Γιώργος Παστάκας: νέα δουλειά πάνω στις Ωδές του Ανδρέα Κάλβου

Ο ζωγράφος Γιώργος Παστάκας μιλά για τη νέα του δουλειά βασισμένη στις Ωδές του Ανδρέα Κάλβου.

Δέρματα, φύλλα χρυσού, μελάνια…Φιγούρες βυζαντινές, χρώματα γήινα και μυστήρια…

Η συνάντηση μου με τον σπουδαίο ζωγράφο μας Γιώργο Παστάκα έγινε με αφορμή την ολοκαίνουρια δουλειά του πάνω στις ΩΔΕΣ του Ανδρέα Κάλβου…

Έργα σημαντικά και βαθιά ανθρώπινα…

Σαν τοιχογραφίες σε κάποιο ιερό χώρο να φωτίζουν το αγαθό της ζωής…

Η ποίηση του Ανδρέα Κάλβου αποτυπώνεται με μοναδικό τρόπο μέσα από τα έργα του Γιώργου Παστάκα…

Η αίσθηση μιας άχρονης μυσταγωγίας διαπερνά την συγκεκριμένη ζωγραφική.

Κάναμε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση για την καινούρια του δουλειά.

Ο ζωγράφος Γιώργος Παστάκας δημιουργεί επηρεασμένος από τις Ωδές του Ανδρέα Κάλβου

Τα υλικά αυτής της καινούριας δουλειάς είναι ιδιαίτερα. Παίζουν κάποιο ρόλο ως προς το περιεχόμενο που θέλετε να δηλώσετε;

Όταν βρεθείς απέναντι στον Κάλβο και προσπαθήσεις να μετατρέψεις τον ποιητικό του λόγο σε χρώμα και σχήμα, τότε τα υλικά που θα χρησιμοποιήσεις πρέπει να είναι ανάλογα. Το έργο του Κάλβου είναι ιδιαίτερο όπως και ο τρόπος που γράφει τη Λύρα και τα Λυρικά στις Ωδές. Το έργο γράφεται την εποχή που γιγαντώνεται η Επανάσταση. Αφυπνίζει την Ευρώπη και τους φιλελληνικούς κύκλους στο Παρίσι και όχι μόνο. Έρχεται σε κόντρα με τους υποστηρικτές του Σολωμού. Λοιδορείται. Αυτός όμως καταθέτει την ψυχή του και μετά χάνεται. Επέλεξα το χαρτί και το δέρμα ζώων. Στην αρχή δούλευα το χαρτί, χωρίζοντάς το σε ζώνες σε σχήμα ειληταρίου, ενώ στο τέλος πέρασα το έργο πάνω στο δέρμα δύο ταύρων και ενός μοσχαριού. Το χαρτί παραπέμπει στο χειρόγραφο, ενώ στο δέρμα δημιουργούνται τα Λάβαρα, μιας και το υλικό αυτό είναι προϊόν σφαγής και θανάτου. Μελάνι, σκόνες, χρυσός, ασήμι και λάδι ήταν τα υλικά σε όλο το έργο.

Χρησιμοποιείτε με εντελώς αφομοιωμένο τρόπο τεχνικές μεγάλων ζωγράφων. Σε τι βοηθάει αυτό στην αποτύπωση των ποιημάτων του Κάλβου.

Στο συγκεκριμένο έργο, έπρεπε να επιστρατεύσω τις φόρμες και τις τεχνικές που μου επέβαλε ο ίδιος ο Ποιητής. Ο Λόγος του εκείνη την εποχή, ήταν στο μεταίχμιο του Κλασικισμού και του Ρομαντισμού. Εκεί έπρεπε να πάρω στοιχεία από ζωγράφους που πάντα με κέντριζαν με τη δουλειά τους. Κρατώντας στο τέλος μια «βυζαντινή» φόρμα, στατική αλλά και γνώριμη στα μάτια του κόσμου.

Ο ζωγράφος Γιώργος Παστάκας παρουσιάζει τα νέα του έργα βασισμένα στις Ωδές του Ανδρέα Κάλβου

Ποιά είναι η σχέση σας με την ποίηση και τους ποιητές;

«Ας μη βρέξει ποτέ

Το σύννεφον και ο άνεμος

Σκληρός ας μη σκορπίσει

Το χώμα το μακάριο

Που σας σκεπάζει»

Ωδή Τέταρτη «Εις Ιερό Λόχον»

Η Ποίηση βοηθά να γεννηθεί το έργο. Εξάλλου πρώτα ο Λόγος, μετά ο ήχος και τέλος το χρώμα. Όλα αυτά μας οδηγούν σε ένα παράθυρο όπου μπορεί κανείς να βλέπει το χθες να έρχεται στο σήμερα και αυτά να γεννούν το μέλλον. Ο Παλαμάς, ο Σεφέρης, ο Ελύτης ο Βάρναλης, ο Καβάφης πάντα με ενέπνεαν στο έργο μου.

Η βυζαντινή ατμόσφαιρα που διαπνέει τα έργα σας πιστεύετε ότι είναι στοιχείο της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας;

Πιστεύω πως είναι. Αν της αφαιρέσουμε τα βαριά εκκλησιαστικά της ενδύματα που έχει, καθώς αποτυπώνεται στις τοιχογραφίες των ναών, τότε θα δούμε τους προδρόμους πολλών ρευμάτων που ακολούθησαν. Πολλά κινήματα τέχνης πήραν τη μορφή τους και γέννησαν νέες ιδέες. Παραδείγματος χάρη δέστε τους ναούς του Μυστρά, την Παλαιολόγεια Τέχνη. Τα χρώματα, τις φόρμες, τον τρόπο που μεταφράζονται τα ιερά κείμενα, είναι κάτι το ασύλληπτο. Εξάλλου και η Βυζαντινή τέχνη είναι μια συνέχεια της αρχαίας τέχνης. Στις μέρες μας που τα πάντα έχουν ξεφύγει, είναι απολύτως αναγκαίο να κοιτάξουμε πίσω για να πάμε εμπρός.

Θα ήθελα πολύ να ρωτήσω τον Κύριο Παστάκα ποιοί είναι οι αγαπημένοι του ζωγράφοι;

Αγαπώ τους Ιμπρεσιονιστές και τους Εξπρεσιονιστές. Πιστεύω πως η επαναστατικότητα που έφεραν στην τέχνη τα κινήματα αυτά και ο αγώνας τους να ξεφύγουν από τον Ακαδημαϊσμό, με εκφράζουν απόλυτα. Αγαπώ πολύ τον Αμερικανό John Singer Sargent, τον Matisse, τον Παπαλουκά, τον Κόντογλου, τον Παρθένη… ο κατάλογος είναι μεγάλος! Είμαι λάτρης του Σαββίδη, του Νίκου Λύτρα, σχεδόν όλων των ζωγράφων του 19^ου και 20^ου αιώνα.

Ο ζωγράφος Γιώργος Παστάκας και οι ΩΔΕΣ του Ανδρέα Κάλβου

Πώς βλέπετε σήμερα την ελληνική ζωγραφική;

Πιστεύω η ελληνική ζωγραφική έχει περάσει από καλές και από κακές περιόδους και κατά καιρούς χάνει το νόημά της γιατί παρασυρόμαστε σε κακούς μιμητισμούς. Αναμφίβολα όμως έχουμε εξαιρετικούς καλλιτέχνες που δεν έχουν σε τίποτα να ζηλέψουν συναδέλφους του εξωτερικού και να σταθούν σε διεθνές επίπεδο.

Πιστεύετε ότι ο καλλιτεχνικός περίγυρος έχει καταλάβει την σημαντικότητα του έργου σας;

Ο κάθε καλλιτέχνης είναι και ένας μοναχικός λύκος με έντονο το συναίσθημα του Εγώ. Βέβαια χωρίς αυτό το – άλλοτε καλό άλλοτε κακό – Εγώ προχωράμε. Προσωπικά πάντα πίστευα αυτό που αναφέρει ο Ρίλκε στα «Γράμματα σε έναν νέο Ποιητή» πως το έργο πρέπει να μένει στη σιωπή. Εκεί θα φανεί αν πρέπει να ζήσει και να το διαβάσουν ή να το προσπεράσουν. Είμαι έξω από τον περίγυρο, πιστεύω πως δεν τους ενδιαφέρει. Τώρα το πόσο σημαντικό είναι το έργο μου αυτό θα το δείξει το μέλλον και όχι το παρόν. Εγώ παραμένω πιστός στην πορεία που διάλεξα να πορευτώ.

Ποιά είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;

Το μέλλον γεμάτο προκλήσεις, ανατροπές, επιθυμίες, θανάτους και η γέννηση μιας νέας εποχής που δεν ξέρουμε που μας τραβάει. Τα σχέδιά μου προς το παρόν, είναι να παρουσιάσω τις Ωδές του Κάλβου στο ελληνικό κοινό και όχι μόνο. Τώρα που σε λίγο θα γιορτάσουμε τη γέννηση του Ελληνικού Έθνους, θα ήταν τιμή μου το έργο που καταθέτω να είναι αντάξιο του πνευματικού βεληνεκούς του Κάλβου και η δυναμική των εικόνων μου, να αποτυπώσει τη δυναμική της Ποίησης.

Ο Γιώργος Μανιώτης μιλά για τη νέα δουλειά του Γιώργου Παστάκα

Ο γνωστός θεατρικός συγγραφέας και πεζογράφος Γιώργος Μανιώτης μίλησε αποκλειστικά για την ολοκαίνουρια δουλειά του Γιώργου Παστάκα επάνω στην ποίηση του Ανδρέα Κάλβου.

Διαβάζοντας τα ποιήματα του Ανδρέα Κάλβου πάντα είχα την αίσθηση ότι βρίσκομαι σε ένα τεράστιο βυζαντινό ναό γεμάτο τοιχογραφίες που έχει στην οροφή του τρούλου του ζωγραφισμένο το φάντασμα της ελευθερίας. Φοβόμουνα να εστιάσω το βλέμμα μου πάνω στις τοιχογραφίες του ναού. Οι ζωγραφικές του Γιώργου Παστάκα με βοήθησαν να κοιτάξω κατάματα και εις βάθος την απέραντη ανθρωποθυσία που έλαβε χώρα στα ιερά χώματα της πατρίδας μας προκειμένου να φυσήξει ένας αέρας ελευθερίας και ανεξαρτησίας.

Με κλειδί στα χέρια μου αυτές τις ζωγραφικές πάνω σε λάβαρα και χρυσόχαρτα μπόρεσα να καταλάβω πως κερδίζεται η περιλάλητη ελευθερία και ποιά ακριβώς είναι τα λύτρα της.

Ο πρόωρος γενναίος θάνατος νέων ανθρώπων οριοθετεί σύνορα και δημιουργεί φρουρά αιώνια που εγγυάται ανεξαρτησία και ελευθερία κινήσεων στο παρόν και στο μέλλον.

Τι μας εξιστορεί η ζωγραφική του Γιώργου Παστάκα

Έτσι δημιουργούνται οι ελεύθερες πατρίδες, πάνω σε πεδία μαχών δημιουργούνται. Αυτά όλα μας εξιστορεί η ζωγραφική του Γιώργου Παστάκα για το αθάνατο πνεύμα του 1821.

Αν προσέξεις θα δείς το φόντο να καταλαμβάνει μια γενοκτονία και σε πρώτο πλάνο μια γυμνή μητέρα να θηλάζει καινούρια ελπίδα.

Άντρες μοναχικοί, ντυμένοι με εθνικές ενδυμασίες μέσα στην ερημιά με συντροφιά αρχαίων ερειπίων.

Μάχες, σφαγές, άγγελοι που θρηνούν την ομορφιά των ηρώων που δεν πρόλαβε να περπατήσει ως το τέλος.

Όλα αυτά δοσμένα με τεχνικές ζωγραφικής τέχνης που έχουν αποτελέσει σταθμούς στην ιστορία της ζωγραφικής.

Αφομοιωμένα συνηχούν αποδίδοντας σε εικόνες οριστικές το νόημα των ποιημάτων. Εκεί θα δείς κυρίαρχη μια βυζαντινή τεχνοτροπία η οποία βοά απο οδύνη για το πρόωρο χάσιμο της ζωής.

Εκεί θα δείς φευγαλέες εικόνες που θυμίζουν την μοναξιά του Ντε Κίρικο,η την αύλη πραγματικότητα του Παρθένη, η την θαρραλέα παραμυθένια ατμόσφαιρα του Κόντογλου.

Όλα αυτά συντελούν ώστε να δημιουργηθεί ένας χρωματικός ύμνος που ταυτίζεται με την μεγάλη αυτοθυσία της επανάστασης. Η ιερότητα του υλικού(το δέρμα, τα υφάσματα, τα χρυσόχαρτα) εμποτίζουν τα νοήματα των ποιημάτων και κάνουν τις εικόνες αυτοθυσίας ιερά σύμβολα στους αιώνες.

Γ.Ν. ΜΑΝΙΩΤΗΣ