Η «Λίστα του Σίντλερ»: Η αλήθεια πίσω από την ταινία του Σπήλμπεργκ

Ο Όσκαρ Σίντλερ (Oskar Schindler, 28 Απριλίου 1908 – 9 Οκτωβρίου 1974) ήταν Γερμανός επιχειρηματίας, ο οποίος έγινε γνωστός όταν έσωσε περίπου 1.200 Εβραίους από βέβαιο θάνατο από τα χέρια των Ναζί στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου στην Πολωνία και στην Τσεχοσλοβακία, χρησιμοποιώντας τους σαν εργάτες στα εργοστάσια του, τους προστάτεψε από την βιαιότητα των Ναζί και βοήθησε στη συνέχεια πολλών γενεών εβραϊκών οικογενειών.

Ο Όσκαρ Σίντλερ γεννήθηκε το 1908 στη βιομηχανική πόλη Τσβίταου (Zwittau), τότε γερμανική επαρχία της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας και σήμερα τμήμα της Τσεχίας. Ο Σίντλέρ φοίτησε σε γερμανικό σχολείο. Ο πατέρας του ήταν ιδιοκτήτης εργοστασίου και η μητέρα του ήταν νοικοκυρά. Είχε μια μικρότερη αδελφή και ήταν πολύ δημοφιλής με πολλούς φίλους ανάμεσα στους οποίους και οι υιοί του τοπικού ραβίνου. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920 ο Σίντλερ εργάστηκε για τον πατέρα του πουλώντας γεωργικά μηχανήματα.

Εκείνη την εποχή το πολιτικό σκηνικό άλλαζε σε όλη την Ευρώπη και κυρίως στη Γερμανία, όπου το κόμμα του Αδόλφου Χίτλερ είχε αρχίσει την άνοδό του προς την εξουσία. Ο Χίτλερ είχε αρχίσει να διεγείρει τα εθνικιστικά φρονήματα όλων των Γερμανών της Ευρώπης τονίζοντας ότι οι σχέσεις τους θα έπρεπε να είναι με την Γερμανία και όχι με τις χώρες στις οποίες διέμεναν. Μέχρι το 1935 η γενέτειρα περιοχή του Σίντλερ είχε συνδεθεί με το Ναζιστικό κόμμα της Γερμανίας. Το ίδιο έκανε και ο Σίντλερ, όχι λόγω των πολιτικών του φρονημάτων αλλά περισσότερο διότι πίστευε ότι θα ευνοούσε τις επιχειρηματικές του βλέψεις.

Το 1940 ο Σίντλερ αγοράζει ένα πτωχευμένο εργοστάσιο οικιακών σκευών. Ο Σίντλερ αποφασισμένος να αναπτύξει τις επιχειρήσεις πουλώντας σκεύη σίτισης στον γερμανικό στρατό, δεν δίστασε να προχωρήσει σε συνεχόμενες δωροδοκίες ατόμων «κλειδιών» για ανάθεση συμβολαίων με τον γερμανικό στρατό.Εξαιτίας όλων αυτών, πρίν τον πόλεμο, το προσωνύμιο που του είχαν βγάλει τα άτομα από το χωριό που ζούσε ήταν «απατεωνίσκος». Οι μικροαπατεωνιές προκαλούσαν συγκρούσεις με τον πατέρα του και διεκόπη η σχέση τους.

Στην συγκεκριμένη πόλη ζούσαν σε γκέτο γύρω στις 6.000 Εβραίοι. Μετά από συμβουλή του Εβραίου λογιστή του προχώρησε σε πρόσληψη μεγάλου αριθμού Εβραίων για τα εργοστάσιά του μιας και θεωρήθηκαν φθηνό και οικονομικό εργατικό προσωπικό.

Τον Ιούνιο του 1942 οι Ναζί άρχισαν να μεταφέρουν τους Εβραίους της Κρακοβίας σε στρατόπεδα εξόντωσης. Μερικοί από τους εργάτες του στα εργοστάσια ήταν από τους πρώτους που θα έπρεπε να μεταφερθούν σε αυτά. Ο Σίντλερ, με τις γνωριμίες του και τις απειλές του, κατάφερε να αποτρέψει τη μεταφορά τους.

Το 1943 αποφασίστηκε το οριστικό κλείσιμο του εβραϊκού γκέτο. Υπεύθυνος για το παραπάνω ήταν ένας Γερμανός αξιωματικός, ο Άμον Γκετ (Amon Leopold Göth). Ο Γκετ αποφάσισε τη δημιουργία ενός κέντρου εργασίας έξω από την πόλη όπου θα εργάζονταν μόνο οι υγιείς Εβραίοι, ενώ οι υπόλοιποι είτε θα πήγαιναν σε στρατόπεδα θανάτου είτε θα εκτελούνταν. Όταν αποφασίστηκε η μεταφορά όλων των βιομηχανιών εκτός της πόλης, ο Σίντλερ, αφού δωροδόκησε τον Γκετ κατάφερε να τον πείσει να μετατρέψει τα εργοστάσιά του σε μικρά κέντρα εργασίας, κρατώντας ταυτόχρονα τους ήδη υπάρχοντες εργάτες του.

Στις αρχές του 1944 αποφασίστηκε η μετατροπή του στρατοπέδου εργασίας του Πλάσουβ (Płaszów) (έξω από την πόλη της Κρακοβίας) σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Αυτό σήμαινε ότι ανά πάσα στιγμή κρατούμενοι θα μπορούσαν να μεταφερθούν σε στρατόπεδα θανάτου όπως το Άουσβιτς.

Το καλοκαίρι του 1944 τόσο το στρατόπεδο όσο και το εργοστάσιο του Σίντλερ αποφασίστηκε να κλείσουν. Ο Σίντλερ πρότεινε στον Γκετ να τον βοηθήσει να μεταφέρει το εργοστάσιο μαζί με τους υπαλλήλους του στην Τσεχοσλοβακία. Με σκοπό να συνεχίσει να προσφέρει στο τρίτο Ράιχ με σημαντικά υλικά πολέμου.

Αφού δωροδοκήθηκε, ο Γκετ συμφώνησε να τον βοηθήσει. Του έδωσε την εντολή να φτιάξει μία λίστα στην οποία θα αναφέρονταν τα ονόματα όλων των Εβραίων που θα πήγαιναν στο καινούργιο εργοστάσιο.

Η λίστα περιείχε 1100 άτομα τα οποία ήταν όλοι οι υπάλληλοι του εργοστασίου του. Αλλά και αρκετοί άλλοι. Το φθινόπωρο του 1944 ο Σίντλερ, αφού δωροδόκησε όλους τους ανθρώπους «κλειδιά», άρχισε την μεταφορά του εργοστασίου του στην Τσεχοσλοβακία. Τον Οκτώβριο στην αρχή κάπου στα 800 άτομα μεταφερθήκανε και μετά άλλα 300 άτομα, γυναίκες και παιδιά. Είναι χαρακτηριστικό ότι η δεύτερη ομάδα οδηγήθηκε μετά από λάθος στο Άουσβιτς με σκοπό την θανάτωση και των 300 ατόμων. Αλλά ο Σίντλερ μετά από άμεσες ενέργειες κατόρθωσε να τους σώσει και να τους οδηγήσει στην Τσεχοσλοβακία.

Κατά τους επόμενους 11 μήνες το εργοστάσιό του δεν παρήγαγε ούτε ένα κάλυκα. Σαν δικαιολογία για το παραπάνω προς τον Γερμανικό στρατό, δόθηκε το γεγονός των «αρχικών δυσκολιών». Στην πραγματικότητα όμως σκοπίμως είχε αποδυναμώσει την γραμμή παραγωγής με απώτερο σκοπό την κακή παραγωγή καλύκων για σφαίρες.

Πολλοί από τους συμπατριώτες του (Γερμανοί) εξοργίστηκαν μαζί του επειδή βοήθησε τους Εβραίους. Και επειδή κατέθεσε εναντίον των Ναζιστών εγκληματιών πολέμου. Το 1974 πέθανε ύστερα προβλήματα σε καρδιά και συκώτι. Τάφηκε, μετά από επιθυμία του, στο Ισραήλ σε καθολικό νεκροταφείο.

Κανείς δεν γνώριζε μέχρι το 1980 τον Γερμανό επιχειρηματία Όσκαρ Σίντλερ. Οοποίος έσωσε από το Άουσβιτς 1.200 Εβραίους, οι οποίοι δούλευαν στο εργοστάσιο του. Τότε, ένας επιζών του Ολοκαυτώματος, ο Poldek Pfefferberg αφηγήθηκε την ιστορία του. Ο Αυστραλός Τόμας Κενάλι αποφάσισε να γράψει την ιστορία του Όσκαρ σε βιβλίο. Ο τίτλος ήταν:

«Η Λίστα του Σίντλερ» και εκδόθηκε το 1982.
Όμως η ηρωική πράξη του Σίντλερ έγινε ευρύτερα γνωστή το 1993, μέσα από την ομώνυμη ταινία του Στίβεν Σπίλμπεργκ. Το πολεμικό βιογραφικό δράμα, συγκίνησε τον κόσμο. Ενώ στην απονομή των Όσκαρ που έγινε στις 22 Μαρτίου του 1994, κέρδισε 7 Όσκαρ, μεταξύ των οποίων καλύτερης τανίας.

Η ιδέα μιας ταινίας για τους Εβραίους του Σίντλερ είχε προταθεί από το 1963. Ο Πόλντεκ Πφέφερμπεργκ, ένας από τους Εβραίους του Σίντλερ, έκανε σκοπό της ζωής του να γνωστοποιήσει την ιστορία του Σίντλερ. Όταν ο παραγωγός Σιντ Σάινμπεργκ έστειλε μια περίληψη της νουβέλας Schindler’s Ark στον Σπίλμπεργκ, ο σκηνοθέτης εντυπωσιάστηκε. Εξέφρασε αρκετό ενδιαφέρον ώστε η Universal να αγοράσει τα δικαιώματα του βιβλίου. Ωστόσο ήταν αβέβαιος για το αν έπρεπε να σκηνοθετήσει ο ίδιος μια ταινία με θέμα το Ολοκαύτωμα. Ο Σπίλμπεργκ προσπάθησε να δώσει το πρότζεκτ σε άλλους σκηνοθέτες πριν αποφασίσει να το σκηνοθετήσει ο ίδιος, αφού άκουσε για την άρνηση του Ολοκαυτώματος

Η ταινία κυκλοφόρησε στους κινηματογράφους των Ηνωμένων Πολιτειών στις 15 Δεκεμβρίου 1993. Απέσπασε διθυραμβικά σχόλια από τους κριτικούς και έγινε μεγάλη εισπρακτική επιτυχία, αποφέροντας 321,3 εκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως. Έλαβε 12 υποψηφιότητες για Όσκαρ, μεταξύ των οποίων Α’ Ανδρικού Ρόλου για την ερμηνεία του Νίσον και Β’ Ανδρικού Ρόλου για τον Φάινς, κερδίζοντας 7, ανάμεσά τους για καλύτερη ταινία, σκηνοθεσία και διασκευασμένου σεναρίου.

Βραβεύτηκε επίσης με 7 βραβεία BAFTA και 3 Χρυσές Σφαίρες.

Ο σκηνοθέτης της ταινίας, Στίβεν Σπίλμπεργκ, δήλωσε πως με αυτό το τρόπο το κοινό θα έχει τη δυνατότητα να βιώσει ξανά όλο το ταξίδι του κεντρικού ήρωα στις μεγάλες οθόνες.

«Οι πραγματικές ιστορίες από το μέγεθος και την τραγωδία του Ολοκαυτώματος δεν πρέπει να ξεχαστούν ποτέ, ενώ τα διδάγματα της ταινίας για την καταπολέμηση της μισαλλοδοξίας αντηχούν μέχρι σήμερα» σημείωσε ο Στίβεν Σπίλμπεργκ.

Μιλώντας, μάλιστα, στο αμερικανικό μέσο Entertainment Weekly, ο Σπίλμπεργκ συζήτησε και για την ιστορική ατάκα στην αφίσα της ταινίας «Η ιστορία θάρρους που ο κόσμος χρειάζεται τώρα περισσότερο από ποτέ».

«Η ταινία έδωσε τη δυνατότητα στο κοινό να εξερευνήσει, να σταθεί ενάντια σε κάθε μορφή μίσους και τελικά να δει τι μπορεί να συμβεί στον κόσμο αν δεν επαγρυπνεί» κατέληξε ο σκηνοθέτης.

Χάρη στον Όσκαρ Σίντλερ, παραπάνω από 6000 επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος και απόγονοί τους είχαν παραμείνει ζωντανοί την δεκαετία του 1990 για να αφηγηθούν την απίστευτη ιστορία της «Λίστας του Σίντλερ».