«Λεύκωµα Καβάφη, 1863-1910»
Οι εκδόσεις ΕΡΜΗΣ παρουσιάζουν την Τρίτη 22 Σεπτεµβριου στις 7 µ.µ. στον κήπο του «Μαγεµένου Αυλού» (Αµύντα 4, Αθήνα) το «Λεύκωµα Καβάφη, 1863-1910», σε επιµέλεια Λένας Σαββίδη. Πρόκειται για περιορισµένο αριθµό συλλεκτικών αντιτύπων του βιβλίου, συνοδευόµενα από
CD µε έξι ποιήµατα του ποιητή, µελοποιηµένα από τον Νίκο Πλάτανο.
Ερµηνεύουν: Αναστασία Καπάνταη, Σταύρος Νιφοράτος
Επιµέλεια: Μέµη Σπυράτου
Οµιλητές:
Κώστας Γεωργουσόπουλος
Κυριακή Μπεϊόγλου
Αντώνης Μποσκοΐτης
Λένα Σαββίδη
Μέµη Σπυράτου
Θα ακολουθήσει µουσική βραδιά µε κέρασµα
Λίγα λόγια για το βιβλίο (Λεύκωμα Καβάφη)
Το Λεύκωµα Καβάφη (έκδοση 1983) περιέχει φωτογραφίες προσώπων και τόπων, αλλά και χειρογράφων – ή και µεταγραφές χειρογράφων: Επιστολές, λογαριασµοί, µνηµόνια, σκέψεις, ηµερολογιακές σηµειώσεις του ποιητή, δηλαδή πολύ περισσότερα κα ετερόκλητα τεκµήρια απ’ αυτά που συνήθως αποτελούν τα εικονογραφηµένα λευκώµατα. Αλλά ο ίδιος ο Καβάφης έγραφε και κρατούσε µε πολλή φροντίδα, επιµέλεια και τάξη τα χαρτιά αυτά. Φαίνεται πως είχαν ένα αντίκρισµα στη ζωή του.
Επιλέγοντάς τα, λοιπόν, επιχειρούµε να δώσουµε, κατά κάποιον τρόπο, την ατµόσφαιρα της ζωής ενός ανθρώπου και µιας οικογένειας· ανοίγουµε ίσως ένα παράθυρο – όχι κλειδαρότρυπα – στην καθηµερινή ιδιωτική ζωή του ποιητή. Το ότι δεν είναι πλήρης η εικόνα ή τελειωτική είναι αυτονόητο. Όσο θα µελετιέται το αρχείο και η ποίηση του Καβάφη, τόσο η εικόνα θα συµπληρώνεται (…) (από τον πρόλογο της έκδοσης)
Λίγα λόγια για το CD (Λεύκωμα Καβάφη)
Έξι ποιήµατα του Καβάφη µελοποιηµένα από τον Νίκο Πλάτανο:
1. H Πόλις,
2. Έτσι πολύ ατένισα,
3. Ένας γέρος,
4. Στο πληκτικό χωριό,
5. Εν απογνώσει,
6. Απολείπειν ο θεός Αντώνιον
Ερµηνεύουν: Αναστασία Καπάνταη – Σταύρος Νιφοράτος
Επιµέλεια: Μέµη Σπυράτου
Πιάνο: Νίκος Πλάτανος – Ηλεκτρική κιθάρα: Κώστας Παρίσσης
Η ηχογράφηση έγινε στο Studio PRAXIS
«Αφιερώνεται στον Γιώργο Σαββίδη που µας έµαθε τον Καβάφη»
Μέµη Σπυράτου
«Δύσκολη προσπάθεια η µελοποίηση του Καβάφη, όµως αυτά τα έξι ποιήµατα – τραγούδια µοιάζει να συνοψίζουν τη στάση ζωής του που τον κράτησε ζωντανό, ευαίσθητο, καίριο, στο
πάνθεο των χαµένων ποιητών.»
Λένα Σαββίδη
«Οι µελοποιήσεις των ποιηµάτων του Καβάφη που περιλαµβάνονται σ’ αυτή την έκδοση έγιναν το 1996, λίγο διάστηµα µετά την επιστροφή µου από σπουδές στο Παρίσι.
Η «Πόλις» γράφτηκε το 2006 και το «Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον» το φθινόπωρο του 2019 λίγο πριν την παρουσίαση των τραγουδιών και την πρόταση της Λένας Σαββίδη να εκδοθούν και να δοθούν µαζί µε το «Λεύκωµα Καβάφη», σε 100 αντίτυπα. Όταν άρχισα να καταπιάνοµαι µε τις µελοποιήσεις των ποιηµάτων του Καβάφη, που είχαν τη φήµη του «δύσκολου» ή και του «αµελοποίητου» ένοιωσα έκπληκτος µε την αµεσότητα και την βαθιά απλότητα που είχαν αυτά τα ποιήµατα. (Σίγουρα στη δυνατότητα προσέγγισης σε µια τόσο καλοδουλεµένη ποίηση µε βοήθησε η εξοικείωσή µου µε αυτήν).
Η σχετικά ελεύθερη φόρµα, µε καθαρό όµως το στοιχείο του ρυθµού και συχνά της οµοιοκαταληξίας, άνοιγε περισσότερες δυνατότητες µουσικής επεξεργασίας από τις άκαµπτες παραδοσιακές φόρµες µε τα κλειστά τετράστιχα και την επαναλαµβανόµενη ρυθµολογία. Φυσικά, αύτή η προσωπική µου αίσθηση δεν προδιαγράφει ούτε αξιολογεί το τελικό αποτέλεσµα. Δείχνει απλώς τον τρόπο που δούλεψα. Σε κάθε ποιητικό έργο µπορεί να διακρίνει κανείς µια κρυµµένη µουσικότητα συχνά ήδη από τον πρώτο στίχο.
Αν κάποιος θέλει το ποίηµα να το κάνει τραγούδι, που να αγγίζει τα όρια της «λόγιας» µουσικής, αλλά στην ουσία να διατηρεί ὀλα τα στοιχεία της φόρµας του τραγουδιού, δεν έχει παρά να στηριχτεί στην αυθόρµητη µουσικότητα του ποιήµατος.
Έπειτα, το ίδιο το ποίηµα, µέσα από πιο πολύπλοκες και επεξεργασµένες διαδροµές θα µας οδηγήσει στη µουσική σύνθεση που δεν είναι άλλο από µια µουσική ανάγνωση. Φυσικά, ο Καβάφης δεν έχει ανάγκη τη µουσική για να αναδειχτεί και να διαδοθεί στο ευρύ κοινό (αν και σίγουρα η µελοποίηση συµβάλλει σ’ αυτό). Από την άλλη µεριά δεν έχει και τίποτα να φοβηθεί: µε αφορµή την ποίηση έχουµε ένα νέα µουσικό έργο και µια νέα πρόταση ανάγνωσης.
Τα έργα δεν ζουν από µόνα τους παγιωµένα σ’ ένα άχρονο σύµπαν, αλλά αναπνέουν και αποκτούν σηµασία µέσα από διαδικασίες ανάγνωσης, σκηνοθεσίας και µετάφρασης, όχι µόνο σε µια άλλη γλώσσα αλλά και σ’ ένα άλλο εκφραστικό µέσο όπως η µουσική ή η ζωγραφική.
Η εργασία αυτή δεν θα είχε ολοκληρωθεί χωρίς την καθοριστική συµβολή της Μέµης Σπυράτου. Σκηνοθέτης η ίδια, ερµηνεύτρια και µεταφράστρια αλλά, κυρίως, µε βασική αποσκευή το γεγονός ότι όργωσε την Ελλάδα διαβάζοντας Καβάφη δίπλα στον Γιώργο Σαββίδη.
Δουλέψαµε µε την καθοδήγησή της, µε κύριο γνώµονα να σεβαστούµε και να αναδείξουµε τον Καβαφικό λόγο. Η ευαισθησία και η ερµηνευτική ακρίβεια της Αναστασίας Καπάνταη και του Σταύρου Νιφοράτου, καθώς και η λιτή ενορχηστρωτική γραµµή µε τη χρήση του πιάνου και της ηχοχρωµατικής κιθάρας του Κώστα Παρίσση, επιλογή της Μέµης, είχαν στόχο την πιο καθαρή απόδοση του Καβαφικού λόγου. Πρωταρχική έννοια µας ήταν να µην προδώσουµε τον Καβαφικό Λόγο. Αν καταφέραµε να µεταφέρουµε και κάτι απ’ τον απόηχο της κρυµµένης µουσικής του, λίγο δεν είναι…
Νίκος Πλάτανος, Μάρτιος 2020
«Η διάρκεια ενός δηµιουργού πιστοποιείται, εφόσον συνεχίζει να συγκινεί, να προβληµατίζει, να εµπνέει, ακόµα κι αν κρίνεται αρνητικά από τις γενιές που έρχονται. Ο Κ.Π. Καβάφης, µονήρης, αλλά τολµηρός ποιητής στη µακρινή Αλεξάνδρεια, έγινε µε τα χρόνια, όχι µόνον µία αυθεντική, ποιητική φωνή, αλλά, κυρίως, ένας καταγραφέας αυστηρός του νεοελληνικού ήθους και ιδεολογικού στίγµατος της διαχρονικής Ελλαδας.
Κάθε ερµηνευτική προσέγγιση του έργου του αποκαλύπτει απροσδόκητες πλευρές της µέσα Ελλάδας. Η µελοποίηση του έργου του από τον Νίκο Πλάτανο και η «ανάγνωσή του», από την Μέµη Σπυράτου, είναι µία αποκάλυψη της καβαφικής ρυθµολογίας και µελωδίας. Η ποίηση, πέρα
από τις ιδέες, έλεγε ο Μαλαρµέ, είναι η µουσική των λέξεων. Η Σπυράτου και οι έξοχοι µουσικοί συνεργάτες της ακολούθησαν την πλατωνική εντολή: “ΜΟΥΣΙΚΗΝ ΠΟΙΕΙ ΚΑΙ ΕΡΓΑΖΟΥ”.
Κώστας Γεωργουσόπουλος, Δεκέµβριος 2019
ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΤΟ YOUFLY.COM ΣΤΟ GOOGLE NEWS ΚΑΝΟΝΤΑΣ ΚΛΙΚ ΕΔΩ.
