“Το Τρίτο Στεφάνι” του Κώστα Ταχτσή επανακυκλοφορεί σε νέα έκδοση πολύ σύντομα από τις εκδόσεις Ψυχογιός και εμείς σας κάνουμε μια εισαγωγή στη νέα αυτή έκδοση.
«Χρειάστηκε να ξεγαντζωθώ από την “κορνίζα”
και να πέσω στο κενό»
«Μυθιστορήματα σαν το Τρίτο στεφάνι γράφονται ένα κάθε πενήντα χρόνια!»
Το είχε πει ο ίδιος ο Κώστας Ταχτσής σε τηλεοπτική συνέντευξή του το καλοκαίρι του 1988. Λίγο αργότερα, βρέθηκε νεκρός στα 61 του, γυμνός στο κρεβάτι του, με τα δακτυλόγραφά του πεταμένα εδώ κι εκεί, κι ανάστατη τη μονοκατοικία του στον Κολωνό απ’ όσα είχαν συμβεί εκείνη τη νύχτα της 26ης Αυγούστου, κι όμως ακόμα, το 2020, δεν έχουν διαλευκανθεί.
Ο Κώστας Ταχτσής, ο οξυδερκής, ο τραγικός, ο ταλαντούχος που αφηνόταν αυτοκαταστροφικά στις αντιφάσεις του, ο κορυφαίος συγγραφέας με την ταραχώδη, τολμηρή και ανορθόδοξη ζωή, γνώριζε το ειδικό βάρος που είχε –και έχει‒ στην ιστορία του νεοελληνικού μυθιστορήματος αυτό το βιβλίο, που το έγραψε στα 35 του και το εξέδωσε με δικά του έξοδα το 1962.
Ήταν «αρχετυπικό», έλεγε, ξέροντας ότι το Τρίτο στεφάνι επηρέασε αποφασιστικά τόσο πολλούς νεότερους Έλληνες συγγραφείς, και ότι το 1968 ήταν το πρώτο ελληνικό μυθιστόρημα που κυκλοφόρησε στα αγγλικά, στη σειρά τσέπης των εκδόσεων Penguin.
«Η Ελλάδα θα ξεροσταλιάζει στα πεζοδρόμια του ευρωπαϊκού μέλλοντός της, μα το Τρίτο στεφάνι θα έχει αποτυπώσει διά παντός την πεμπτουσία των μικροαστικών οραμάτων της», σημείωνε η πεζογράφος Μάρω Δούκα, ομιλήτρια στην εκδήλωση που οργανώθηκε τον Ιανουάριο 1999 στο Γαλλικό Ινστιτούτο της Αθήνας, για τα δέκα χρόνια από τον θάνατο του συγγραφέα.
Ζωή και τέχνη αλληλένδετες
Αυτό το πρώτο και μοναδικό μυθιστόρημα του Κώστα Ταχτσή ήταν γέννημα μεγάλης συγγραφικής τόλμης και διορατικότητας. «Ακούμε» εδώ μια μεσόκοπη γυναίκα να διηγείται με εντυπωσιακό σφρίγος τη ζωή της, δίνοντας συχνά τον λόγο στην πεθερά της από τον τρίτο γάμο της.
Είναι η Νίνα και η Εκάβη, που η ζωή τις άλλαξε κι έχασαν την αθωότητά τους κι έγιναν «τέρατα», εξόντωσαν συζύγους, κατέστρεψαν παιδιά, αλλά ο Ταχτσής τις μεταμόρφωσε σε κορυφαίους λογοτεχνικούς χαρακτήρες. Οι δυο τους παραπέμπουν αντίστοιχα στη γιαγιά του συγγραφέα, την Εκάβη, και στη θεία του, την Πολυξένη, η οποία είχε ασκήσει πάνω του μια ασφυκτική κηδεμονία, που ο έφηβος Κώστας δεν έβλεπε την ώρα να ξεφορτωθεί.
Είχε γίνει «μπαλάκι» στις γυναίκες της φαμίλιας που είχαν βιώσει «όλη την αθλιότητα του μικροαστισμού του πνιγηρού Μεσοπολέμου». Κι όσο ήταν κοντά τους, «το αγόρι, μισοκαταλαβαίνοντας, μυήθηκε από τ’ άλλα παιδιά στα μυστικά της πρώιμης σεξουαλικότητας, πάντα βρίσκοντας τον εαυτό του… από κάτω».
Αυτά τα περιγράφει με μεγάλη ειλικρίνεια ο Ταχτσής στην ημιτελή αυτοβιογραφία-αυτοανάλυσή του, Το φοβερό βήμα, που κυκλοφόρησε σύντομα μετά τον θάνατό του (Εξάντας 1989, επιμ. Θαν. Νιάρχος). Τέτοια περιστατικά τροφοδοτούν το Τρίτο στεφάνι όπου, με τη διπλή πρωτοπρόσωπη αφήγηση των δύο γυναικών, οι οικογενειακές περιπέτειές τους προβάλλονται στο φόντο της ελληνικής ιστορίας του 1920-1950, με μια γλώσσα ζουμερή και ζωντανή που έχει αφομοιώσει όλον τον πλούτο της ελληνικής γλωσσικής ιστορίας.
Το Τρίτο Στεφάνι του Κώστα Ταχτσή
Εδώ, με το όνομα Ελένη, εμφανίζεται και η μητέρα του η Έλλη, ως κόρη κατεξοχήν σκανταλιάρα και σύζυγος άπιστη, και πάντως, λέει ο συγγραφέας, «πολύ καλύτερη από το πρότυπό της». Εμφανίζονται κι άλλοι συγγενείς του, όπως ο θείος Μίμης, «Θόδωρος» στο …Στεφάνι, και διασταυρώνονται με επινοημένους χαρακτήρες σε πραγματικά ή «και καθαρώς πλασματικά γεγονότα». Ό,τι απέκρυψε, πάντως, δεν ήταν μυστικά της οικογένειας που δε θέλησε να τα βγάλει στη φόρα, αλλά, όπως είχε διευκρινίσει, ήταν στοιχεία «αισθητικής τάξεως που κάνουν να διαφέρει μια απλή αυτοβιογραφία από ένα μυθιστόρημα».
«Όταν γραφόταν αυτό το βιβλίο, η μικροαστική πραγματικότητα δεν είχε ακόμα εμπεδωθεί στη συνείδηση των πολλών. Αργότερα, εκατομμύρια Έλληνες μπορούσαν να αναγνωρίσουν τον εαυτό τους στις σελίδες του», επισημαίνει ο βιβλιοκριτικός και μυθιστοριογράφος Δημοσθένης Κούρτοβικ.
Ήταν η πρώτη φορά που «αυτό το χαρακτηριστικότερο φαινόμενο της κοινωνικής ζωής αυτής εδώ της χώρας μετά το 1920 έγινε το κεντρικό θέμα ενός μυθιστορήματος, ενώ ως τότε η λογοτεχνία το είχε αγνοήσει». Μέσα από το Τρίτο στεφάνι, συμπληρώνει απ’ την πλευρά του ο βιβλιοκριτικός Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, παρελαύνει εντέλει η Ελλάδα «μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά και πριν απ’ αυτόν, χωρίς πολιτικές ή ιδεολογικές παραμορφώσεις, με ένα πνεύμα που ξέρει πώς να προσαρμόζει την όποια συλλογική αλήθεια στις ανάγκες και στα κρυφά ή φανερά πάθη της ατομικής ζωής».
Ο ίδιος ο συγγραφέας του δήλωνε πάντως με κάθε ευκαιρία ότι για εκείνον η ζωή ήταν σημαντικότερη από την τέχνη.
«Η τέχνη πρέπει να είναι απόσταγμα ζωής, ποτέ υποκατάστατό της. Η τέχνη είναι αξιόλογη όταν γίνεται εκ του περισσεύματος της ζωής…».
Στην περίπτωση του Ταχτσή, λοιπόν, είναι σαφές πως η ζωή του –μια ζωή που πάντως δεν την άγγιξε ούτε την πλήγωσε η Ιστορία, οι δικτατορίες 1936-41 και 1967-74, ο Εμφύλιος, το μετεμφυλιακό κράτος– είναι ένα βασικό κλειδί για την αποκρυπτογράφηση και την ερμηνεία του έργου του. Είναι χαρακτηριστικό και σπαρακτικό αυτό που έγραψε για τον εαυτό του ως δημιουργό από τη μια και ως δημιούργημα από την άλλη. Αφορμή, η παρατήρηση ενός αναγνώστη ότι ο εγγονός της Εκάβης στο Τρίτο στεφάνι (δηλαδή ο Ταχτσής), ο οποίος στο τέλος του βιβλίου γίνεται ζωγράφος, «μοιάζει να αιωρείται στο κενό γαντζωμένος απ’ την κορνίζα του πίνακα που ζωγράφισε». Είναι μια εύστοχη μεταφορική εικόνα όσον αφορά τον νεαρό ήρωα, σχολίασε αργότερα ο Ταχτσής, όμως όσον αφορά τον συγγραφέα τα πράγματα εξελίχθηκαν αλλιώς.
«Για να γράψω το βιβλίο, είχε χρειαστεί να ξεγαντζωθώ από την “κορνίζα” και να πέσω στο κενό. Και το ’χα γράψει στο σύντομο χρονικό διάστημα της ευφορίας που ακολούθησε αυτό το ξεγάντζωμα, και προτού αρχίσει να λειτουργεί ο νόμος της βαρύτητας. Ύστερα, καθώς δε βρέθηκε κανένα χέρι ν’ απλωθεί και να μ’ αρπάξει, άρχισα να πέφτω με αύξουσα επιτάχυνση. Δεν παραπονιέμαι. Ήταν οι κωλοσυνθήκες τέτοιες, έφταιξε κι ο χαρακτήρας μου».
Το πνευματικό κατεστημένο κι ο μοναχοπερπατητής
«Ήταν δύσκολο να αγαπήσει κανείς τον Ταχτσή, πρώτα απ’ όλα γιατί δεν το επιθυμούσε ο ίδιος», έλεγε ο φίλος του Θανάσης Νιάρχος, ο οποίος επιμελήθηκε και τα αυτοβιογραφικά κατάλοιπά του, 1.500 δακτυλόγραφες σελίδες!
Πανταχού παρών, παρεμβατικός στη δημόσια ζωή, μαχητικός και συχνά επιθετικός με τόνο εριστικό, είχε εντυπωσιακή ευφυΐα, χιούμορ αλλά και ανασφάλεια και ναρκισσισμό, και δε δίσταζε να γίνεται αντιπαθής δημιουργώντας εχθρούς ακόμα και σε κύκλους που θα μπορούσαν να θεωρηθούν φυσικοί του σύμμαχοι. Έπαιρνε τηλέφωνο τους υπουργούς, π.χ. τη Μελίνα Μερκούρη, για ποικίλα ζητήματα, έστελνε επιστολές ακόμα και σε αστυνομικούς διευθυντές. Αρνιόταν, έλεγε, να δεχτεί «την αλλοτρίωση που συνεπάγεται η παραδοχή των κοινωνικών κανόνων». Και μπορούσε να συγχρωτίζεται με μέλη της αστικής ελίτ με την ίδια άνεση που κυκλοφορούσε σε λούμπεν κύκλους, και έβγαινε τις νύχτες «για ερωτικό κυνήγι» με περούκα ξανθιά και κόκκινο φουστάνι. Καμάρωνε που δεν πίστεψε ποτέ σε κλίκες, οργανώσεις, κόμματα, «ούτε στην Ακαδημία Αθηνών, ούτε σε συλλόγους Λογοτεχνών, ούτε στη Μασονική Στοά», έλεγε αυτά που πίστευε, και δε νοιαζόταν για τις συνέπειες των λόγων και των έργων του.
Παρ’ όλα αυτά, ως συγγραφέας ήταν, όπως έγραψε, «μοναχοπερπατητής από ιδιοσυγκρασία και πεποίθηση».
Ολοκλήρωσε τη συγγραφή του μυθιστορήματος Το τρίτο στεφάνι κατά τη δεύτερη παραμονή του στην Αυστραλία, έπειτα από μια πολύχρονη περιπλάνηση εκτός των τειχών και διάφορες «παρασιτικές τεμπελοδουλειές». Το κυκλοφόρησε το 1962, αλλά τότε το βιβλίο συνάντησε κλειστές πόρτες και είχε μηδενική απήχηση, οπότε ο Ταχτσής γύρισε την πλάτη του στην εγχώρια «κόλαση επαρχιωτισμού, παρωχημένων ιδεών και άλυτων αντιφάσεων», και έφυγε στις ΗΠΑ. Στην ελληνική λογοτεχνική ζωή επέστρεψε οριστικά το 1964, χάρη στην πρόσκληση του Νάνου Βαλαωρίτη και της συντροφιάς του έκκεντρου περιοδικού Πάλι, που έγινε η οικογένειά του –εκεί πρωτοδημοσίευσε το διήγημα «Τα ρέστα»– μέχρι που έκλεισε κι αυτό, το ταραγμένο 1966.
Την εποχή εκείνη, όπως είχε σχολιάσει ο Ταχτσής, το επίσημο όσο και το ανεπίσημο πνευματικό κατεστημένο όλων των ιδεολογικών ή άλλων αποχρώσεων τον αγνοούσε ή και τον υπονόμευε συστηματικά. Και γύρω του πλανιόταν μια θολή μυθολογία, που την τροφοδοτούσαν από τη μια ο ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης, γνωστός του από το 1947, κι από την άλλη, οι ποιητικές συλλογές του όπου ο συγγραφέας είχε διακηρύξει θρασύτατα τη «φιλομοφυλία» του.
Το όνομα του
Ωστόσο, μέσα στο βαθύ σκοτάδι της δικτατορίας των συνταγματαρχών, ο Ταχτσής έβαλε με γενναιότητα το όνομά του (και γι’ αυτό διώχθηκε από την Ασφάλεια) δίπλα σ’ εκείνα των Αναγνωστάκη, Βαλτινού, Κουμανταρέα, Ρούφου, Καίης Τσιτσέλη κ.ά. υπογράφοντας κι αυτός τη «Διαμαρτυρία κατά της Λογοκρισίας» των 18 (ήσαν 19) που, μετά το αντιδικτατορικό μήνυμα του Νομπελίστα Γιώργου Σεφέρη, στάλθηκε στις αθηναϊκές εφημερίδες στις 23/4/1969, λογοκρίθηκε από τη χούντα, αλλά μεταδόθηκε από τα διεθνή ΜΜΕ.
Στο μεταξύ το Τρίτο στεφάνι, που είχε μεταφραστεί στα γαλλικά το 1967 και στα αγγλικά το 1968, απογειώθηκε μετά το 1970, όταν κυκλοφόρησε από τον καταξιωμένο Ερμή, και έκανε πολλές επανεκδόσεις. Έτσι, μέχρι την ακριβή «μεταγραφή» του συγγραφέα στις εκδόσεις Εξάντας και τον θάνατό του, είχε γίνει «μπεστ σέλερ» με πωλήσεις που είχαν φτάσει τα 100.000 αντίτυπα, επιτυχία πολύ μεγάλη για την τότε ελληνική αγορά.
Φιλομοφυλία, κοινωνία και απρόθυμη Ελληνική Πολιτεία
Ο Ταχτσής είχε συνείδηση ότι το μυθιστόρημά του μπορούσε να διαβαστεί με πολλούς τρόπους, και ίσως αυτό είναι το κλειδί της αντοχής του στον χρόνο.
Γι’ αυτό τον ενοχλούσε που η «δογματική αριστερά» πρόσεξε «μόνο το γράμμα κι όχι το πνεύμα του βιβλίου», και τον επέκρινε για έναν χαρακτήρα στο …Στεφάνι, τον «Δημήτρη», που είναι συγχρόνως κομμουνιστής και κακοποιός του κοινού ποινικού δικαίου, ενώ αγνόησε τη Νίνα, η οποία παραδέχεται στο τέλος του βιβλίου ότι: «αν είχε κερδίσει η αριστερά, ίσως να είχε αλλάξει η ζωή προς το καλύτερο».
Παράλληλα, υποστήριζε ότι με τις γυναικείες πρωταγωνιστικές φωνές, έτσι όπως τις χειρίστηκε στο μυθιστόρημά του, αμφισβητούσε ορισμένες αιώνιες έννοιες –την έννοια άνδρας, ανδρισμός κτλ.– και το πετύχαινε αυτό «με πολλούς ύπουλους τρόπους, που είναι καλύτερο να αφήσουμε για τον οξυδερκή κριτικό του μέλλοντος».
Πράγματι, μια πενταετία μετά τον θάνατό του, ο Δ. Κούρτοβικ υπογράμμιζε σε κριτική του: «Οι παρατηρήσεις του Ταχτσή για το σεξ, την ομοφυλοφιλία, τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και ιδιοσυγκρασία των Ελλήνων είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσες και συχνά διεισδυτικότατες. […] Στη διαμάχη του με τους συνδικαλισμένους ομοφυλόφιλους και τις συνδικαλιζόμενες πόρνες είχε δίκιο, πράγμα που σήμερα φαίνεται πολύ καθαρότερα απ’ όσο τότε. Έβλεπε, και σωστά, στα κινήματα για τη θεσμική κατοχύρωση των σεξουαλικών μειονοτήτων έναν αποπροσανατολιστικό επαναστατισμό που ήταν άσχετος με το δικαίωμα στη διαφορά…».
Είχε μια παλικαριά ο Ταχτσής και μιλούσε χωρίς περιστροφές για όλα αυτά, αδιαφορώντας για το αν ήταν ή δεν ήταν το κοινό του ώριμο να τον ακούσει.
Ειδικότερα η λειτουργία του ως δημόσιου προσώπου «υπήρξε καταλυτική», όπως σημείωσε το 2003 ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ Βρασίδας Καραλής, «για να καταστούν ορισμένα ζητήματα περί τα ερωτικά προφανή και ορατά, μέσα σε μια κοινωνία που απέφευγε πάντα την κυριολεξία».
Δεν είναι τυχαίο ότι ποτέ ο Ταχτσής δεν πήρε Κρατικό Βραβείο
Ούτε τιμήθηκε για το σύνολο του έργου του, παρότι το μυθιστόρημά του Το τρίτο στεφάνι ήταν σταθμός, παρότι ο προφορικός λόγος, όπως εκείνος τον χειρίστηκε αριστοτεχνικά στο έργο του, διέθετε μια μοναδική χειμαρρώδη εξωστρέφεια, και παρότι πρώτος περιέγραψε μια νοοτροπία: τον μικροαστισμό.
Ο μικροαστισμός ποτέ δε διερωτάται γιατί τα πράγματα είναι έτσι όπως είναι, ποτέ δε βασανίζεται συνειδησιακά, και είναι από τα καθοριστικότερα και ανθεκτικότερα στοιχεία της νεοελληνικής κουλτούρας…
Η Ελληνική Πολιτεία δεν τον τίμησε ούτε μετά το βίαιο τέλος του (πιθανώς με στραγγαλισμό), αλλά ούτε και η Ελληνική Αστυνομία υπήρξε πολύ δραστήρια στην αναζήτηση της αλήθειας για τον θάνατό του. Κι ας υπέγραψαν οι επώνυμοι φίλοι του (Αγγελάκης, Ακριθάκης, Αραβαντινού, Αργυρίου, Βαλτινός, Βασιλικός, Δούκα, Κουμανταρέας, Λιοντάκης, Νιάρχος, Σαββόπουλος, Φασιανός κ.ά.) το 1989 μια δημόσια καταγγελία «για τη σιωπή που έχει καλύψει από ανακριτικής πλευράς την υπόθεση Ταχτσή».
Τον Απρίλιο του 1988 ο Κώστας Ταχτσής ήταν ο πρώτος ζων Έλληνας συγγραφέας που τιμήθηκε στο Παρισινό Κέντρο Πομπιντού-Μπομπούρ, με κοινό που έκανε ουρά για να τον ακούσει. Αλλά στην Ελλάδα, «οι τότε κρατούντες, το ’88, είχαν μια ενδημική απέχθεια προς τους ομοφυλόφιλους». Όταν πέθανε κάτω από ανεξιχνίαστες (ακόμα) συνθήκες, «όχι μόνο δεν κινήθηκε τίποτα, κανείς, αλλά σαν να υπήρξε μια ικανοποίηση στα μικροαστικά στρώματα της κοινωνίας μας ότι καλά του έκαναν, έτσι πρέπει να ξεμπερδεύουμε με τους τοιούτους».
Το σχολίασε καυστικά ο Βασίλης Βασιλικός σε άρθρο του, υπενθυμίζοντας ότι στην κηδεία του δολοφονημένου Παζολίνι, το 1975, «παραβρέθηκε σύμπασα η πολιτική ηγεσία της Ιταλίας. Με πρώτο και καλύτερο τον Ενρίκο Μπερλινγκουέρ».
Επικαιρότητα και αναγνώριση από το κοινό
Σήμερα ο Κώστας Ταχτσής είναι πολλαπλά επίκαιρος, πολλαπλά ενοχλητικός και πολλαπλά ενδιαφέρων, τόσο ως ανήσυχη προσωπικότητα με ευρω-αμερικανική κουλτούρα όσο και ως συγγραφέας-ανατόμος της ελληνικής ιδιοσυγκρασίας. Αυτό θα αναδειχθεί με την παράλληλη κυκλοφορία από τις Εκδόσεις Ψυχογιός, σε συνεργασία με την αδελφή του Ελπίδα Αρτέμη και την ανιψιά του Έλλη Αρτέμη, όλων των βιβλίων του που εκδόθηκαν όσο ζούσε. Δηλαδή του μυθιστορήματός του, των διηγημάτων και των αυτοβιογραφικών κειμένων του καθώς και των ποιητικών συλλογών του, που κυκλοφόρησαν με δική του πρωτοβουλία, στο διάστημα 1951-1979.
Αυτός που ήταν μπροστά από την εποχή του, μπροστά από τη Μεταπολίτευση
Σήμερα με το πολυσχιδές έργο του, με τις συχνά αιρετικές απόψεις του και με την αντισυμβατική στάση ζωής του θα ήταν στο κέντρο της δικής μας εποχής, της γεμάτης ανατροπές αυγής του 21ου αιώνα.
Τα γραπτά του, οι απόψεις του, η καθημερινότητά του αναμετρήθηκαν με την ελληνική κοινωνία, με τις αγκυλώσεις της και με τα συντηρητικά αντανακλαστικά της, πολύ πριν να αναπτυχθούν στα αμερικανικά, ευρωπαϊκά και ελληνικά Πανεπιστήμια οι διεπιστημονικές Σπουδές Φύλου, πολύ πριν να ψηφιστούν στην Ελλάδα οι ρηξικέλευθοι νόμοι για την επέκταση του Συμφώνου Συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια (2015), και για την αναγνώριση της Ταυτότητας Φύλου (2017), πολύ πριν το λιντσάρισμα (2018) του ακτιβιστή της ΛΟΑΤΚΙ (LGBDQ) κοινότητας, Ζακ Κωστόπουλου, στο κέντρο της Αθήνας…
Ταυτόχρονα, όμως, διασταυρώθηκαν με την πιο πρωτοποριακή αλλά και με την πιο δημοφιλή πτυχή της πολιτιστικής ζωής στην Ελλάδα. Από τη μια ήταν το περιοδικό Πάλι, κι από την άλλη οι παραστάσεις του Αριστοφάνη (από το 1976) του οποίου μετέφρασε με γλωσσική ευφορία τέσσερις κωμωδίες, καθώς και άλλες εμβληματικές παραστάσεις (όπως η «Φιλουμένα Μαρτουράνο» του Ντε Φιλίπο) με σπουδαίους σκηνοθέτες και ηθοποιούς.
Και μετά τον θάνατό του, ακολούθησε η πρώτη διασκευή του …Στεφανιού σε σίριαλ (1995-96) ή σε θεατρικά έργα, που αναβίωσαν με επιτυχία, μετά το 2009, το Τρίτο στεφάνι στη σκηνή, και θα εξακολουθήσουν να το αναβιώνουν.
Το τέλος του Κώστα Ταχτσή στις 26 Αυγούστου 1988 θυμίζει το τέλος όλων των άλλων «καταραμένων» της Τέχνης
Από τον Ρεμπώ ως τον Ζενέ και τον Παζολίνι ή τον Κουμανταρέα, σπουδαίο πεζογράφο, φίλο του Ταχτσή, που δολοφονήθηκε με αγριότητα στην Κυψέλη το 2014. Είναι το τέλος της παράτολμης και διαβρωτικής πορείας ενός χαρισματικού ανθρώπου που σπαταλήθηκε στα πάθη του αλλά στη δουλειά του ήταν άτεγκτος με τον εαυτό του και δεν έκανε καμία αβαρία στο όνομα της γραφής. Κατέβηκε συνειδητά στην γκρίζα ζώνη ανάμεσα στον δικό του παράδεισο και στην κόλαση, αναλαμβάνοντας το κόστος που είχε αυτό στην προσωπική ζωή του, αλλά ταυτόχρονα παρέμεινε πάντα στα χαρακώματα ενάντια στην επερχόμενη βαρβαρότητα.
Γι’ αυτό διαβάζεται σήμερα και από νεότερες γενιές, γι’ αυτό το κορυφαίο έργο του, το Τρίτο στεφάνι, έχει κεντρική θέση στον μικρό κατάλογο των long sellers της νεοελληνικής λογοτεχνίας.
Το Τρίτο Στεφάνι έρχεται στο θέατρο Παλλάς στις 16/10
Το Τρίτο Στεφάνι, το αριστούργημα του Κώστα Ταχτσή, θα ζωντανέψει τον Οκτώβριο στο θέατρο Παλλάς, με την υπογραφή του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη. Στους εμβληματικούς ρόλους των Εκάβη και Νίνα, θα πρωταγωνιστούν οι Μαρία Καβογιάννη και Μαρία Κίτσου. Η μεγάλη παραγωγή των Θεατρικών Σκηνών θα παρουσιαστεί σε ολοκαίνουργια διασκευή που αναδεικνύει τις αφηγηματικές αρετές και την ποίηση του μυθιστορήματος, σεβόμενη την πρόθεση του συγγραφέα για μια ιστορία που, όπως και η ζωή, ανοίγει και κλείνει σαν κύκλος. Ένας εικοσαμελής θίασος σημαντικών ηθοποιών μπαίνει στη δίνη της νέας, πρωτότυπης μουσικής του Μίνου Μάτσα, φέρνοντας επί σκηνής τους ήχους και τις εικόνες μιας ολόκληρης εποχής.
Το μυθιστόρημα–σταθμός του Ταχτσή, από τα πλέον αγαπημένα του ελληνικού κοινού διαχρονικά. Στο παρελθόν έγινε σήριαλ από τον Γιάννη Δαλιανίδη και αποτέλεσε υλικό για πολύ επιτυχημένες παραστάσεις σε σκηνοθεσία Σταμάτη Φασουλή και Θανάση Παπαγεωργίου. Αποτελεί μια κατάθεση μνήμης, όπου μέσα από τις προσωπικές ιστορίες των ηρώων περνάει ολόκληρη η σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας.
Η διάθεση δεν είναι διδακτική. Περιέχει ένα σπάνιο χιούμορ που αναδεικνύει καίρια όλα εκείνα για τα οποία αξίζει να παλεύει κανείς στη ζωή. Αυτό που μαγνητίζει σήμερα στο «Τρίτο Στεφάνι», κι αυτό που την ίδια στιγμή του χαρίζει τη διαχρονική του γοητεία, είναι μια ανελέητη κατάφαση στη ζωή.
Το Τρίτο Στεφάνι: Οι χαρακτήρες της παράστασης στο θέατρο Παλλάς
Τα πρόσωπα αυτού του δράματος, οι «ατσάλινοι» άνθρωποι μιας άλλης εποχής, σχεδόν σαν Παπαδιαμαντικοί ήρωες, υποφέρουν, απελπίζονται, κλαίνε γοερά, ματώνουν. Ποτέ όμως δε χάνουν πραγματικά την πίστη τους στη ζωή, σ᾽ αυτό που φέρνει το αύριο. Γελάνε δυνατά και λαγαρά μπροστά σε κάθε δυσκολία, και μας δείχνουν το δρόμο. Γι’ αυτούς ακριβώς του λόγους, το «Στεφάνι», που τόσο ανθίσταται στην ηθογράφηση και τόσο αναδεικνύει τον ρεαλισμό, είναι μια υπόθεση ανθρώπων που δεν παύουν ποτέ να είναι νέοι. Τότε και σήμερα…
Ένα γνήσια ρωμαίικο ψηφιδωτό συναισθημάτων, το «Τρίτο Στεφάνι» εμπεριέχει όλη την πλούσια Ελληνικότητα, που με τόσο πάθος αναζήτησαν και ανέδειξαν δημιουργοί όπως ο Τσαρούχης και ο Χατζιδάκις. Μας θυμίζει με τον πιο καθαρό τρόπο πόσο οι μετόπες του Παρθενώνα, τα βυζαντινά τέμπλα, και τα σύγχρονα μνημεία όπως ο Λευκός Πύργος στη Θεσσαλονίκη ή το μέγαρο της Ακαδημίας στο κέντρο της Αθήνας, είναι όλα κομμάτια μιας συνεχούς ροής. Μιας ψυχικής εποχής στο γαλανό ταξίδι των Ελλήνων προς την ίδια τη ζωή.
Η Εκάβη και η Νίνα αγαπιούνται, ψυχραίνονται, μιλούν ακατάπαυστα, και σιωπούν μόνο μπροστά σ᾽αυτό που τις υπερβαίνει, που όλους μας υπερβαίνει, και κουβαλούν πάντα το όμορφο και παράξενο φορτίο της πατρίδας που τις γέννησε, όπως το «μυθολόγησε» ο Ελύτης:
«Όμορφη και παράξενη πατρίδα / Ωσάν αυτή που μου ‘λαχε δεν είδα / Ρίχνει να πιάσει ψάρια πιάνει φτερωτά / Στήνει στη γη καράβι κήπο στα νερά / Κλαίει φιλεί το χώμα ξενιτεύεται / Μένει στους πέντε δρόμους αντρειεύεται […]»
Το Τρίτο Στεφάνι – Συντελεστές της παράστασης στο θέατρο Παλλάς
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης
Διασκευή: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, Νίκος Μανουσάκης
Σκηνικά: Πάρις Μέξης
Μουσική: Μίνως Μάτσας
Φωτισμοί: Αλέκος Γιάνναρος
Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα
Κίνηση: Κική Μπάκα
Βοηθός σκηνοθέτη: Χριστίνα Ματθαίου
Βοηθός σκηνογράφου: Εύη Ανδριανού
Βοηθός ενδυματολόγου: Ειρήνη Γεωργακίλα
Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή
Videos: Ελένη Κατρακαλίδη
Παραγωγή: Θεατρικές Σκηνές
Διανομή ηθοποιών – Το Τρίτο Στεφάνι – θέατρο Παλλάς
Κώστας Ανταλόπουλος, Ειρήνη Βαλατσού, Ντάνη Γιαννακοπούλου, Δανάη Επιθυμιάδη, Μαρία Καβογιάννη, Δημήτρης Καραβιώτης, Σύρμω Κεκέ, Μαρία Κίτσου, Τάσος Λέκκας, Ορνέλα Λούτη, Γιώργος Μακρής, Δημήτρης Μανδρινός, Στάθης Μαντζώρος, Καλλιρρόη Μυριαγκού, Γιώργος Νούσης, Ελευθερία Παγκάλου, Αλεξάνδρα Παντελάκη, Ελίζα Σκολίδη, Μενέλαος Χαζαράκης, Γιώργος Ψυχογυιός
Πληροφορίες παράστασης Το Τρίτο Στεφάνι και εισιτήρια
Τετάρτη & Κυριακή: 19:00, Πέμπτη, Παρασκευή & Σάββατο: 20:30
Τιμές εισιτηρίων: 15€ – 80€
ΓΙΑ ΝΑ ΚΛΕΙΣΕΤΕ ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ: https://www.viva.gr/tickets/theatre/pallas/trito-stefani/
Ομαδικές κρατήσεις: 210-3639343 (εσωτ. 2)
Δείτε το τρέιλερ της παράστασης Το Τρίτο Στεφάνι στο θέατρο Παλλάς:
Διαβάστε περισσότερα για την παράσταση Το Τρίτο Στεφάνι στο θέατρο Παλλάς
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link) Youfly.com.
