Βληχή: Κριτική του Ιάσονα Τριανταφυλλίδη στη ταινία του Λάνθιμου

Ο Ιάσονας Τριανταφυλλίδης γράφει την κριτική του για την ταινία μικρού μήκους «Βληχή», που δημιούργησε ο Γιώργος Λάνθιμος και παρουσιάστηκε στην Εθνική Λυρική Σκηνή.

Μια παλιά ιστορία με τον Βούδα…

Θα σας πω μια ιστορία -όχι αληθινή φυσικά,- που τη λέγανε παλαιά σε ανάλογες περιπτώσεις και έχει πολύ χιούμορ αλλά αν το σκεφτείς καλά και σε βάθος είναι πολύ αληθινή. Σήμερα πια ελάχιστοι έως κανένας δεν τη θυμούνται και εμένα μου την είχε πει ένας παλιός ηθοποιός…

Στα παλιά χρόνια λοιπόν στην Κίνα ήταν ένας νεαρός Κινέζος που ήταν τρελά ερωτευμένος με μια υπέροχη κοπέλα. Ήταν από καλή οικογένεια, ήταν όμορφος, αλλά η κοπέλα για να ερωτευτεί κάποιον έπρεπε αυτός ο κάποιος να γράφει υπέροχα ποιήματα, ήταν το μόνο που θα μπορούσε να την κάνει να ερωτευτεί κάποιον. Απελπισμένος ο νεαρός Κινέζος γονάτισε και κάλεσε σε βοήθεια τον Μεγάλο Βούδα «Μεγάλε Βούδα μέσα στην υπέρτατη σοφία σου, βοήθησε με σε αυτήν τη δύσκολη στιγμή της ζωής μου». Ξαφνικά εμφανίζεται ο Βούδας μπροστά του και τον ρωτάει τι θέλει. Ο Κινέζος του εξηγεί την ιστορία και του ζητάει αν μπορεί να του δώσει το ταλέντο να γράφει υπέροχα ποιήματα. Τότε ο Βούδας του δίνει μια πένα και του λέει «πάρε αυτήν την πένα και κάθε φορά που θα την ακουμπάς απλώς στο χαρτί θα γράφει μόνη της τα ωραιότερα ποιήματα που έχουν γραφτεί ποτέ. Πρόσεξε όμως αυτό δεν θα είναι για πάντα. Θα είναι από σήμερα και ακριβώς για δέκα χρόνια». Μετά ο νεαρός ευχαριστεί τον Βούδα και όπως τα είπε ο Βούδας έτσι και έγιναν ακριβώς.

Με την πένα του Βούδα έγραψε τα ωραιότερα ποιήματα που γράφτηκαν ποτέ. Η κοπέλα τον ερωτεύτηκε τρελά, παντρεύτηκαν και ζήσαν ευτυχισμένοι αλλά δεν ήταν μόνο αυτό. Αυτός από αυτά τα ποιήματα έγινε πλούσιος , αγαπητός, σεβαστός παντού, σε όλη την Κίνα και ακόμα παραπέρα. Κάποια στιγμή όμως άρχισε να πλησιάζει η μοιραία ημερομηνία για τα 10 χρόνια. Ο νεαρός Κινέζος ξαναγονάτισε και κάλεσε την βοήθεια του Βούδα. «Τι θέλεις πάλι του είπε ο Βούδας». «Αν μπορούσε να γίνει να κρατήσει για λίγο παραπάνω αυτή η πένα, δεν θέλω να χάσω αυτά που απέκτησα». «Α, για αυτό ανησυχείς; Είπε γελαστός ο Βούδας μετά από αυτά που έχεις γράψει, ότι βλακεία και να γράψεις από εδώ και πέρα θα το θεωρήσουν»…

Την ιστορία την λέγανε παλιά. Είχε μάλιστα τον τίτλο «Η πένα του Βούδα» και βέβαια τη λέγανε σε περιπτώσεις που κάποιος βασιζόταν από ένα σημείο και μετά κυρίως στο δοξασμένο όνομά του και όλοι τον θαυμάζανε γιατί στην ουσία δεν τολμούσαν να πουν και τίποτα, αλλά βέβαια όπως έλεγε και η Μαρία Κοτοπούλη «ο καλλιτέχνης που τρέφεται από το παρελθόν είναι σαν ένας άνθρωπος που τρέφεται από τις σάρκες του»…

Κριτική για τη ταινία μικρού μήκους Βληχή, σε σκηνοθεσία Γιώργου Λάνθιμου

Ο Γιώργος Λάνθιμος είναι νέος και τα τελευταία 10 χρόνια ιδιαίτερα δοξασμένος στο διεθνές κινηματογραφικό στερέωμα. Έχει φτάσει 2 φορές μέχρι τα Όσκαρ και η αλήθεια είναι πως όλο αυτό το έχει αντιμετωπίσει δημοσίως με αξιοπρέπεια και σεμνότητα.

Πήγα και είδα λοιπόν στην Εθνική Λυρική Σκηνή αυτό που έφτιαξε μετά την ανάθεση που του έκαναν η ΕΛΣ και ο οργανισμός ΝΕΟΝ, στα πλαίσια της πρωτοβουλίας ‘’The Artist on the Composer’’. Πολλοί μπορεί να νομίζουν, γιατί κάπως έτσι παρουσιάστηκε λανθασμένα από πολλά ΜΜΕ, πως αυτό ήταν η καινούργια του ταινία, αλλά δεν είναι έτσι. Όπως και να έχει όμως ο Γιώργος Λάνθιμος φοβάμαι πως το συγκεκριμένο φιλμ δεν το έφτιαξε ούτε με τα χέρια του, ούτε με το μυαλό του, αλλά απλώς με το όνομα του. Μια ταινία μικρού μήκους 25 λεπτών ασπρόμαυρη και βουβή που από κάτω τη συνοδεύουν με ζωντανή μουσική μουσικά σύνολα της ΕΛΣ και χορωδία της ΕΡΤ. Tη μουσική έχουν γράψει ο Τοσίο Χοσοκάβα και ο Κνουτ Νίστετ, ενώ το χορωδιακό έργο είναι βασισμένο στο πένθιμο έργο του Μπαχ «Έλα γλυκέ θάνατε»….

Μοναδικό στολίδι της ταινίας η Έμα Στόουν και ο Νταμιάν Μπονάρντ

Μια μικρού μήκους ασπρόμαυρη και βουβή ταινία λοιπόν γυρισμένη στην Τήνο, όπου αναπαριστά τα πρώτα 32 χρόνια του κινηματογράφου που ήταν βουβός με την ορχήστρα από κάτω. Το μόνο ας πούμε στολίδι της ταινίας είναι η Έμα Στόουν, αλλά και Νταμιάν Μπονάρντ. Μάλιστα πολλοί σχολίασαν το γεγονός πως η Έμα Στόουν δέχτηκε να έρθει να παίξει χωρίς χρήματα για το χατίρι του Γιώργου Λάνθιμου. Βέβαια δεν καταλαβαίνω για ποιο λόγο να πάρει χρήματα η Έμα Στόουν για μερικά πλάνα, όπου ή στέκεται σαν στρατιωτάκι αμίλητο, ακούνητο στον τοίχο κολλημένο. Ή παίρνει εκφράσεις τρόμου μπροστά σε μια εικόνα στον τοίχο, είτε τρώει αγκινάρες, κεφτέδες, ελιές και μπακλαβά, είτε μπλέκει με τον Μπονάρντ και στο τέλος την πετάνε σε ένα τάφο και της πετάνε χώματα στη μούρη…

Δεν θα τη θαυμάσω την Έμα Στόουν που δέχθηκε να παίξει χωρίς λεφτά, γιατί εδώ που τα λέμε αυτά που έκανε δεν έχει και ιδιαίτερη κούραση. Στο κάτω κάτω σε ένα από τα ωραιότερα νησιά της Ελλάδας το έκανε, στην Τήνο, καλοκαίρι, και θα πέρασε υπέροχα. Προτιμώ να λυπηθώ τους ηλικιωμένους ανθρώπους στην Τήνο που εμφανίζονται σαν κομπάρσοι, κάποιες κατσίκες που τρέχουν εδώ και εκεί και το τοπίο της Τήνου που μόνο τοπίο της Τήνου δεν έμοιαζε.

Άλλο πράγμα μια βουβή ταινία και άλλο πράγμα μια ομιλούσα ταινία

Το να γυρίσεις μια βουβή και ασπρόμαυρη ταινία και όχι μια έγχρωμη και ομιλούσα δεν σημάνει ότι προσπαθείς με τις «ελλείψεις» να κάνεις καλύτερα τη καλλιτεχνική δουλειά σου, όπως λέει ο κύριος Λάνθιμος σε συνέντευξή του. Είναι άλλο πράγμα μια βουβή ταινία και άλλο πράγμα μια ομιλούσα ταινία. Και να το παράδειγμα αμέσως, η Εμμα Στόουν. Όλοι οι  ηθοποιοί του βωβού όπως χαρακτηριστικά είχε πει ο Τσάρλι Τσάπλιν δεν βασίζονταν στην υποκριτική όπως αυτή του ομιλούντος αλλά στην μιμική. Κάπως έτσι βέβαια η Έμα Στόουν έμενε στον αέρα…

Κατά τ’ άλλα επί 25 λεπτά ήταν ασπρόμαυρες εικόνες που προσπαθούσαν απεγνωσμένα να μιμηθούν τις καλλιτεχνικές εικόνες μιας πειραματικής ταινίας, αλλά πολύ δύσκολα θα μπορούσες να τους προσδώσεις ουσία και βάθος. Θα έπρεπε να επιστρατεύσεις όλο το οπλοστάσιο της καλής σου διάθεσης αλλά και τις όποιες γνώσεις σου για το σινεμά και τις άλλες τέχνες για να φορτώσεις με σκέψη και ουσία πλάνα που πετάγονταν το ένα μετά το άλλο, μη καταφέρνοντας όχι να πουν κάτι ή να οδηγήσουν σε σκέψεις τον θεατή αλλά ούτε καν να εντυπωσιάσουν και να ξαφνιάσουν που αυτό θα ήταν ένα όπλο για την ταινία. Ίσως μόνο η αισθητική, το σκηνικό της Άννας Γεωργιάδου και των κοστουμιών του Άγγελου Μέντη όπως και το μοντάζ του Γιώργου Μαυροψαρίδη να κατάφεραν να κρατήσουν όρθια αυτή τη σειρά από πλάνα, σκηνές και σεκάνς που σε οδηγούσαν απλώς στην απορία. Επιπλέον εκτός από το γεγονός ότι ο κύριος Λάνθιμος δεν ξέρει να γυρίζει βουβές ταινίες – και δεν του επιτρέπεται βέβαια να λέει για «ελλείψεις» που έχει μια βουβή ασπρόμαυρη ταινία γατί μερικά από τα αριστουργήματα του σινεμά έχουν γυριστεί με αυτές τις «ελλείψεις». Επιπλέον όμως ο κύριος Λάνθιμος μάλλον δεν φαίνεται να διαθέτει είτε τη γνώση, είτε απλώς τη διάθεση να στηρίξει τη μουσική με την εικόνα και έτσι πάνω στην οθόνη γινόταν κάτι οπτικό και πάνω στη σκηνή της ΕΛΣ γινόταν κάτι μουσικό.

Το συγκεκριμένο έργο ονομάστηκε τελικά «Βληχή» γιατί όπως διάβασα έψαξε μια άλλη λέξη ο κύριος Λάνθιμος για να μην βάλει τη λέξη βέλασμα που σημαίνει το ίδιο και του φάνηκε κακόηχη ή κάτι τέτοιο. Βέβαια το βέλασμα περιέχει ανθρωπιά και ζεστασιά, ενώ το Βληχή θυμίζει πληγή…

«Τον καθένα μας, αλλά κυρίως τους καλλιτέχνες το παρελθόν τον κυνηγά…»

Ασφαλώς και μέσα στην αίθουσα και εκτός άκουσα διάφορους που διατυμπάνιζαν την πίστη τους στην υψηλή τέχνη που είχαν παρακολουθήσει. Είναι η πένα του Βούδα που λέγαμε. Φοβάμαι ότι τέτοιου είδους αποτελέσματα έχουν ξεπεραστεί πολλά πολλά χρόνια πριν και βέβαια έχει κάθε δικαίωμα ο κύριος Λάνθιμος να φτιάχνει και να υπογράφει ότι θέλει. Και η Εθνική Λυρική Σκηνή πολύ καλά έκανε και το ανέθεσε σε αυτόν, όπως και το πρόβαλε με όλες τις τιμές. Ελπίζω πως αυτό είναι μια κακή στιγμή στην καριέρα του, αλλά αν αυτό που είδα έγινε έτσι γιατί ήταν μια ανάθεση, τότε φοβάμαι πως έχει άδικο. Τον καθένα μας, αλλά κυρίως τους καλλιτέχνες το παρελθόν τον κυνηγά…

Όσο δε, το έβλεπα θυμόμουν και το γεγονός πως και ο Δημήτρης Παπαϊωάννου όταν του ανέθεσε το Εθνικό να φτιάξει μια παράσταση για τα εγκαίνια της ανακαίνισης του ιστορικού κτηρίου του Εθνικού στην Αγίου Κωνσταντίνου πάλι 30 λεπτά είχε κρατήσει. Ο καθένας βέβαια κάνει αυτό που θέλει και τον εκπροσωπεί. Είναι κρίμα όμως.

Δεν ξέρω αν θα ξαναπαιχτεί και που, αλλά δεν είναι και κάτι που με ενδιαφέρει ιδιαίτερα και εδώ δεν ισχύει το μέγεθος μετράει, αλλά ούτε και το «ουκ εν τω πολλώ το ευ». Δεν θα το αναλύσω όμως και μέχρι αυτού του σημείου. Απλώς σχολιάζω…

Όταν στο πλάνο που έβλεπα ένα κατσικάκι σε έναν χωματόδρομο στην Τήνο έχοντας μπροστά του την κάμερα που φαινόταν να την κοιτάει με απόγνωση ενώ πίσω του έτρεχε ένα αυτοκίνητο, σκέφτηκα για την απόγνωση του να πρέπει να φτιάξεις κάτι που δεν σε ενθουσιάζει κιόλας απ’ ότι φαίνεται και που δεν έχεις αυτή τη φορά δίπλα σου δυνατό στήριγμα τον σεναριογράφο που έχεις πάντα και τότε αναγκάζεσαι να πιαστείς από τεχνικές και κώδικες της μυθολογίας του σινεμά  μια και δεν μπορείς να στήσεις τον προσωπικό σου μύθο…

Εάν επιθυμείτε να σχολιάσετε το παραπάνω άρθρο ή οτιδήποτε άλλο στο Youfly, επισκεφτείτε τη σελίδα μας στο Facebook. Ή στείλτε μας μήνυμα στο Twitter. Για φωτογραφικό υλικό και ιστορίες, μεταβείτε στο Instagram μας.

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link) Youfly.com