23.9 C
Athens
Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

Ταινίες για την Μικρασιατική Καταστροφή: Ο Ιάσονας Τριανταφυλλίδης θυμάται

Με αφορμή τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, ο Ιάσονας Τριανταφυλλίδης θυμάται και γράφει για τις ταινίες που γυρίστηκαν με αυτό το θέμα.

Αύγουστος 1922

Διανύουμε τον Αύγουστο, τον τραγικό Αύγουστο που εκατό χρόνια πριν, ο ελληνισμός έζησε την πιο τραγική του στιγμή. Ποιο τραγική από κάθε άλλη τραγική στιγμή του ελληνισμού ακόμα και του 1453. Ποιο τραγική από κάθε άλλη τραγική στιγμή γιατί αυτό σήμαινε το φινάλε του ελληνισμού της Μικράς Ασίας. Ήταν το φινάλε χωρίς ελπίδες για επιστροφή ειδικά μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών και φαντάζομαι αυτό το έζησαν και οι Τούρκοι που ζούσαν ειδικά εδώ στην Κρήτη και «ανταλλάχθηκαν» μαζί με τους Έλληνες. Από εκεί και πέρα φτιάχτηκε μια άλλη μυθολογία με τον Ερυθρό Σταυρό να αναζητά τον πατέρα, την μάνα, τον αδελφό, την αδελφή, ή ακόμα και τον παππού και τη γιαγιά που χάθηκαν μέσα στην τρέλα της καταστροφής χωρίς να ξέρει κανείς αν ζουν ή όχι, και το μωρό που η μάνα πριν το αρπάξουν από τα χέρια της του άφησε το μισό μενταγιόν στο λαιμό του μήπως μπορέσει να το βρει με αυτόν τον τρόπο αν χαθούν μέσα στην καταστροφή, για τα κοσμήματα που μπήκαν σε ένα κουτί άρον άρον και θάφτηκαν στις αυλές των σπιτιών κλπ κλπ. Όλα όσα είναι γνωστά και ταυτισμένα με την μυθολογία της προσφυγιάς – και όταν λέω μυθολογία δεν σημαίνει ότι είναι ψέματα-…

Ελληνικές ταινίες με αφορμή την Μικρασιατική Καταστροφή

Ο ελληνικός κινηματογράφος αυτά τα 100 χρόνια ασχολήθηκε όχι τόσο με την Μικρασιατική καταστροφή -κάτι που θα ήταν πολύ δύσκολο για αυτόν και οικονομικά και τεχνικά – όσο με τους πρόσφυγες και τις συνήθειες τους. Από κωμικό έως τραγικό τρόπο. Άλλωστε η φιγούρα της Σμυρνιάς γρήγορα πέρασε στην ελληνική επιθεώρηση και οι ηθοποιοί σαν την Μαρίκα Νέζερ ή την Άννα Καλουτά έγραψαν ιστορία. Πιο επιτυχημένα ήταν κάποια ντοκιμαντέρ σχετικά με την Μικρασιατική Καταστροφή γενικά και τον Ελευθέριο Βενιζέλο ειδικά. Για να μην πολυλογούμε όμως διαλέξαμε 10 ταινίες μυθοπλασίας ή ντοκιμαντέρ – άλλωστε όλα μαζί δεν φτάνουν τις 30 – έτσι για να θυμηθούμε και εδώ στο youfly.com αυτό που φέτος οφείλουμε να θυμόμαστε και να ξαναθυμόμαστε όπως κάθε λαός που οφείλει να τιμά την ιστορία του…

Τις παραθέτουμε με την χρονολογική σειρά που γυρίστηκαν.

1. Το Ελληνικόν Θαύμα (1921)

Το πιστεύετε ή όχι αυτή η ταινία γυρίστηκε το 1921 και φυσικά δεν προβλήθηκε ποτέ. Ενθουσιασμένο και αλλού ξημερωμένο το ελληνικό Υπουργείο εξωτερικών χρηματοδότησε μια ταινία δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ όπου γύρισε την επέλαση του ελληνικού στρατού προς την Άγκυρα και μάλιστα οι ηθοποιοί και οι κομπάρσοι ήταν… Ρώσοι. – Στο βωβό σινεμά δεν υπήρχε τέτοιο πρόβλημα-. Όμως τα γεγονότα πρόλαβαν τους πάντες, ο θρίαμβος που όλου περίμεναν εξελίχθηκε σε τραγωδία και η πρώτη ταινία σχετική με όλα αυτά μπήκε στα κουτιά και δεν παίχτηκε ποτέ.

2. Η μπόρα (1929)

Μια ερωτική ιστορία με κάποιον που παντρεύεται τη γυναικά ενός φίλου του και συμπολεμιστή του στη Μικρασία που όλοι πιστεύουν πως έχει σκοτωθεί, αλλά αυτός ζει και επιστρέφει. Ένα ξένο θεατρικό έργο ήταν που λεγόταν Η Επάνοδος και που το γυρίσανε βάζοντας ως φόντο τη μικρασιατική καταστροφή. Μια από τις τελευταίες ελληνικές βουβές ταινίες που είχε μεγάλη επιτυχία και στην οποία ένας από τους πρωταγωνιστές της ήταν ο Περικλής Χριστοφορίδης που στα επόμενα 50 χρόνια θα εμφανίζεται σε διάφορους ρόλους στο ελληνικό σινεμά.

ταινίες Μικρασιατική Καταστροφή - η μπόρα

3. Η προσφυγοπούλα (1938)

Μια αξιοπρεπής και όμορφη προσφυγοπούλα παντρεύεται έναν μεγάλο κτηματία στη Θεσσαλία, αλλά μια προκλητική και πρόστυχη πρωτευουσιάνα τους διαλύει την οικογένεια και η προσφυγοπούλα έρχεται στην Αθήνα με το παιδί της και γίνεται μεγάλο αστέρι του τραγουδιού. Γυρισμένη στα σύγχρονα για την εποχή στούντιο του Καΐρου όπου υπήρχε ελληνισμός και πήγαιναν ελληνικοί θίασοι, ομιλούσα έχει για ατού της πως το βασικό ρόλο ερμηνεύει στα χρυσά της νιάτα και τραγουδάει το νούμερο ένα αστέρι του ελληνικού τραγουδιού η Σοφία Βέμπο δυο χρόνια πριν γίνει για πάντα η τραγουδίστρια της νίκης. Τα εσωτερικά γυρίστηκαν στην Αίγυπτο, αλλά υπάρχουν και σκηνές γυρισμένες στην Αθήνα του 1938, αλλά και στον Θεσσαλικό κάμπο.

4. Η τραγωδία του Αιγαίου του Βασίλη Μάρου (1961)

Ίσως το πιο σημαντικό ντοκιμαντέρ που φτιάχτηκε ποτέ στην Ελλάδα από τον πιο σημαντικό Έλληνα ντοκιμαντερίστα βέβαια. Μια καταπληκτική καταγραφή του τι συνέβη από το 1920 έως 1945 στην Ελλάδα με εικόνα σπάνια κινηματογραφημένα ντοκουμέντα της εποχής από την Μικρασιατική εκστρατεία, την καταστροφή της Σμύρνης, τη φωτιά που έκαψε την Πόλη, τους πρόσφυγες στην Ελλάδα έως την δικτατορία του Μεταξά, τον πόλεμο του ‘40 και την απελευθέρωση του 1944. Αυθεντικό ντοκουμέντο χωρίς εθνικό-πατριωτικές εξάρσεις που θα έπρεπε να διδάσκεται και να προβάλλεται στα σχολεία.

Βασίλης Μάρος - κινηματογραφιστής

5. Διωγμός (1964)

Μια δραματική και εξαιρετική ταινία με τη Βούλα Ζουμπουλάκη που έδωσε ρεσιτάλ στο βασικό ρόλο που με τον πιο σοβαρό τρόποι μεταφέρει αυτά που ακριβώς λέγαμε περί μικρασιατικής μυθολογίας για μια μάνα από την Μικρασία που μια σύμπτωση στα χρόνια του πολέμου του ‘40 την κάνει να επιστρέψει στο πατρικό της σπίτι που είχε εγκαταλείψει με τον διωγμό στην Τουρκία και ανακαλύπτει πως ο χαμένος της γιος που έψαχνε όλα αυτά τα χρόνια είναι ένας από τους πιο σκληρούς Τούρκους Αξιωματικούς. Το φινάλε είναι τραγικό, αλλά η όλη αντιμετώπιση δεν είναι μιας μελό ταινίας, αλλά αντάξια της τραγωδίας ενός λαού.

Διωγμός ταινία

6. Ελευθέριος Βενιζέλος (1966)

Ένα ντοκιμαντέρ για τον Βενιζέλο όπου την αφήγηση αναλαμβάνουν γνωστοί ηθοποιοί αναμεσά τους ο Στέφανος Λυναίος καθώς και ο πρύτανης του ελληνικού ραδιοφώνου Γιώργος Κάρτερ και υπογράφει μια από τις πρώτες Ελληνίδες σκηνοθέτιδες η εξαιρετική Λίλα Κουρκουλάκου. Η δικτατορία είχε απαγορεύσει την προβολή του ντοκιμαντέρ.

7. Ξεριζωμένη Γενιά (1968) και Η Οδύσσεια Ενός Ξεριζωμένου (1969) του Απόστολου Τεγόπουλου

Δύο ταινίες που έκαναν πάταγο με πρωταγωνιστή και οι δυο τον Νίκο Ξανθόπουλο. Στην πρώτη ένα προσφυγόπουλο γίνεται μεγάλος τραγουδιστής και ψάχνει για τη μητέρα του που έχει χάσει στη μικρασιατική καταστροφή και τη βρίσκει στο τέλος και στη δεύτερη ξεκινά για ένα ταξίδι στα βάθη της Ανατολίας να βρει τον χαμένο του πατέρα. Είναι κάτι παραπάνω από μελό, είναι δυο έπη στα πρότυπα των ανάλογων ινδικών ταινιών με δεκάδες τραγούδια που άγγιξαν τους πρόσφυγες πρώτης γενιάς που ζούσαν ακόμα τότε, μια που μιλούσαν για πράγματα που είχαν ζήσει και πράγματα για τα οποία ήλπιζαν ακόμα και ο σε αυτές τις δυο ταινίες εκτός από παιδί του λαού έγινε με τη Ξανθόπουλος ζεστή του ερμηνεία σχεδόν και το εθνικό μας προσφυγόπουλο – δεν το λέω ως αστείο αυτό, ούτε ειρωνικά άλλωστε ο Ξανθόπουλος ήταν Μικρασιατικής καταγωγής.

η οδύσεια ενός ξεριζωμένου με τον Ξανθόπουλο

8. 1922 του Νίκου Κούνδουρου (1978)

Η τραγική και μαρτυρική πορεία μιας μεγάλης ομάδας Μικρασιατών που δεν διαφεύγουν στην Ελλάδα, αλλά οδηγούνται από τους Τούρκους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης κάτω από πολύ βάρβαρες συνθήκες. Βασιζόταν καταρχήν σε βιβλίο του Ηλία Βενέζη «Το Νούμερο 31328» και είναι μια πιο καλλιτεχνική ματιά του όλου θέματος με την Μπέτυ Βαλάση και την Αντιγόνη Αμανίτου να κυριαρχούν ερμηνευτικά, αλλά και την Τουρκία να δημιουργεί διπλωματικό επεισόδιο και να ζητά να απαγορευτεί η προβολή της ταινίας – δυστυχώς η Ελλάδα υπέκυψε σε πολλές απαιτήσεις της Τουρκίας-.

1922 Νίκου Κούνδουρου

9. Σμύρνη – Η καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης 1900 – 1922 και Από τις Δύο Πλευρές του Αιγαίου 1922 – 1924 (2012)

Δύο εκπληκτικά ντοκιμαντέρ πάνω στο τι ήταν η Σμύρνη, πως έγινε η καταστροφή και τι επακολούθησε με τις ανταλλαγές πληθυσμών, ιστορικά άψογο και αισθητικά σε πολύ υψηλά επίπεδα φτιαγμένα και τα δύο από την Μαρία Ηλιού. Άσχετα αν σε ενδιαφέρει το θέμα μπορείς είτε να συγκινηθείς, είτε να τα θαυμάσεις, είτε και τα δύο…

10. Σμύρνη μου Αγαπημένη (2021)

Από μια τεράστια θεατρική επιτυχία αυτού του έργου της Μιμής Ντενίση δυστυχώς στην πρώτη προσπάθεια που έγινε  για ταινία μυθοπλασίας πάνω στην καταστροφή της Σμύρνης τα αποτελέσματα είναι σαφέστατα κατώτερα, όχι μόνο των αναμενόμενων, αλλά κυρίως του θεατρικού αν και τεχνικά είναι πολύ καλό εντούτοις λείπει η σοβαρή σκηνοθετική ματιά και κυρίως το συναίσθημα όπως και οι σπουδαίες ερμηνείες. Ξεχωρίζουν οι ερμηνείες του Τούρκου Burak Hakki, του συγκινητικού Γιάννη Βογιατζή και του Λεωνίδα Κακούρη, αλλά την παράσταση κλέβει στον πολύ μικρό ρόλο του ως ύπατος αρμοστής Στεργιάδης ο Χρήστος Στέργιογλου…

ταινίες Μικρασιατική Καταστροφή - Σμύρνη μου αγαπημένη

Ας ελπίζουμε να μην ξαναζήσουμε σαν λαός τέτοια τραγωδία, αλλά καλό είναι να θυμόμαστε τι έχει συμβεί και για να κλείσουμε με κάτι διασκεδαστικό πάνω στο θέμα ας σημειώσουμε και την ταινία

Η Σμυρνιά του Νίκου Αβραμέα (1969)

Μια ταινία με την Άννα Καλουτά, την Γεωργία Βασιλειάδου, την Αλέκα Στρατηγού, τον Τάκη Μηλιάδη κλπ, μια μέτρια κωμωδία, όπου όμως αυτοί που παίζουν και οι ερμηνείες τους σε μεταφέρουν στο χαρούμενο κλίμα που μετέφερε η ελληνική επιθεώρηση με τις σμυρνιές εκείνη την εποχή…

ταινίες Μικρασιατική Καταστροφή - Η Σμυρνιά

Εάν επιθυμείτε να σχολιάσετε το παραπάνω άρθρο ή οτιδήποτε άλλο στο Youfly, επισκεφτείτε τη σελίδα μας στο Facebook. Ή στείλτε μας μήνυμα στο Twitter. Για φωτογραφικό υλικό και ιστορίες, μεταβείτε στο Instagram μας.

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link) Youfly.com

Ιάσονας Τριανταφυλλίδης
Ιάσονας Τριανταφυλλίδης
Ο Ιάσων Τριανταφυλλίδης, είναι δημοσιογράφος και κριτικός κινηματογράφου και θεάτρου. Έχει γράψει μέχρι τώρα 20 βιβλία με θέμα την ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου, της νύχτας, του τραγουδιού και του μιούζικαλ και βιογραφικά βιβλία ανθρώπων του ελληνικού σινεμά. Αρθρογραφεί από το 1985 σε εφημερίδες, περιοδικά, έχει κάνει εκπομπές στο ραδιόφωνο, στην τηλεόραση, προσφάτως και στο διαδίκτυο. Έχει επιμεληθεί επανεκδόσεις παλαιού υλικού σε CD, για ανθρώπους όπως η Αλίκη Βιουγιουκλάκη, η Τζένη Βάνου, η Σοφία Βέμπο, η Μαρινέλλα, ο Τόλης Βοσκόπουλος, ο Γιάννης Σπάρτακος, το σύνολο του κινηματογραφικού έργου του Νίκου Μαμαγκάκη, ειδικό αφιέρωμα για την ιστορία του τραγουδιού στο ελληνικό σινεμά κ.α. Στην τηλεόραση έχει κάνει το πρώτο πρωινό του MEGA το Κοκτέιλ, εκπομπές με συνεντεύξεις, αφιερώματα, μονογραφίες, ήταν στην κριτική επιτροπή του «Να η ευκαιρία», σχολιαστής στις ειδήσεις του STAR και μία πολιτική εκπομπή με την Όλγα Τρέμη στο MEGA. Αυτό τον καιρό αρθρογραφεί βέβαια στο youfly.com και στην «Εφημερίδα των Συντακτών». Κάνει καθημερινά εκπομπή στις 15:00 με 16:00 στον Αθήνα 9.84 με τίτλο «Αθήνα, με ακούς;»

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ακολουθηστε μας
65,000ΥποστηρικτέςΚάντε Like
13,090ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
11,546ΑκόλουθοιΑκολουθήστε

ΔΗΜΟΦΙΛΗ