της μέρες μας, την όπερα δηλαδή, ο χορός επέχει μια καλλιτεχνική διάσταση στο χώρο του θεάτρου και όχι μόνο. Από την γενική θεώρηση περνάμε σήμερα σε διαφορετικές φόρμες πιο εξελιγμένες. Η επιστήμη της χορολογίας πλέον διακρίνει το σχήμα του χορού ως «βήμα ή κίνηση η οποία επικαλύπτεται με τη φορά και μπορεί να σημαίνει ποικιλία σε χειρονομία, στάση σώματος, πόζα, κίνηση, ίχνη που διαγράφει η κίνηση ή εικόνα του χορού» Lawler. Ο χορός πλέον γίνεται αντιληπτός μέσα από την πρόθεση του κορμού και τη μετακίνησή του από τον ειδικό χώρο στον γενικό, από την αλλαγή βάρους ή στήριξη και από την επιμήκυνση του άξονα στην παύση. Πάντα σε συνάφεια με τη μουσική ή κάποια ρυθμική αποτύπωση.
Στο χορό σημασία έχει η αναπαράσταση και όχι η παράσταση
Η εκφραστικότητα του σώματος- που εκφράζεται πλέον μέσω του χορού- είναι μια μορφή μετα- γλώσσας που κινείται πάνω σε ένα δομημένο συνταγματικό(Σωσσυριανό) άξονα σημαινόντων με τη διαφορά πως τη σημειολογία του χορού την δόμησε ο Rudolf Laban (Labanotion). Ως παραστατική τέχνη μπορεί να «ξενίζει» ορισμένους καθώς απορρίπτει πολλές φορές την πλοκή του κειμένου- λιμπρέτου που εμφανίζεται, αλλά στο χορό σημασία έχει η αναπαράσταση και όχι η παράσταση. Μια αναπαράσταση που κινείται σε ένα πυκνό οπτικό αφήγημα του γεγονότος της παράστασης. Για παράδειγμα το κοινό που θα πάει να δει τον Καρυοθραύστη δεν πάει για να δει την πολυπλοκότητα της ιστορίας, αλλά μια αναπαραστατική αποτύπωσή της, που θα τους προσφέρει ευχαρίστηση μέσα από ένα μοντέλο στυλιζαρισμένων κινήσεων.
Χορός – μια σύνθετη αναπαράσταση
Συμπερασματικά να πούμε πως ο χορός είναι μια σύνθετη αναπαράσταση που αντλεί τις ιδέες της δημιουργίας από διάφορες ευρύτερες καλλιτεχνικές εκφράσεις και τις συνθέτει μεταδομικά μέσα από μια πολωμένη φιλοσοφία ενός παραστατικού δρώμενου. Το αναπαραστατικό δρώμενο εμπεριέχει κάποιες ιδέες που εκφράζονται στο συνειδητό και ασυνείδητο του οπτικού κόσμου των θεατών και μέσω της αφηγηματικής συνέπειας εκφράζονται ιδέες. Με την έκφραση των ιδεών βλέπουμε τα καθημερινά πράγματα με άλλο μάτι. Και αυτό είναι τέχνη!
Ως επίλογο κάποιες φωτογραφίες της ομάδας Clarity, μια ομάδα νέων κοριτσιών που αφιλοκερδώς αποδίδουν αφιερώματα σε παγκόσμιες ημέρες του χρόνου.
Εάν επιθυμείτε να σχολιάσετε το παραπάνω άρθρο ή οτιδήποτε άλλο στο Youfly, επισκεφτείτε τη σελίδα μας στο Facebook. Ή στείλτε μας μήνυμα στο Twitter. Για φωτογραφικό υλικό και ιστορίες, μεταβείτε στο Instagram μας.
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link) Youfly.com
